Marc Didden over Jeff Beck: ‘Hij was een man met een plan: de blues heruitvinden’

Jeff Beck, een van de grootste rockgitaristen aller tijden, is overleden. Marc Didden eerde hem en zijn solodebuut ‘Truth' in 2014: ‘Jeff Beck deed al bijna vijftig jaar lang gewoon zijn zin. Iets wat ikzelf ook al mijn hele leven probeer te doen.’

Can white men sing the blues? Dat slag filosofische vragen kwam wel eens op de proppen, medio jaren ’60, wanneer een gezelschap dat vooral bestond uit langharig en werkschuw tuig rond het kampvuur zat en tijdens het roken van een geparfumeerde vredespijp de vlammen voedde met behulp van enige militaire oproepingsbevelen.

Nauwkeurige studie van het beginrepertoire van de Rolling Stones, John Mayall & The Bluesbreakers, Ten Years After, The Pretty Things, The Yardbirds, The Animals, Savoy Brown en de jonge Fleetwood Mac had degenen die ook de kleine lettertjes op de ruggen van platenhoezen lezen alras geleerd dat veel van die onsterfelijke songs niet door die Britse bleekscheten zelf geschreven waren maar door oude zwarte mannen die namen als klokken droegen, te weten Howlin’Wolf, Muddy Waters, Albert King, Willie Dixon of John Lee Hooker. Mansvolk dat vaak door middel van primaire zang en schijnbaar eenvoudig maar efficiënt gitaarspel in minder dan drie minuten tegelijk het hele lijden van de Afro-Amerikaanse medemens konden oproepen maar ook de universele goesting naar liefde en, als die niet voorhanden was, gewoon seks.

Het antwoord op de vraag of witte mannen de blauwen kunnen zingen was in het kamp van de weldenkenden natuurlijk ‘nee’ . Dom van die weldenkenden, zoals zo vaak. Want hoeft het gezegd dat zo’n enge visie op de dingen eigenlijk beledigend is en ook ronduit racistisch is voor de kennis en de kunde van de betere zangers: net zoals The Neville Brothers of Otis Redding hun hagelwitte tanden konden zetten in het betere werk van Dylan of The Stones konden Engelse wonderstemmen als die van Eric Burdon, Paul Jones of Rod Stewart veel zwart repertoire nog mooier maken dan het al was.

Howlin’ Wolf, Muddy Waters, John Lee Hooker en Willie Dixon waren in de jaren voor de zogenaamde Britse Invasie bijna marginaal geworden in hun thuisland, de VS, en ze hebben er meer dan eens op gewezen dat zij dank zij de royalties die de nieuwe versies van hun oude songs opleverden nog van een redelijk zorgeloze levensavond hebben kunnen genieten.

Het enige wat je met zo’n vraag als ‘Can white men sing the blues?’ aankan is ermee lachen en dat is precies wat de onvolprezen Bonzo Dog Band ook deden op hun briljante pastiche-song ‘Can Blue Men Sing The Whites?’.

Einde discussie, dus , en tijd om de oren eens open te sperren voor blanke blues die halfweg de jaren 60 in de kelders en zolders van Londen, Newcastle, Birmingham en Manchester gemaakt werd, maar ook in New York, Chicago, Boston en aan de Amerikaanse Westkust, waar mensen als Paul Butterfield, Al Kooper, Michael Bloomfield, Canned Heat en The J.Geils Band overduidelijk beschikten over het nodige Heilige Vuur.

Als u wil weten hoe moderne blues op zijn best kan klinken raad ik u het volledige werk van Cream aan, vroege Hendrix, John Mayall en Eric Clapton’s ‘Bluesbreakers’ of een simpel meesterwerk als 'Animal Tracks’ van de hierboven alreeds genamecheckte Animals. Als u tegelijk met de essentie van de britblues ook de geboorte van de hardrock wil meemaken is er maar één optie: ‘Truth’, de debuut-lp van Jeff Beck.

‘Jeff wie?’, hoor ik de snaken onder u al vragen en dan zou één antwoord kunnen zijn dat Jeff Beck de ware naam is van een op 24 juni 1944 geboren Engelse rockmuzikant die alleen al in de muziekencyclopedieën moet staan omdat hij één van de drie legendarische gitaristen is geweest die de dienst uitmaakten bij de nog altijd onderschatte Yardbirds . De twee anderen waren ook niet meteen schijters, want ze heetten Eric Clapton en Jimmy Page. Ook een club vol wederzijdse bewonderaars, weten we ondertussen, want toen Clapton zijn Yardbirds verliet was het Page die Beck aanduidde als de enige waardige vervanger.

Jeff Beck voelde zich echter nooit echt lekker binnen die Yardbirds en droomde eigenlijk maar van één andere groep: zijn bloedeigen Jeff Beck Group, die hij in 1967 ook daadwerkelijk stichtte, al kon hij eigenlijk gaan spelen bij wie hij ook maar wilde en sloeg hij financieel interessante aanbiedingen af om The Rolling Stones te vervoegen of bij Pink Floyd de plek van Syd Barrett te gaan innemen. Maar Beck, die ‘per ongeluk’ wel een paar single-hits gescoord heeft (waaronder ‘Hi-Ho Silver Lining’, ‘Tallyman’ en samen met Donovan het betoverende ‘Barabajagal’) was altijd al een man met een plan en dat heette eind jaren 60 : de blues heruitvinden.

Daar is hij ook in geslaagd en de niet eens zo stille getuigen daarvan zijn de twee eerste langspeelplaten van The Jeff Beck Group. ‘Truth’ is een waarlijk outstanding werkstuk. Kort daarop volgde het ook al zeer behoorlijke ‘Beck-Ola’ (met afbeelding van een werk van de heer René Magritte op de hoes ) en wilde versies erop van de van hun eigen toch al behoorlijk wilde Elvis Presley-hits ‘All Shook Up’ en ‘Jailhouse Rock’.

Toch is het eigenlijk allemaal om ‘Truth’ te doen. In zijn originele vinyl-versie één van die zeldzame zwarte schijven zonder één dieptepunt erin. Dat ligt natuurlijk aan de ongecomplexeerde maar virtuoze speelstijl van Beck, dat ligt aan de ‘vocals extraordinaire’ van de toen nog helemaal onschuldige Rod Stewart, aan de forse tegenpartijen van tweede gitarist Ron Wood, aan de bonkende drums van Micky Waller.

Maar dat ligt toch ook aan de geweldig breedvoerige songkeuze die van Beck’s eigen verleden uitgaat. De plaat opent met een heavy herwerking van The Yardbirds’ hit ‘Shapes Of Things’, maar Beck eert ook zijn vroege helden (Willie Dixon tweemaal zelfs, met beklijvende versies van ‘You Shook Me’ en ‘I Ain’t Superstitious’). Hij graaft ook in de Angelsaksische traditie (‘Ol’Man River’, ‘Greensleeves’, ‘Morning Dew’), maar is toch ook vaak een schoolvoorbeeld van een witte man die de blues op perfecte wijze kan brengen.

Als u deze ‘Truth’ nog nooit gehoord, zou het kunnen dat ze bij een eerste beluistering al een beetje vertrouwd overkomt en dat is dan vooral omdat ze op haar hevigste momenten eigenlijk de gevoelswaarde van Led Zeppelin’s debuut in zich draagt, een plaat die pas zes maanden na ‘Truth’ zou verschijnen maar waarvan hier toch ook voor al een blauwdruk aanwezig is. Wat niet mag verbazen omdat zowel Zeppelin-vaarders als Jimmy Page en John Paul Jones tijdens de mooie meimaand van 1968 aanwezig waren in de Abbey Road Studios bij de opnamesessies van deze ‘Truth’.

Jeff Beck heeft zich de laatste jaren wat van zijn rock en blues-ensemble gedistancieerd en gaat nu vaak voor veelal instrumentale, eerder jazzy-klanken wat niet wegneemt dat je hem ook al eens op een podium kan aantreffen naast Roger Waters, Brian Wilson of Paul Rodgers. Want laat dat duidelijk zijn: Jeff Beck doet al bijna vijftig jaar lang gewoon zijn zin. Iets wat ikzelf ook al mijn hele leven probeer te doen. Dus alle sympathie, Jeff !

Of hij nog ooit met Rod Stewart zal optreden is overigens niet waarschijnlijk. Toen een journalist vroeg hoe hun verhouding nu eigenlijk lag antwoordde Beck ondubbelzinnig : ‘We have a love hate relationship – he loves me and I hate him.’ Waarna hij wellicht de openingsriff van ‘I Ain’t Superstitious’ uit zijn jammerhout liet scheuren en bewees wat Gustave Flaubert ook al eens tegen zijn kwaaie hond zei eer hij ging slapen : ‘Haat is een deugd.’

Luister ook naar onze playlist:

Schrijf je in op onze wekelijkse muzieknieuwsbrief: