Marc Mijlemans over ‘War’ van U2: ‘Een klassieker, een plaat waar nog jarenlang naar zal verwezen worden’

Op de dag dat februari 1983 werd opgeborgen, éxact 40 jaar geleden dus, bracht U2 met ‘War’ een levensbelangrijke plaat uit. In onze kelder vonden wij nog de originele recensie van wijlen Marc Mijlemans terug, die toen al de iconische status van het album voorspelde. Geniet mee!

A terrible beauty, woorden van de dichter W.B. Yeats: en hij had het over zijn geliefde Ierland, waar het noodlot met de regen naar beneden valt en het gebukte volk zich bedrinkt alsof het nooit meer morgen zat worden (wil iemand die pot Sessie ‘s komen dichtdoen?). In Malafide, een voorstad van de Ierse hoofdstad Dublin, zijn de vier jongens die zich U2 noemen een paar jaar geleden begonnen met die vreselijke schoonheid op muziek te zetten, en deze ‘War’ is het laatste deel van de eerste trilogie van U2. Met ‘Boy’ werd de eigen, adolescente onzekerheid verlicht, de druk van pukkels en kalverliefde opgeheven in onvolwassen songs met nog teveel pathos en te weinig beheersing, maar toen al was duidelijk dat binnenin dit jonge grut een vuur brandde dat vroeg of laat zou uitslaan, dat hier rock ‘n’ roll een nieuwe vorm voor de ouwe slagkracht had gevonden.

‘October’ maakte die belofte waar: een passionele, scherp snijdende plaat met een eigen Ierse identiteit, op de grens tussen muzikale rijpheid en amateuristisch enthousiasme, tussen hoop en wanhoop, tussen strelen en slaan. Die ambiguïteit zal U2 altijd met zich blijven meedragen, omdat ze besloten ligt in de twee bepalende figuren binnen de groep: de zanger-prediker Bono en de zwaarmoedige gitarist The Edge.

Daarom was ‘October’ nooit zomaar optimistische rock ‘n’ roll, maar wel moedige, intense muziek die hoop en kracht kon geven, omdat ze de depressies nooit verhulde. De cruciale derde elpee van U2 heet dus ‘War’ en gaat daar ook over: een aanklacht tegen geweld en machtsmisbruik, een pleidooi voor eenheid en naastenliefde. Daar zit ‘m het probleem. Het engagement van Bono is bekend en eerlijk en lovenswaardig, maar dit keer laat ie zich in de teksten vaak gaan in zachte sector clichés die een schaduw leggen over een plaat die nog machtiger had kunnen zijn dan ze nu geworden is. U2 featuring Phil Bosmans, zo lijkt het soms bijna. Reik me je hand, samen naar het beloofde land, Reagan heeft zijn gat verbrand en moet er nog zijn enig zand.

Bono zaait uitgebreid liefde en verdraagzaamheid, maar zal, als hij zich daar zo aan te buiten blijft gaan, slechts onverschilligheid oogsten. Woede, verbetenheid, verontwaardiging, de gebalde vuist, daar moet het om gaan in het soort rock ‘n’ rolt dat U2 zich eigen heeft gemaakt. Geen bloemen in het haar, bitte, als je naast een gitarist als The Edge staat, en naast de drummer-houthakker die Larry heet. Maar laten wij mekaar niet verkeerd begrijpen ‘War’ is een grote en belangrijke plaat, één die geschiedenis zal maken. Een hard maar subtiel uitgebalanceerd geluid, met zogoed als geen dramatische studiotrucs meer, dat stadium is gepasseerd, met Bono uitstekend maar beheerst bij stem, en met The Edge nog meer met beide voeten op de grond.

In ‘Sunday bloody sunday’ levert dat al dadelijk indrukwekkende resultaten op: een groots opgezet, ontroerend fresco dat trilt van verontwaardiging en zindert van ritme, met veel gevoel voor detail binnen de wall of sound. De logische stap vooruit voor U2, het jonge volk dat eindelijk weer beslag legt op wat hen toekomt: rock ‘n’ roll met een menselijk gezicht. ‘As the seconds go by’ zit in een nieuwe richting, sober, bijna kaal, gebouwd op een riff en wat drumslagen, intimiderend van klank, iets wat The Clash hadden kunnen doen als ze in Ierland geboren waren.

Maar de klassieker op ‘War’ is uiteraard de singel ‘New Years Day’: prachtige melodie, groots arrangement, goeie tekst, het allerbeste van het allerbeste, en daarom de maatstaf die U2 zichzelf vanaf dit moment heeft opgelegd. Op vrijwel hetzelfde wonderlijke niveau staat ‘Like a song’, een kokende, opgedreven, magistrale rocker met door alle rotzooi heen slaande mokers van drums, en The Edge die zijn naam meer dan waar maakt. Ronduit schitterend, ‘a generation without name, ripped and torn, nothing to lose, nothing to gain’, en dat komt daar dan van. ‘Drowning man’ blijkt dan een vrij ordinaire, zweverige lovesong die alleen uit de nood gered wordt door een paar fraaie motiefjes, en later naait ‘40’, de andere ballad, ook niet de ontroering van de verstilde momenten op ‘October’.

Het rond percussie en Indianenkreten opgezette ‘The Refugee’ baant nieuwe wegen voor U2 en houdt zich uitstekend overeind; de intensiteit van ‘Two hearts beat as one’ is door geen enkele andere hedendaagse rockgroep te evenaren, en de melodie is mooi meegenomen; ‘Red light’ gaat waar The Stones tegenwoordig niet meer durven komen (leuke, schelle trompet), wat dus jammer is voor The Stones en het wazigere ‘Surrender’, over een verloren gelopen meisje, doet harten smelten. Met de in de vergetelheid geraakte singel ‘A celebration’ in de plaats van bijvoorbeeld ‘Drowning man’ zou ‘War’, de derde van U2, een perfecte plaat zijn geworden. Maar ook zo is ‘War’ een klassieker, een plaat waar nog jarenlang naar zal verwezen worden, een plaat die het leven draaglijker maakt voor jonge mensen die met zichzelf in de knoop zitten. U2 heeft rock ‘n’ roll in ere hersteld, en, ondanks Bono’s lidmaatschap van de Bond Zonder Naam blijft de power het halen op de flower. A terrible beauty, jazeker.