Mooi, mooier, mooist: ‘Utopian Ashes’ van Bobby Gillespie & Jehnny Beth

Achteraf is iedereen erg goed in het voorspellen van het verleden, om het met Marc Van Ranst te zeggen, maar in september vieren twee platen die de muziekgeschiedenis, of toch die van de jaren 90, bepaald hebben, hun dertigste verjaardag. ‘Nevermind’ van Nirvana en ‘Screamadelica’ van Primal Scream zetten in 1991 de bakens uit van de radio- en festivalprogrammatie zoals we die tot op heden kennen: gitaren en beats waren voorheen gezworen vijanden en house en xtc, de belangrijkste twee ingrediënten van ‘Screamadelica’, hoorden thuis in de johnnydiscotheek langs de Vlaamse steenweg, maar sinds die twee mijlpalen kunnen ze niet zonder elkaar en poot ieder zichzelf respecterend festival een dancehall neer voor iedere marquee.

Kurt Cobain kan het niet navertellen, maar Bobby Gillespie, de voorman van Primal Scream en in een ver verleden de drummer van The Jesus and Mary Chain, des te meer: binnenkort brengt hij zijn autobiografie ‘Tenement Kid’ uit, vernoemd naar de appartementen of tenements in Glasgow waar hij als straatschoffie opgroeide, met op de achtergrond muziek van Ray Charles (via zijn vader), The Supremes (via zijn moeder) en T. Rex.

De Gillespie van 2021 doet meer dan teren op zijn roemrijke verleden, en wel met deze plaat vol duetten. In negen songs biedt ‘Utopian Ashes’ een inkijk in een op imploderen staand huwelijk: Gillespie is de radeloze echtgenoot, de rol van de vrouw wordt vertolkt door Jehnny Beth van Savages. In het echte leven is zij al jaren en couple met de Parijse muzikant Johnny Hostile, met wie ze het duo John & Jehn vormt. Hostile speelt ook mee op ‘Utopian Ashes’ – ja, het is ingewikkeld.

Neem de ‘country’ in de aankondigingen van deze bundel songs niet te letterlijk, het countryeske zit meer in de manier waarop dolken worden rondgedraaid in al flink met zout bestrooide open wonden dan in pakweg een twangy gitaargeluid. Evenmin gaat Jehnny Beth plotsklaps huilebalkend tekeer als een Tammy Wynette – ze voegt veeleer een Franse chic toe aan Gillespies altijd net naast de toon gezongen bespiegelingen. In ‘Remember We Were Lovers’ vraagt het koppel zich af hoe ze ooit op dat dode punt zijn beland, ‘Your Heart Will Always Be Broken’ is een poging tot aanvaarding met wel degelijk een twangy gitaargeluid – hier komt het duo het dichtst bij Gram Parsons & Emmylou Harris – en in ‘You Don’t Know What Love Is’ wordt liefde vergeleken met een verslaving: op de roes volgt nu eenmaal de kater. Mooi, mooier, mooist. Waarschuwing: men mag niet bang zijn zichzelf tegen te komen. In ‘Living a Lie’ bijvoorbeeld, een song over de schone schijn waarachter een tot op de draad versleten relatie zich al eens pleegt op te houden: ‘We lie / Just to stay alive / We try / But we die inside’.