Na zijn geannuleerde tournee: dreigt Stromae opnieuw van het toneel te verdwijnen?

Wat doe je als de wereld aan je voeten ligt, maar je lichaam en geest het laten afweten? Andermaal al je concerten afzeggen, zeker? Na zijn weergaloze comeback met de plaat ‘Multitude’ (2022) dreigt Stromae opnieuw (even?) van het toneel te verdwijnen. Alors on danse? Nu even niet.

Stromae (38) drukte vorig maand al even de pauzeknop in omwille van gezondheidsredenen. Maar deze week kondigde de Belgische superster aan dat hij de ‘Multitude’-tour volledig stopzet. Wat er precies scheelt, dat liet hij na te vertellen. In het verleden kampte Stromae wel al met een burn-out en depressie. Volgens insiders botste hij andermaal op zijn eigen limieten. Een kleine ramp voor de organisatoren van Rock Werchter of Down the Rabbit Hole, die hem als headliner boekten. Maar ook de shows in Paleis 12 zullen niet doorgaan.

Zo’n drastische beslissing betekent natuurlijk evengoed dat er zware redenen aan de grondslag moeten liggen. Veel geeft de superster − mogelijk om verzekeringsredenen − niet prijs: ‘Een paar maanden geleden ging het ineens slechter met mijn gezondheid. Omringd door mijn dokters, familie, vrienden en team hoopte ik toen snel te herstellen. Jammer genoeg moet ik vandaag aanvaarden dat de tijd die ik nodig heb om te rusten en te genezen langer zal duren dan ik verwachtte.’ Stromae drukte ook nadrukkelijk zijn spijt uit aan de fans. Dat deed hij opmerkelijk genoeg onder zijn eigen naam Paul (Van Haver). Masker en schild liet hij dus achterwege.

Het zegt veel wanneer de mens en niet de artiest een bekentenis aflegt. Een aveu dat overigens al wekenlang in de lucht hing. Zijn alter ego wordt tot minstens eind dit jaar opgeborgen. Misschien zelfs voor eeuwig. Veel details deelt Van Haver niet, behalve dat zijn toestand er niet beter op is geworden. In de wandelgangen gonst het dat het andermaal over mentale problemen gaat, net als in 2015. Toen kampte Stromae met een depressie en burn-out als reactie op het malariamedicijn Lariam. ‘Putain d’maladie. Je suis en vie, je suis toujours invaincu’, zong hij daar nog over op zijn laatste plaat. Vóór zijn overwinning op de zwarte hond verdween hij evenwel jarenlang uit beeld. ‘Er is een pre-Lariam en post-Lariam,’ zei hij daar ooit over. Met andere woorden: koester vooral niet de hoop dat Stromae ooit nog dezelfde zou zijn als tien jaar geleden.

Onvoorspelbaar

In 2015 trad Van Haver wereldwijd meer dan 150 keer op. In de voorbije twee jaren stond hij drie keer minder vaak op het podium. Liever zit hij thuis aan de haard met vrouw en zoontje dan dat hij de wereld rondreist, gaf hij eerder al onomwonden toe. ‘Maar beroepsmatig kan ik nu eenmaal niet anders.’ Tegelijk is Stromae ook een geobsedeerde werkgek, die zich in zijn ambitieuze shows meet met de allergrootste wereldsterren. Zo bekende hij een paar jaar geleden dat hij barst van ambitie, maar vreesde dat zijn schouders misschien te frêle zouden blijken om mondiaal succes te torsen. Het is inderdaad een haast onmogelijke evenwichtsoefening: met een hyperspektakel als dat van Stromae word je financieel gedwongen om lange tijd op te treden. Geen probleem, want zijn concerten verkopen in een oogwenk uit.

Maar datzelfde succes bleek al zowel zegen als vloek. Stromae is ook het soort perfectionist die dwangmatig zijn ziel en zaligheid legt in alles wat hij doet. Zo’n artiest is dan beter af als Howard Hughes-achtige kluizenaar dan om elke avond veroordeeld te worden tot een rondje geprefabriceerd perfectionisme. Die eigenschap rijmt nu eenmaal niet met de onvoorspelbaarheid van het tourleven. Geluid, publiek en zelfs temperatuur heb je onmogelijk in de hand tijdens een concert. Wie volmaaktheid nastreeft, beheerst de studio beter dan het podium. De half Belgische superster Gotye moest dat enkele jaren geleden ook schoorvoetend toegeven, en trok zich terug in het verborgene toen de wereldhit ‘Somebody that I Used to Know’ hem alle controle deed verliezen. Nochtans nam Stromae zijn voorzorgen: zo waakte hij erover dat hij niet langer dagelijks moest optreden en zijn optredens in kleine clusters kon afwerken. Het bleek helaas een maat voor niets.

Ironisch genoeg − maar tegelijk ook niet verwonderlijk − werd Stromae de voorbije jaren zowat de patroonheilige van de mentale gezondheidszorg. Met ‘L’enfer’ en zijn stunt op de Franse televisie zette Stromae de meest precaire onderwerpen in primetime op de kaart: depressie en suïcidale neigingen. ‘Helpt muziek je tegen donkere gedachten?’ wilde een nieuwsanker van het Franse TF1-journaal begin vorig jaar weten van Stromae. Het wordt even stil in de studio. Paul Van Haver blikt dan recht de camera in en begint ‘L’enfer’ te zingen. ‘J’suis pas tout seul à être tout seul’, motregent hij miljoenen huiskamers binnen. Alleen zijn, dat is hij niet alleen. Bijna tien miljoen kijkers zien live hoe de Brusselse wereldster het belangrijkste avondjournaal van Frankrijk kaapt.

Stromae bekent verder in de song dat hij lange tijd kampte met de gedachte aan zelfmoord. Een taboe in de samenleving, maar ook in het hoofd van de twintiger die Stromae ooit was. In het verleden geloofde hij nog dat ‘alleen het wankelen op de rand waarachtige muziek kon opleveren’. Maar door de duisternis recht in zijn gapende muil aan te staren, waardoor hij zich zeven jaar lang moest terugtrekken uit de muziekwereld, werd dat balanceren een stuk gevaarlijker.

Zelfzorg

Een grote prater is ogenschijnlijk ook niet verloren aan Paul Van Haver. Bij een vorig gesprek werd ons op het hart gedrukt dat persoonlijke vragen over burn-out, depressie en zelfmoord uit den boze waren. Fair enough. Maar ook een tikje eigenaardig voor iemand die zijn ziel zowat uit zijn opengereten borstkas lijkt te plukken in zijn songs.

‘Een wervelend feestje over dood en depressie‘, schreven we vlak voor de lente nog over zijn concert in Paleis 12, dat ook meteen een van zijn laatste zou blijken. Een verbluffend concert, maar eerlijk gezegd: het bleef toen ook vreemd genoeg niet echt aan onze ribben plakken. Op dat ogenblik dachten we dat het vast aan ons moest liggen: wanneer je een strak geregisseerd visueel spektakel een paar keer na elkaar ziet, verdampt de opwinding onherroepelijk. Maar misschien speelde er toen al mentale vermoeidheid van zijn kant mee. Stromae slofte geen moment door de set, maar het voelde allemaal wat artificiëler aan. In zijn witte bloesje smoezelde Stromae met het publiek, maar tegelijk wist hij ook net voldoende afstand te bewaren om zichzelf te kunnen verheffen tot een onsterfelijke legende.

Je kunt het Stromae evenwel niet kwalijk nemen dat hij andermaal geveld werd door zijn gezondheid. Hij is de maestro van de eigen mindfuck. Duizenden toeschouwers laat hij zijn hoogstpersoonlijke daddy issues mee­scanderen in ‘Papaoutai’. En anders vormen ze wel een achtergrondkoortje bij de escapades van het dronken kneusje dat hij opvoert tijdens ‘Formidable’. De wanhoopskreet in ‘Mauvaise journée’ is evenmin mis te verstaan: ‘Aidez-moi, je m’sens si seul’, klinkt het daar met dolksteken in eigen borst. De aan waanzin grenzende intensiteit waarmee hij in de donkerste nissen van zijn ziel graaft, moest vroeg of laat wel sporen en krassen nalaten. En wanneer de duisternis met een dwangbevel komt, sta je vrijwel machteloos. Tegelijkertijd is Van Haver niet te vergelijken met muzikale sterren als Kurt Cobain of Amy Winehouse, die zichzelf naar de filistijnen hielpen door sloten drank en drugs te laten aanrukken. Stromae legde mee het vuur aan de lont voor betere zelfzorg.

Niet uitgepraat

Financieel heeft Stromae ogenschijnlijk ook een zacht bed om in uit te rusten. Hij verkocht bijna drie miljoen albums en na twee wereldtournees wordt zijn vermogen op minstens 12 miljoen euro geschat. Zijn creatieve label Mosaert maakt ook nog winst. Het grootste probleem stelt zich mogelijk op de dag waarop hij zal zeggen dat hij weer op tournee gaat. Verzekeringsmaatschappijen zullen spreken over chronische ziekte, en zijn tournees weigeren te verzekeren.

Hoe moet het dus verder met Stromae? Artistiek is hij alvast nog lang niet uitgepraat. Met ‘Multitude’ zocht hij niet langer doelbewust de dansvloer op, maar richtte hij een scherpe blik op de wijde wereld, wat meteen ook zijn geluidslandschap werd. Artistiek gesproken stond Stromae op een hoogtepunt. Onze gok is evenwel dat Stromae de stekker uit zichzelf zal trekken. Zijn talent is groot genoeg om andermaal een succesvolle comeback te maken. Maar het lijkt er niet op dat deze dwangmatige perfectionist zich daartoe nog echt geroepen voelt, wanneer zijn gezondheid telkens in gevaar komt. En van de platenverkoop alleen leven is vandaag niet langer mogelijk. Zijn afscheid van het publieke leven zou een groot verlies betekenen. Maar kun je het hem heus kwalijk nemen?

Denk je aan zelfmoord en wil je met iemand praten, dan kan je terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813, via www.zelfmoord1813.be of via de chatdienst.

_(DM)