Pandemie laat prijzen van muziekrechten exploderen: strijd om honderden miljoenen

Nu het livecircuit stilligt, heeft de muziekindustrie een nieuwe melkkoe gevonden. Muziekrechten waren al goud waard, maar met de komst van Taylor Swift, Bob Dylan en Paul Simon op die markt exploderen de prijzen.

Je moet goed je best doen om het te horen. De banjo in de openingsmaten klinkt net iets zwaarder, de zang een tandje dieper. Maar verder lijkt Taylor Swifts laatste nieuwe nummer ‘Love Story’ precies hetzelfde als de track die in 2008 een wereldhit werd.

Het verhaal van de opnieuw ingespeelde en ingezongen versie van ‘Love Story’ is dat van macht en geld. Achter het opnieuw verschijnen van het gehele album ‘Fearless’ gaat een ingewikkelde puzzel schuil van muziekrechten en vooral een verbeten strijd om honderden miljoenen dollars.

Overname platenlabel

De achtergrond is een overname van het platenlabel Big Machine Records. Swift vertrok daar in 2018 na haar zes eerste albums. Big Machine bleef echter contractueel eigenaar van de zogeheten mastertapes van die albums. Alle inkomsten van bijvoorbeeld Spotify komen terecht bij de eigenaar van de opnames.

Swift wilde al langer eigenaar worden van haar eigen albums, maar zag haar plannen doorkruist door popmanager Scooter Braun, die ook de carrières van Justin Bieber, Kanye West en Ariana Grande overziet. Hij nam Big Machine over met zijn investeringsmaatschappij en verkocht de rechten op de zes albums van Swift doodleuk apart door aan een ander bedrijf. Een transactie waar naar verluidt 300 miljoen dollar mee was gemoeid.

Furieus

Swift, die van de strijd tegen een ongelijk speelveld in de muziek haar speerpunt heeft gemaakt, was furieus. ‘Dat artiesten niet in staat zijn controle uit te oefenen over hun eigen werk, is een groot onrecht,’ stelde ze toen duidelijk werd dat ze de rechten op haar debuutplaten niet terugkreeg.

In haar woede kondigde ze aan haar werk desnoods helemaal opnieuw op te nemen om Braun zo buitenspel te zetten. Een voornemen dat ze vandaag waarmaakt met het uitbrengen van ‘Fearless’, met de veelzeggende ondertitel ‘Taylor’s version’. Het originele album ‘Fearless’ verzamelde alleen op Spotify al zo’n 1,3 miljard streams.

Swift had overigens nog geluk: vaak hebben contracten, zoals zij die als 15-jarige debutante tekende, clausules die opnieuw opnemen van liedjes zonder toestemming van de platenmaatschappij verbiedt.

Handelswaar

De twist van Swift en Braun past in de huidige marktontwikkelingen van de muziekindustrie. Daarin zijn muziekrechten ineens met voorsprong de aantrekkelijkste handelswaar. Niet alleen voor gewiekste managers als Braun, maar ook voor artiesten zelf. De afgelopen maanden werden verschillende grote deals bekend waarin topnamen als Bob Dylan, Stevie Nicks en Neil Young hun liedjes volledig verkochten aan muziekuitgeverijen.

Dylan was tot nu toe de beste zakenman met een bedrag van zeer waarschijnlijk rond de 400 miljoen dollar (338 miljoen euro) voor de hele catalogus van zeshonderd liedjes, van ‘Blowin’ in the Wind’ tot ‘Knockin’ on Heaven’s’ Door. Voortaan mag Universal Music Publishing de royalty’s innen én licenties verstrekken om de songs van Dylan voor commercials, films of games te gebruiken. De precieze details van de deal bleven onbekend. Mogelijk heeft Dylan voorbehouden opgenomen over de commerciële uitingen waarvoor zijn muziek mag worden gebruikt.

Een week geleden volgde Paul Simon Dylans voorbeeld. Hij verkocht zijn hele catalogus, waaronder de evergreens van Simon & Garfunkel, aan Sony Music. Het bedrag dat hij ervoor terugkreeg bleef geheim, maar zal vermoedelijk dat van Dylans verkoop benaderen.

Relatie met pandemie

Zo is een situatie ontstaan waarbij jonge artiesten vechten voor hun rechten, terwijl de oudere garde die massaal van de hand doet. Die laatste ontwikkeling kan niet los gezien worden van de huidige pandemie.

Omdat er in de business van de live-evenementen, doorgaans met voorsprong de grootste moneymaker van de muziek, al ruim een jaar geen omzet is, kijken investeerders verder. Dit drijft de prijzen op. Was een songcatalogus voorheen ongeveer tien keer zijn jaarlijkse omzet (platenverkoop, airplay, licenties en streaming) waard, volgens insiders is die prijs binnen een jaar gestegen naar twintig keer dat bedrag. Daarbij komt dat de Amerikaanse president Biden voornemens lijkt de belastingen op muziekrechten te verhogen.

De omstandigheden zijn, kortom, nog nooit zo goed geweest om te verkopen. En dat is fijn voor oudere artiesten die nadenken over wat ze nalaten aan de volgende generatie. In plaats van een ondoorgrondelijk web aan te beheren (neven)rechten, kunnen zij hun erfgenamen nu gewoon cash uitbetalen.

Daarbij lijkt de wereld van muziekuitgevers ook in een minder grijpgrage geur te staan dan vroeger. Dit is deels te danken aan het betreden van de markt door Merck Mercuriadis, een voormalige muziekmanager voor onder anderen Elton John, en zijn muziekuitgeverij Hipgnosis. Mercuriadis probeert de macht van de drie grote internationale platenmaatschappij én hun eigen uitgeverijen te breken. Volgens hem hebben de majors Sony, Universal en Warner te lang te weinig gedaan voor de liedjes die ze vertegenwoordigen.

Grote sommen geld

Met zijn plannen voor een agressievere verkoop van licenties én met grote sommen geld won hij het vertrouwen van onder anderen Mark Ronson, Barry Manilow, Michael Bublé en Neil Young en Dave Stewart van Eurythmics. Volgens The Hollywood Reporter gaf Mercuriadis in totaal 1,5 miljard euro uit aan 129 verschillen catalogi, waarin in totaal 61.000 nummers zijn verzameld.

Het werk van Taylor Swift zit daar uiteraard niet tussen. Zij heeft een eigen muziekuitgeverij opgezet en is volledig eigenaar van haar werk sinds haar album ‘Lover’ uit 2019. Haar nieuwe platenmaatschappij kan bij haar een licentie kopen om de liedjes uit te brengen, maar de zeggenschap blijft voor altijd bij Swift. Die constructie geldt ook voor de nieuwe versie van ‘Love Story’. Het nummer haalde afgelopen maand de nummer 1-positie in de Amerikaanse Country Hot 100. Het succes zal voor Swift hebben gesmaakt als zoete wraak.

(AD)