Roy Orbison bekeken door zijn collega’s: ‘Hij had de beste stem’

Vanavond kunt u op BBC2 kijken naar het portret van The Big O met lofuitingen van Bruce Springsteen, Chet Atkins, Jerry Lee Lewis, The Bee Gees, Bernie Taupin, David Lynch, Martin Sheen, Robert Plant en Bono. Roy Orbison overleed op 6 december 1988. Enkele maanden later verscheen in Humo een eerbetoon door zijn collega’s.

BRUCE SPRINGSTEEN «Ik heb Roy’s songs altijd zeer psychologisch gevonden: ‘Running Scared’, ‘Crying’, ‘k’s Over’... Er was altijd die vreemde tegenstelling: aan de ene kant worstelde hij vrijwel altijd met een of ander ondraaglijk, hartverscheurend leed, en toch klonk er, door de pure schoonheid van zijn stem, toch altijd een straaltje Hoop door.

»Ik besef wel dat Roy dood is, maar toch komt die slag niet zo hard aan als ik had verwacht: ik denk dat het komt omdat ik wat hij met mijn binnenste gedaan heeft al zolang in mij meedraag. Zijn muziek is al een eeuwigheid lang een onderdeel van mezelf geworden. Om de paar jaar keerde ik naar zijn platen terug en werd ik er telkens weer verliefd op. Ik herinner me eindeloze autoritten waarbij mijn makkers en ik zijn songs draaiden, en over zijn muziek praatten.

»Zijn oude platen klinken helemaal niet als oldies: in de tijd dat hij ze opnam waren ze al ontzettend modern. Op mijn eerste elpees bouwde ik mijn songs als kleine opera’s op, een song moest voor mij niet noodzakelijk de traditionele twee strofen-refrein-strofe-refrein-structuur volgen. Dat idee had ik van Roy Orbison..

»Zoals die man dat gevoel van verlangen kon overbrengen, het eindeloos verlangen naar iets... Zijn muziek was zo donker en mooi. Luister gewoon naar zijn hits, alleen al die intro’s! Hij slaagde erin een hele song in één zinnetje samen te vatten, zoals in ‘It’s Over’: ‘Your Baby Doesn’t Love You Anymore’. Als hij dat eerste zinnetje zong wist je alles wat je moest weten. Daar plaagde ik ‘m wel ‘s mee, dan , zei ik: ‘Roy, zelfs als je plaatje meteen daarna zou afgelopen zijn zouden de mensen toch waar voor hun geld hebben gekregen.’»

BONO «Ik heb Roy Orbisons muziek pas vrij laat Ieren kennen, door de vrouw van The Edge.

»Zij heeft me op een dag de soundtrack van ‘Blue Velvet’ cadeau gedaan. Het was toen zomer in Londen, het was buiten erg heet en de lucht was vochtig. Ik kon niet slapen en heb de hele nacht ‘In Dreams’ gedraaid, altijd weer opnieuw. Dat is de meest buitengewone popsong die ik ken. Hij is opgebouwd uit wel vijf of zes volkomen verschillende melodieën en druist in tegen alle regels van de popmuziek. Toen pas heb ik ingezien wat voor een grote vernieuwer hij wel was. En dan die stem! Het leek alsof hij de doos van Pandora opende en ons een blik gunde op alle dromen en nachtmerries, allemaal door elkaar gehusseld.

»Hij was een wonderlijk man, even lief en zacht en mysterieus als zijn stem. Ik voelde me volkomen van slag toen ik een song voor hem schreef (‘She’s A Mystery To Me’). Toen hij dat nummer moest inzingen ging ik vlak naast hem in de studio staan en zong met hem mee. Maar het leek alsof hij niet meezong. Ik dacht: ‘Hij zal het wel in de volgende take meezingen, waarschijnlijk leest hij nu alleen voor zichzelf de tekst mee.’ Maar toen we na die take in de controlekamer gingen luisteren hoorde ik zijn stem, de luidste fluisterstem die ik ooit heb gehoord. Hij had dus toch gezongen, bijna zonder zijn lippen te bewegen! En toch klonk zijn stem op haar eigen manier luider dan de groep. Ik begrijp nog altijd niet hoe hij dat heeft klaargespeeld. Pure magie.»

SAM PHILLIPS «Hij had me ‘Ooby Dooby’ gestuurd en dat verdomde ding intrigeerde me. Het was een pure nonsens-song en toch had hij iets, een soort beat die je meteen raakte. Hij was de enige Sun-artiest die bij mij thuis gewoond heeft. Op een middag vroeg hij me of hij Claudette mocht laten overkomen. Ze waren toen nog niet getrouwd maar hij vertelde me dat hij haar heel graag zag, ze was op school al zijn vriendinnetje ge-weest. Ik heb toen geantwoord: ‘Roy, als het een mooi meisje is mag je haar hier laten logeren, maar als we ooit een hit scoren hou ik wel een deel van je royalties achter, voor haar onkosten.’ Claudette trok toen ook bij ons in, maar ze sliepen wel in verschillende kamers. Ik vond hem toen net een opgroeiende jongen, begrijp je? Hij straalde toen zoveel onschuld uit, en dat is eigenlijk nooit veranderd. »

BOB DYLAN «Roy was een operazanger. Hij had de beste stem.»

GEORGE HARRISON «Roy’s stem kroop uit de radio naar je toe en raakte je waar anderen niet bijkonden. Ik heb het geluk gehad met Roy op toernee te mogen gaan. Hij kwam in ‘63 naar Engeland, en toen zijn we samen met hem op toernee gegaan. Dat gaf een klein probleem: Roy was weliswaar De Grote Ster Uit Amerika, maar in die periode groeide ook de Beatle-manie naar haar hoogtepunt. De organisatoren hakten de knoop door en besloten dat wij na Roy zouden optreden. Het publiek was wég van Roy, hij had immens veel succes. Ik herinner Me nog hoe wij bleek van schrik achter de coulisSen naar zijn optreden stonden te kijken ; er zijn gemakkelijker dingen in het leven dan na Roy Orbison optreden. Hij stak het publiek tot de laatste man in zijn zak. Wij waren heel diep onder de indruk.

»Veel mensen denken dat Roy een zeer melancholisch en eenzaam man was, maar dat klopt niet. Hij had een groot gevoel Voor humor. Ik denk trouwens dat het dat gevoel voor humor is dat Roy en mij heeft samengebracht en dus eigenlijk aan de grondslag lag van de Traveling Wilburys. Onze vriendschap kon niet meer stuk toen ik merkte dat Roy élk woord van alle, Monty Python-songs kende, én de dialogen van de. Python-films én TV-series. Hij was een lieve man maar met veel gevoel voor humor. En ik denk dat wij hem meer zullen missen dan hij ons. Hij was altijd bereid om iets nieuws te beginnen, stond overal klaar voor. En hij was altijd gelukkig, ik heb ‘m nooit anders geweten. Hij was echt tevreden dat hij zijn leven kon vullen met werken en zingen. Het was een echte kick voor mij om samen met hem in dezelfde kamer nummers te schrijven. Niemand heeft ooit zo’n goeie pop-songs gehad als hij.»

CHUCK-BERRY «Zijn dood is een groot verlies voor de- Rock & Roll-industrie. Hij had songs die ik me altijd zal blijven herinneren. Hij had stijl.»

MICK JAGGER «The Stones hebben samen met Roy Orbison een toernee gedaan door Australië en Nieuw-Zeeland. Toen we jong waren, waren al zijn liedjes grote hits in, Engeland. We hebben altijd van Roy Orbison gehouden. Ik herinner me dat ik als tiener in cafés en koffieshops rond de jukebox stond te lummelen, terwijl ik me inbeeldde dat zijn liedjes over het meisje naast de jukebox gingen.

»Ik herinner me dat hij heel verlegen was. Op het podium bewoog hij nauwelijks, maar hij zong heel goed. Ik heb ballades leren zingen door Roy aan het werk te zien. In Nieuw-Zeeland hebben we hem ‘s meegenomen naar een oord met warmwaterbronnen. Ik heb thuis nog een foto van Roy Orbison terwijl hij in zo’n warmwaterpoeltje zit, met zijn bril nog steeds op. Mooi hoor.»

JERRY LEE LEWIS «Ik herinner me dat hij zich altijd alleen met zijn eigen zaken bemoeide, hij moeide zich nooit. Hij was nogal in zichzelf gekeerd. Soms kwam hij langs alleen maar om goeiedag te zeggen, dan sloeg hij heel vriendelijk zijn armen om je heen engst je voor de rest met rust. Zo’n kerel was hij. Een hele sympathieke, vriendelijke man. En hij zong de engelen uit de hemel.»

TOM PETTY «Toen we ‘Handle With Care’ opnamen moest Roy dat kleine bruggetje in het midden van het nummer zingen, en we konden- onze oren niet geloven. Niemand anders kon zo’n geluid voortbrengen. We sprongen echt tegen de muren van de controlekamer op. En we hadden allemaal toch al eens eerder een plaatje zien maken.

»Ik denk dat het de dag nadien was dat George Harrison en Jeff Lynne bij mij thuis binnenvielen en vroegen: ‘We gaan een groep beginnen. Wil je meedoen?’ Roy moest die avond optreden in Anaheim, dus reden Jeff, George en ik met onze vrouwen naar Anaheim en ik herinner me nog hoe we zijn kleedkamer binnenstormden ‘Roy, we hadden je graag in onze groep gehad.’ Hij zei ‘Okee’, en we werden helemaal gek. Maar hij bleef heel kalm: ‘Prima, jongens, ik denk dat het heel leuk kan worden.’ Onmiddellijk daarna zijn we in de zaal naar zijn optreden gaan kijken en hij was fantastisch. De hele weg terug in de auto zaten we te roepen: ‘Roy Orbison zit in onze groep III’. We konden het nauwelijks geloven.»

JOE MELSON (heeft samen met Orbison ‘Only The Lonely’, ‘Crying’ en andere Orbison-hits geschreven) «Soms vielen we tijdens het componeren in slaap op onze gitaren. Tijdens het schrijven van ‘Only The Lonely’ zijn we alletwee in slaap gesukkeld. Soms bleven we opzettelijk heel laat op om de juiste sfeer te pakken te krijgen, en de juiste tekst. De middag nadien speelden we het nummer opnieuw, om te horen of het ook het daglicht kon verdragen. Dat was zo’n beetje onze filosofie als je song in volle daglicht al goed klinkt, denk je dan eens in hoe hij zal klinken voor al die eenzame mensen die er ‘s nachts naar luisteren.»

JEFF LYNNE «De eerste Roy Orbison-song die ik ooit hoorde was ‘Only The Lonely’, ik moet dertien of veertien geweest zijn. Ik herinner me dat ik meteen kippenvel kreeg; hij klonk zo anders dan de anderen. Later heb ik een bandje kunnen bemachtigen waarop al zijn songs stonden en dat heb ik bijna vijf jaar non-stop gespeeld.

»In de studio kon Roy je echt achteroverslaan met zijn laatste noot, of zong hij iets dat je helemaal niet had verwacht. Hij was een briljant zanger, de beste Rock & Roll-zanger die er ooit is geweest. Ik kan het nog altijd niet goed geloven dat ik met hem heb mogen werken en dat hij me vertrouwde.

»Dat hele Wilburys-avontuur was vreemd en verwonderbaar. Toen Roy ‘Not Alone Anymore’ inzong zaten we daar allemaal te kijken van: ‘Wow! Roy Orbison!’ Hij was dan wel een vriend geworden waar je vaak mee optrok en grapjes mee uithaalde, maar zodra hij achter de microfoon plaatsnam en zijn werk deed, kroop ‘het kippenvel zo over je rug omhoog.»

HAROLD BRADLEY «Een maand of vier nadat zijn huis was afgebrand belde hij me op. Ik zat middenin een opnamesessie, en hij vroeg me of ik naar zijn hotel kon komen. Ik ging er naartoe, klopte aan en hij deed open. De kamer achter hem was helemaal duister; overal lagen lege borden en etensresten verspreid. Het leek alsof hij die kamer de laatste week niet meer had verlaten. Hij wist toen al dat zijn kinderen het ongeluk niet hadden overleefd, maar dat ik een paar gitaren voor hem opdook. Ik denk dat dat zijn therapie was om niet gek te worden. Het mooie is dat zijn leven niet in die hotelkamer geëindigd is. Hij is weer onder de mensen gekomen, is getrouwd met een mooie Duitse dame en er zijn een paar kinderen gekomen. In de seventies kreeg zijn carrière opnieuw vaart, en in de eighties was hij er ‘weer helemaal. Hij is in grote schoonheid vertrokken.»

TOM WAITS «Roy Orbisons songs gingen eigenlijk niet over dromen; het waren dromen op zichzelf, aria’s. Hij was een verschijning die uit de radio kwam. Zijn songs zullen niet samen met hem sterven want hij was de Rigoletto van de Rockabilly, even belangrijk als Caruso, maar dan een Caruso in zonnebril en Ieren jekker. Roy’s songs klonken altijd alsof ze je van heel ver probeerden te bereiken. Als je een meisje wilde versieren had je rozen nodig, een beetje geluk en Roy Orbison. Zijn songs zullen ons altijd blijven achtervolgen.»

EMMYLOU HARRIS «We hebben elkaar ontmoet een paar jaar voor we samen ‘That Lovin’ You Feelin’ Again’ hebben opgenomen. Fred Foster (Orbisons vroegere producer) stelde hem aan mij en mijn man voor. Hij kwam naar een feestje bij mij thuis en toevallig werd het zo’n feestje waarbij de gasten zelf muziek beginnen te maken. Iedereen gaf de gitaar door, en hij zong. Ik herinner me nog dat ik toen zei: ‘Dit huis verkoop ik nooit want Roy Orbison heeft hier gezongen!’»

T BONE BURNETT «Hij is in Texas opgegroeid, met de muziek van Lefty Frizell. Als je met die bagage begint en uiteindelijk ‘Crying’ schrijft heb je een enorme muzikale stap gezet. Hij heeft me ooit verteld hoe hij zijn songs schreef. De meeste mensen schrijven een intro-stroofje-refrein-stroofje-refrein-brug-stroofje-refrein-outtro-song, maar hij schreef zijn songs,op wat hij noemde ‘de bescheiden Texaanse manier’. ‘Net kleine concerto’s’, zei hij. En dat zijn zijn songs ook: kleine concerto’s, maar dan heel speciale.»

WILL JENNINGS (zijn songwriter-partner van de laatste jaren) « Roy’s songs lijken nog het meest op de opera’s van Verdi en Puccini; op Rock & Roll-gebied is er niets waar zijn muziek ook maar in de verte op lijkt. Nu hoor je niet veel opera’s als je in Wink, Texas opgroeit, dus moet hij zijn inspiratie elders hebben gehaald. Volgens mij komt het door het weer, in Wink. Als je daar je hoofd uit het raam steekt kan je wel 100 km ver zien. En dan zie je aan de einder plots zo’n klein zwart wolkje komen aanzetten, dat alsmaar groter en groter wordt, en er steeds dramatischer begint uit te zien, en dan duurt het nooit lang of er breekt een hels onweer los. Zo heeft hij leren componeren: je begint met dat kleine dingetje aan de horizon en dat wordt alsmaar groter en groter en komt in je richting. Hij was één van de meest gevoelige en spirituele mensen die ik ooit heb ontmoet. Hij deed een greep in zijn ziel, en maakte er muziek van en bracht ze naar buiten met een stem die eerst over Amerika klonk, en daarna over de oceanen en over de hele wereld.»

RICK RUBIN (producer van Orbisons ‘Life Fades Away’ op de ‘soundtrack.van ‘Less Than Zero’) «Zijn familie drong er bij hem op aan dat hij wat gezonder moest gaan leven, hij mocht alleen Evian drinken. Hij dronk vaak limonade, maar daar stopte hij dus mee. Toen het moment was gekomen om de leedvocal in te zingen vroeg hij me toch of iemand een cola voor hem wou gaan halen. Hij had nog nooit een plaat gemaakt zonder cola, en met die traditie wou hij nu niet breken.

»Ik werk meestal met groepen en zangers die als ze een fout maken, meteen beginnen vloeken. Maar als Roy een fout maakte zei hij ‘Mercy’. ‘Mercy’ was zijn stropwoord.»

BEN E. KING «Je voelde je goed in zijn gezelschap. Hij heeft nooit, één bittere opmerking gemaakt over het feit dat hij of ik al jarenlang geen hit meer hadden gehad. Hij zat nooit over de toekomst te piekeren. Het leek altijd alsof hij zei : ‘Hey, het gaat goed met ons’. Hij had zijn twee voeten op de grond, hij wist wat zijn muziek waard was. Hij heeft de wereld heel mooie muziek gegeven en ik denk dat hij zich daar bewust van was. Dat was iets waar hij altijd op terug kon vallen.»

CHRIS ISAAK «Ik zag hem eens op TV. lk dacht: ‘Kijk die kerel ‘s met zijn zonnebril, ‘s avonds, op TV! Hij is een volwassene en toch doet ie wat hij wil: hij zingt zijn liedjes en de vrouwen geraken door het dolle heen. Voor mij was hij het toppunt van cool.»

FRED FOSTER (producer van veel Orbison-hits) «We namen ‘Running Scared’ op en we kwamen aan dat grote crescendo op ‘t einde. Hij zong die noot eerst met zijn kopstem, maar ik zei: ‘Roy, het wordt niets als je die noot niet fors vanuit je buik zingt.’ ‘Maar die noot is veel te hoog, daar kan ik nooit aan. Het zal verschrikkelijk zijn.’ Ik zei: ‘Maak je daar maar geen zorgen over, als het echt nergens op lijkt ben jij de enige die het ooit gehoord heeft want dan wissen we het meteen van de band.’ ‘All right’, zei hij, ik zal eens proberen.’ Toen we begonnen op te nemen was er magie in de lucht, Roy bouwde mooi naar die schitterende finale toe, leunde toen even achteruit en raakte die ene laatste noot op volle sterkte. Het was perfect. De muzikanten vielen bijna van hun stoelen. Zoiets hadden ze nog nooit gehoord. Vanaf dat moment heeft hij nooit nog een hoge noot gemist. »