Ryuichi Sakamoto: ‘12'

Ryuichi Sakamoto heeft thuis een BAFTA, een Grammy, een Academy Award en twee Golden Globes op de mantel staan voor zijn muziek voor ‘The Sheltering Sky’, ‘The Last Emperor’ en ‘Merry Christmas, Mr. Lawrence’. Voor de in onze bloemkooloren best gelande soundtrack – die van ‘The Revenant’ uit 2015, met een spectaculair overlevende Leonardo DiCaprio – werd Sakamoto slechts genomineerd.

Op ‘The Revenant’ volgde in 2017 de mijmering ‘async’. Hoogtepunt ‘ubi’ is een compositie voor piano, elektronica en asynchroon vallende hoge piepjes van – denken wij – ziekenhuismachines. De componist vocht in die jaren tegen keelkanker, en de componist won. Onlangs werd rectale kanker vastgesteld, en de berichten die Team Sakamoto nu uitstuurt, zijn minder goed. Dat is ook te horen op ‘12’, dat op dinsdag 17 januari uitkomt, Sakamoto’s 71ste verjaardag.

‘12’ opent met een ijzige windvlaag: de componist lijkt er vooral een stilte mee te verklanken waar hij al even aan gewend is. De eerste hoge ping uit ‘20211130’ – 30 november 2021, alle tracks zijn vernoemd naar de dag van de opname – zou zo uit de verdronken piano kunnen komen die Sakamoto aantrof na de tsunami in Fukushima en waarover hij zei: ‘Het leek alsof mijn handen een lijk streelden.’

In de eerste helft van ‘12’ hoor je weinig verlangen naar betere tijden en veel aanvaarding van slecht nieuws. In ‘20220202’ verklankt een zware synth een gapende leegte. Een luchtiger ‘20220207’ is een eenvoudig pianomotief, met daaroverheen vrijere geluiden en behoorlijk wat reverb. ‘20220214’ is weer zo’n berustend moment in het ijle. De twee hoogtepunten – ‘20220302-sarabande’ en het Claude Debussy-achtige ‘20220302’ – komen uit eenzelfde opnamedag vol leven en inspiratie. ‘20220307’ is van vijf dagen later en is opnieuw aardedonker.

Bericht voor wie van niks weet: begin niet hier. Ryuichi Sakamoto is zoveel meer dan dit vrij sombere naspel. Hij ging aan de Noordpool smeltende gletsjers opnemen, acteerde in 1983 naast David Bowie, dirigeerde een groot orkest tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen van 1992 in Barcelona, maakte in opdracht van het prestigieuze champagnehuis Krug een symfonie op basis van drie topcuvees, schreef de song ‘Das neue japanische elektronische Volkslied’, maakte in 1984 al ringtones en kreeg onlangs van bassist Thundercat een mooie cover van ‘Thousand Knives’ van zijn groep Yellow Magic Orchestra, een funky en poptimistische Japanse cultgroep die wij ondertussen even straf als Kraftwerk beginnen te vinden.

Een paar jaar geleden zat Ryuichi Sakamoto zich in zijn favoriete New Yorkse restaurant zo hard te ergeren aan de sfeermuziek dat hij de chef mailde: ‘Uw gerechten doen denken aan de wonderlijke keizerlijke villa van Katsura, maar uw achtergrondmuziek lijkt op die van de Trump Tower. In bijlage een playlist vol ambient van Aphex Twin, Nicolas Jaar en Oneohtrix Point Never. Met vriendelijke groet.’

Een gelukkige verjaardag, meneer Sakamoto!