Tom Barman: ‘‘Touch my skin’ verwijst naar de fout die ik tijdens de wake voor mijn vader heb gemaakt: ik heb hem aangeraakt’

Dat dEUS ook in zijn eenendertigste levens-jaar geen onetrickpony of karikatuur van zichzelf is geworden, bewezen de eerste singles in tien jaar, ‘Must Have Been New’ en de uit een heel ander laken gesneden ballad ‘1989’. De rest van de nieuwe plaat – fucking hell, die openingstrack! – is van even uiteenlopend als hoogstaand allooi. Voor de bespreking van ‘How to Replace It’ moet u deze link volgen, de toelichting van Tom Barman leest u nergens anders dan hier.

De gastbijdragen op de nieuwe dEUS zijn beperkt gebleven tot een functioneel en noodzakelijk minimum (de belangrijkste: Sylvie Kreusch, Lies Lorquet, een helpende hand van CJ Bolland) en Mauro Pawlowski is terug aan boord. Op de plaat zijn alle gitaren nog ingespeeld door Bruno De Groote, die sinds zijn beroerte in mei 2020 noodgedwongen heeft besloten dat live spelen niet meer tot de mogelijkheden behoort. Als we Tom Barman (51) de hand schudden in de bibliotheek van hotel August in ’t Groen Kwartier, heeft hij er net een dubbelinterview opzitten met een Vlaamse en een Waalse collega, in het Engels. Ik zeg hem dat ik ooit Aldo Struyf en Mark Lanegan in het Engels heb geïnterviewd, en dat dat raar was, omdat Lanegan eigenlijk helemaal niks zei.

TOM BARMAN (lacht) «Hij zal toch af en toe gegromd hebben? De Lanny – what the fuck?! Hij wordt gemist. Wist je dat hij van Ierland naar Portugal wilde verhuizen? Weliswaar niet bij mij in de buurt – ik zit aan zee, hij wilde in het binnenland zitten – maar ik zag het al helemaal voor me. Ik was vastgoed voor hem aan het checken.

»Hier, ik heb zijn laatste sms nog: ‘Dude, this weather in Ireland is doing me in.’ Ierland, dacht ik, en regen: didn’t you get the mail? Ierland ís regen (lacht).»

HUMO Tom, zullen we beginnen met de loftrompet?

BARMAN «Doe maar, jongen. Het is lang geleden, allemaal.»

HUMO Ik vind ‘How to Replace It’ een fantastische plaat.

BARMAN «Dank u.»

HUMO Ben je zelf ook tevreden?

BARMAN «Het was geen gemakkelijk proces. De laatste tweeënhalve plaat – ‘Following Sea’ uit 2012 en ‘Keep You Close’ uit 2011, ‘Vantage Point’ uit 2008 iets minder – waren heel hard: samen jammen, samen structureren, samen zingen, samen afmaken. Daar hadden we dit keer geen zin in. We hebben de jams heel kort gehouden, heel explosief. Omdat we net terug waren van de tournee rond de 20ste verjaardag van ‘The Ideal Crash’, en dus ingespeeld waren, leverde dat heel wat op. Vervolgens heb ik me met technici CJ Bolland en Tars Vervaecke teruggetrokken in onze Vantage Point Studio, en ben ik begonnen met structureren en bijschrijven.

»Als ik al één idee op voorhand had, was het dat het weer rough around the edges mocht zijn. Ongepolijst. Van de demo’s is veel op de plaat terechtgekomen, zelfs zang. Op ‘Keep You Close’, met Dave Bottrill, was dat uit den boze. Hij is een perfectionist die zegt: ‘Vergeet de demo maar, nu is het menens.’ Die zone was dit keer veel grijzer, wat de levendigheid ten goede komt. En de jams waren zo intens dat er altijd wel iets goeds tussen zat.

»Problemen oplossen is wat ik het liefst doe. De anderen noemen dat: alle opties willen bekijken. Zo zie ik het niet. Ik kijk pas naar andere opties als de eerste optie niet werkt. Om je een letterlijk voorbeeld te geven: ‘1989’ begon eerst met een prachtige intro gespeeld door Sjoerd Bruil, maar toen kwam Bruno met een crème van een EBow-gitaar. Zo ontstaat een luxeprobleem: wat komt eerst? Om de song technisch en gevoelsmatig te laten werken, heb ik hem, de ene optie na de andere verkennend, omgegooid.»

HUMO Is er muzikaal iets wat bij dEUS niet kan?

BARMAN «Ik denk nooit: dit is niet dEUS. Het staat allemaal al op ‘Worst Case Scenario’, hè, ons debuut – flirten met hiphop, loops, dissonante gitaren, zachte ballads… Nu, de rest van de groep zal wellicht een ander antwoord geven op die vraag. Soms liggen mijn keuzes wat gevoeliger dan andere. Iets een rapfeel geven is bijvoorbeeld niet vanzelfsprekend. Voor sommigen (lachje).

»Nee, voor deze plaat is de laatste van TaxiWars (het jazzproject van Barman en Robin Verheyen, red.) heel belangrijk geweest: we wilden ‘Artificial Horizon’ echt helemaal kunnen spelen. Je weet hoe dat gaat met platen: na de tour schieten er nog twee of drie nummers van over. Met TaxiWars speelden we alle nummers van de laatste plaat drie jaar later nog altijd. De goesting om ook zo’n dEUS-plaat te maken, in combinatie met de drive van ‘The Ideal Crash’-tour, heeft geleid tot de collectie songs op ‘How to Replace It’. Het was hoog tijd voor een nieuwe setlist.»

DE GEDROOMDE SONG

HUMO Om nog één keer op de pandemie terug te komen: de laatste keer dat ik je interviewde zei je: ‘Als dit voorbij is, there’s gonna be fucking in the streets.’ Is dat ervan gekomen?

BARMAN «Dat is een zeer persoonlijke vraag (lacht). Ik heb het roaring twenties-gevoel toch een maand tot zes weken kunnen volhouden. Met alle ongecontroleerde uitspattingen van dien. September 2021 was dat, en daarna kwam er weer een nieuwe golf.

»We hebben geen coronaplaat gemaakt, godzijdank. De uitzondering is de titeltrack, die helemaal is afgewerkt in het waanzinnige weekend na 12 maart 2020, toen de hele wereld in lockdown ging. ‘Wat gebeurt hier?!’ – die feel heeft ‘How to Replace It’ helemaal. Het zou stom zijn om zo’n crisis niet voor ten minste één song te gebruiken. Maar verder gaat het er nergens letterlijk over.»

HUMO Over het algemeen gaat de plaat nergens letterlijk over, toch?

BARMAN «Goh, er zijn toch één of twee nummers die man en paard noemen. ‘Dream Is a Giver’, een song die ik gedroomd heb, is bijvoorbeeld vrij direct voor mijn doen.»

HUMO Had je ‘Dream Sequence #1’ van ‘The Ideal Crash’ ook niet gedroomd?

BARMAN «Ja. De werktitel van ‘Dream Is a Giver’ was ‘Dream Sequence #2’.»

HUMO Hoe ontwaak je als je een nummer hebt gedroomd?

BARMAN «Negen keer op de tien ben ik het gewoon vergeten. Ik herinner me dat het goed was, zelfs dat de band erbij was, het publiek, maar de song zelf is weg. Elke songschrijver maakt dat weleens mee, denk ik. Maar dit keer herinnerde ik me de song nog. Ik ben meteen naar de piano gelopen en heb de akkoorden gezocht. De akkoordenreeks is gebleven, de stijl van het nummer is helemaal veranderd door de band.»

HUMO Aangezien Sjoerd op de plaat is beland: waren jullie audities aan het doen voor een nieuwe gitarist?

BARMAN «Nee. Sjoerd is erbij gekomen nadat de samenwerking met Bruno was gestopt. We waren op zoek naar wat in het Engels een placeholder wordt genoemd: iemand die Bruno’s partijen kon overnemen terwijl we de songs afwerkten. Het is altijd de bedoeling geweest dat Bruno zijn partijen zou inspelen. Spelen met de groep, en vooral touren, wilde hij liever niet meer. Maar hij is all over this record, en hij heeft briljante dingen gedaan.

»De keuze voor Mauro als Bruno’s vervanger was een logische. En een werkbesparende. Live zullen we focussen op de nieuwe plaat, maar oudere songs als ‘Instant Street’ en ‘Bad Timing’ zullen ook nog altijd in de set zitten. Een volledig nieuwe gitarist die de nieuwe plaat moest leren spelen én een groot deel van onze backcatalogue, dat was wellicht wat te veel gevraagd.

»Plus: als insider en outsider tegelijk was Mauro heel belangrijk voor de emotionele hygiëne van de groep, voor ons ecosysteem. Dat hebben we pas gemerkt toen hij weg was. Ik vond het razend interessant om dat te zien gebeuren. Er is een reden waarom het werkt met deze vijf mensen: neem een schakel weg en de verhoudingen liggen meteen anders.»

HUMO Mauro was eerst aangekondigd als tijdelijke vervanger.

BARMAN «Ja, maar anderhalf jaar ís ook tijdelijk, hè. Hij is aan boord voor deze tour. We willen met de nieuwe plaat gaan knallen, en dan zien we wel.»

DE MAN IN HET SHIRT

HUMO Kun je live met iets anders beginnen dan met ‘How to Replace It’?

BARMAN (lacht) «Ik vrees van niet.»

HUMO Volg je als ik zeg dat het mij aan de vroege Bad Seeds doet denken?

BARMAN «Niet direct, maar problemen heb ik daar niet mee (lacht). Het nummer is heel snel tot stand gekomen. Het sjabloon had ik al langer: een loop met pauken. De pianopartij heb ik gespeeld als iemand die geen piano kan spelen, wat ook het geval is. Ik was sterk geïnspireerd door de soundtrack van ‘The Omen’ door Jerry Goldsmith. Mijn katholieke jeugd zit daarin, mijn kindertijd, dat barokke, godvrezende. De staccato zang van Carmina Burana… Dat was de vibe die ik zocht. Mike Patton heeft ‘The Omen’ nog gecoverd met Fantômas, maar dat ben ik pas recent te weten gekomen.»

HUMO Heb je ‘The Offer’ al gezien?

BARMAN «Wat is dat?»

HUMO Een fictiereeks over de totstandkoming van ‘The Godfather’.

BARMAN «Goed?»

HUMO Het is leuk om andere acteurs Al Pacino, Marlon Brando en co. te zien spelen. Alleen het personage van Frank Sinatra valt me wat tegen.

BARMAN «Ik heb een goed Sinatra-verhaal, eergisteren gehoord van een Italiaanse maat. In 1981 speelde Sinatra in, laten we zeggen, de Lotto Arena van Rome. In een spuuglelijke, industriële buurt. Mijn maat, die toen 20 was, had tickets. Samen met een vriend was hij goed op tijd naar de zaal getrokken. Plots zien ze een lange zwarte limousine met geblindeerde ramen – dat kon niemand anders zijn. Zij met z’n tweeën: (Roept met een Italiaans accent) ‘Frank-è! Frank-è!’ Waarop één raampje 5 centimeter naar beneden gaat, en Sinatra... (wuift). Zijn gezicht hebben ze nooit gezien. Alleen zijn hand. Hoe goed is dat?! Frank-è! (lacht)»

HUMO Nog even terug naar de loftrompet. Je zingt fantastisch op ‘How to Replace It’…

BARMAN «Dank u.»

HUMO Maar je weet ook wanneer je iemand anders moet laten zingen.

BARMAN «Mijn falsetto is goed om iedereen in de lach te doen schieten, niet om op een plaat te zetten. ‘1989’ had ik zo ingezongen, waarna iedereen in de groep het geprobeerd heeft, maar de kleur was nooit goed. Klaas kwam het dichtstbij, hij heeft ons verrast met een heel soulvolle zangpartij. Het probleem was dat hij geen tussenbereik heeft: het is ofwel heel stil, ofwel heel luid. Uiteindelijk klonk het iets te geaffecteerd, en heb ik het aan Lies Lorquet van Mintzkov gevraagd. Ze had al met ons gewerkt voor ‘Eternal Woman’ en ‘7 Days, 7 Weeks’.»

HUMO De titel ‘1989’ had je naar eigen zeggen al lang liggen: dat jaar is je vader overleden.

BARMAN «Aan die song is een ongelofelijk toeval verbonden. Ik zat met Tars Vervaecke in een studiootje in Portugal – een soort veredelde garagebox-mancave, zeg maar. Ik verbroederde er al een tijdje met een visser uit de buurt: hij spreekt geen woord Engels, mijn Portugees is stilaan aanvaardbaar. We waren een dag of twee, drie aan die song aan het werken toen hij daar plots stond. Hij droeg een T-shirt met daarop ‘1989’. Ik had nog geen tekst, en de titel stond alleen op mijn iPad. Tars en ik keken elkaar aan: what the fuck!?

»‘1989’ gaat over het spel dat ons geheugen speelt. Mensen die sterven verstenen als het ware, ze raken frozen in time. Ze worden monolieten waar je altijd dezelfde verhalen over vertelt, dezelfde karaktertrekken van opsomt. Vandaar het verlangen om dat wat los te wrikken, te ontdooien.»

HUMO Heb je zo lang gewacht met die titel omdat de bijbehorende song over je vader zou gaan?

BARMAN «Nee. ‘1989’ is ook niet het eerste nummer over mijn vader. Het was vooral zaak een zanglijn te vinden, een goeie melodie. En ik had de titel nu ook weer geen twintig jaar in mijn hoofd, hooguit vier. Het was gewoon wachten op het juiste moment. Op je 30ste schrijf je zoiets niet.

»Zodra ik de melodie had, kwam de tekst vrij snel. Met allerlei beeldspraak die voor mij juist is, en betekenis heeft, maar die voor de buitenstaander misschien wat cryptisch is. ‘Touch my skin’ verwijst bijvoorbeeld naar de fout die ik tijdens de wake voor mijn vader heb gemaakt: ik heb hem aangeraakt. Het was de eerste keer dat ik dat deed bij een dode, en het is me altijd bijgebleven. En ‘It feels like it is just a simple halo’ gaat over hoe hij heilig werd verklaard, terwijl hij een man van vlees en bloed was, iemand die je weer zou willen aanraken.»

CONNECTING PEOPLE

HUMO Mogen we ‘Man of the House’ een maatschappijkritische song noemen?

BARMAN «Ik vrees van wel (lacht). Ik probeer het zo weinig mogelijk te doen, maar soms is het gewoon te sterk. Dan heb je de titel, de melodie, de aanzet…

»Het kan natuurlijk ook helemaal anders gelezen worden. De vriendin van Steph (drummer Stéphane Misseghers, red.) dacht dat ‘Man of the House’ over het patriarchaat ging. En dat is prima. Maar voor mij gaat die song over de big tech. Over de hypocrisie van ‘connecting people’. De grote holle woorden, en het grote gevaar daarvan. Ik ben bang voor de monopolies. Te veel macht bij één persoon is gewoon niet goed. Macht corrumpeert, hoe intelligent die persoon ook mag zijn. Elon Musk is toch ook met honderd per uur van zijn sokkel aan het vallen? Ik zou ‘Man of the House’ eerder een sarcastische song noemen.»

HUMO Terug naar de muziek. ‘Nothing Really Ends’ stond op 4 in onze lijst met beste Belgische songs sinds 2000. Een terechte notering?

BARMAN «Hoger mag altijd, maar 4 is een mooie plek. Wat stond op 1?»

HUMO ‘Champagne’ van Millionaire.

BARMAN «Ah, goed! Rock- ’n-roll!»

HUMO Welke songs zou jij kiezen?

BARMAN «‘Champagne’ mag er zeker bij. ‘Blindfold’ ook, van dezelfde plaat (‘Outside the Simian Flock’, red.). ‘Horizon’ van Tourist LeMC vind ik prachtig. ‘Mo ba nin’ van Flip Kowlier is fantastisch, ‘My Heroics, Part One’ van Absynthe Minded ook. En recenter: ‘Walk Walk’ van Sylvie Kreusch of ‘Teen Rebel’ van The Haunted Youth. En ik vergeet er uiteraard nog.»

HUMO Nog iets anders: het script voor je volgende film is af!

BARMAN «Ja!»

HUMO En je hebt op Instagram het einde al verklapt.

BARMAN «Maar nee, jongen.»

HUMO Ik citeer: ‘Tiffany: I thought that was funny. Bacque: That’s not funny. The End.’

BARMAN (lacht) «Spoileralert! Ik dacht: hoe kan ik dat einde op een onschuldige manier wereldkundig maken? Nee, ik moet nog een paar kleine aanpassingen doen, en dan beginnen we geld te zoeken. En daarna volgt de casting. Opnemen zullen we vermoedelijk in 2025.»

HUMO Je gaat met een internationale cast werken?

BARMAN «Ja, het wordt een Engelstalige film. Ik heb een paar ideeën voor de bijrollen, maar er ligt nog niks vast. Een ster strikken en aan de hand daarvan fondsen loswrikken, dat is tegenwoordig nog belangrijker dan vroeger. We willen ons geld in de UK en Amerika zoeken, en daar zullen ze vragen: ‘Who’s in it?’»

HUMO Je debuut ‘Any Way the Wind Blows’ heb je twintig jaar geleden op film gedraaid: wil je dat opnieuw doen?

BARMAN «Nee. Er is een tijd geweest dat ik daar behoorlijk snobby over was, maar tegenwoordig zie je het verschil met digitaal niet meer.

»Er zijn natuurlijk andere dingen die meespelen. Op film draaien is een beetje als in de ICP Studios in Brussel op tape gaan opnemen. Door de hoge kosten is er de druk om het in kortere tijd te doen, wat iets extra’s oplevert. Maar ik ga voor mijn volgende film vooral niet moeilijk doen. Ik ga het doen met wat ik krijg.»

JURGEN GAAT ZEILEN

HUMO Mediteer je nog?

BARMAN «Ja. Met vallen en opstaan, maar dat hoort erbij.»

HUMO Wat betekent dat? Soms niet en soms wel?

BARMAN «Nee, elke dag. ‘You have to do it out of routine, not out of mood,’ zegt de maharishi. Maar soms is het dus gewoon in mijn hoofd het boodschappenlijstje afgaan. Letterlijk. Het hoort erbij.

»Ik ben tegenwoordig ook veel aan het sporten. Fitnessen, bijvoorbeeld.»

HUMO En zeilen?

BARMAN «Dat heb ik afgelopen zomer nog gedaan.»

HUMO Heb je daar ooit een cursus voor gevolgd?

BARMAN «Als kind. We woonden op Linkeroever, waar zeilen een gangbare sport was, met het nabijgelegen Galgenweel. Piskoude paasvakanties herinner ik me. Ik sukkelde al in het water voor ik nog maar in de buurt van een boot was geraakt. Slechte herinneringen. Maar ik heb er wel een brevet aan overgehouden.»

HUMO Stel, ik wil gaan zeilen: wat raad je me aan?

BARMAN «Er zijn goeie zeilscholen op Linkeroever. Daar gaat Jurgen eerst in de Caravelle (lacht). Met acht anderen, in een veel te groot, belachelijk uitziende zwemvest. Daarna gaat Jurgen in het Optimistje, en vervolgens in de Cadet. En uiteindelijk ga je voor je A-brevet in een boot naar keuze. Enfin, zo was het in de jaren 80.

»Ik heb een Laser: zeer wendbaar, supersnel en makkelijk op te tuigen. En ooit wil ik nog een Hobie Cat, een kleine catamaran, waarvoor je met z’n tweeën moet zijn. Superintensief, heel veel hangen.»

HUMO Dat is niet met een glaasje erbij?

BARMAN «De Laser is ook niet met een glaasje erbij, hoor. De fucking oceaan op, dude. Helemaal ingepakt (lacht). ’t Is sporten, hè.»

HUMO Omdat ik bijna altijd afrond met dezelfde vraag: hoe is het met je moeder?

BARMAN «Ze is oud, maar ze stelt het goed. Ze woont nog altijd alleen, volgende maand wordt ze 92.

»Af en toe zetten we samen een stapje in de wereld. De laatste keer heb ik haar verboden om een grappa te bestellen – de keer ervoor had ze op het terras iedereen beledigd die in haar buurt kwam (lacht). ‘Waarom geen grappa?’ vraagt ze dan. Ik zeg: ‘Mammy, vorige keer hebt ge iedereen de levieten gelezen!’ Waarop zij: ‘Dan zullen ze het wel gezocht hebben, zeker!’»

HUMO What a woman! Doe haar de groeten, en bedankt voor het gesprek.

‘How to Replace It’ verschijnt op 17/2 bij PIAS.

dEUS speelt op 14, 15, 16 en 17/3 in Ancienne Belgique, Brussel en op 25/6 op Live Is Live in Middenvijver, Antwerpen.

Luister ook naar onze playlist:

Schrijf je in op onze wekelijkse muzieknieuwsbrief: