'Witte liberalen leggen iedereen hun cultuur op'

Shabaka Hutchings is niet alleen een virtuoze saxofonist, maar ook een begaafde filosoof en een furieuze intellectueel: zijn betogen over de wortels van het racisme en ons eurocentrische wereldbeeld doen mijn oren al even fel tuiten als z'n wilde, Coltrane-achtige solo's. Met Sons of Kemet bracht hij net 'Black to the Future' uit: alweer een jazzopus dat van bij de eerste denderende luisterbeurt solliciteert naar de eindejaarslijstjes. Maar eerst pols ik even naar de vorige keer dat ik Shabaka kort ontmoette, toen hij met de eerste Shabaka and the Ancestors-plaat de AB aan flarden toeterde.

HUMO Je zei toen bij wijze van afscheid: 'Lees Credo Mutwa.' Waarom?

SHABAKA HUTCHINGS «Omdat hij een groot Afrikaans denker is, en Europeanen meestal alleen maar Europese denkers kennen. Terwijl we nog heel wat kunnen leren van authentieke Afrikaanse filosofie, zéker als we harmonieus willen samenleven met de natuur en streven naar een leefbare toekomst. Van Credo Mutwa raad ik je van harte het boek 'Indaba, My Children' aan. Ik garandeer je dat 't je anders zal doen nadenken over het verloop van de menselijke cultuur.»

HUMO Sons of Kemet dan. Ik zet 'Black to the Future' graag in het rijtje van de grote protestplaten van de jazz: 'Attica Blues' van Archie Shepp, 'Freedom Suite' van Sonny Rollins... Is dat gepermitteerd?

HUTCHINGS «Zelf zou ik dat natuurlijk nooit zeggen (lachje).»

HUMO Het is jazz die met twee voeten in de maatschappij staat. In hoeverre heeft Black Lives Matter de plaat gestuurd?

HUTCHINGS «Onze opnames waren al lang bezig toen George Floyd werd vermoord. Maar de bijdragen van Joshua Idehen, de poëet die de plaat inleidt en afsluit, zijn dan pas toegevoegd. Ik wilde vangen wat er toen in de lucht hing: de roerige geest van verontwaardiging, pijn en woede.

» Voor de meeste zwarte mensen die ik ken, was de zaak-Floyd traumatiserend vanwege de beelden, maar níét omwille van de feiten op zich. Die kenden we. De enigen die ervan schrokken, waren liberale witte mensen die zich niet bewust waren van enig kwaad.»

HUMO Was je lockdown verder aangenaam?

HUTCHINGS «Best wel, ik heb vooral veel meer tijd gehad om aan de plaat te werken. Naarmate ik er meer en meer naar luisterde, vond ik dat de plaat diepte miste, en daarom heb ik een hele onderlaag houtblazers toegevoegd. Daardoor heeft de sound meer body en meer dimensie gekregen. Ik gebruikte onder meer houten fluitjes uit Swaziland, een Mexicaanse ocarina én een blokfluit. Cool, hè?»

HUMO Eén van de gasten op de plaat is grimeartiest D Double E. Wat zijn de gelijkenissen tussen grime en jazz?

HUTCHINGS «Op het eerste gezicht heeft het genre niet veel gemeen met Duke Ellington (lachje). Maar grime, jazz en ook hiphop delen een diepe, mysterieuze link die helemaal teruggaat naar Afrika. Ik kan niet uitleggen wat het precies is, maar ik vóél het.»

HUMO De laatste zin van de plaat - 'Leave us alone' - blijft nog lang hangen. Wat bedoelde je ermee?

HUTCHINGS «Door de zaak-George Floyd werd de zwarte gemeenschap overstelpt met aandacht van bevolkingsgroepen die daarvoor nog nooit hadden nagedacht over het zwarte verhaal - die liberale witten, weet je wel? Die kwamen plots piepen: 'Is het echt zo erg?' Maar de zwarte gemeenschap moest vooral in stilte haar wonden likken, en had geen energie over voor nieuwsgierigen.

» Ondertussen heeft 'Leave us alone' een andere betekenis aangenomen. Onze maatschappij is een culturele hegemonie, wat wil zeggen dat de cultuur van de heersende klasse - rijk en wit - wordt opgelegd aan de hele bevolking. Terwijl ik denk: laat culturen toch naast elkaar bloeien. Europese idealen domineren ons denken, en verdringen zo het Afrikaanse gedachtegoed. Dat gebeurt heel subtiel, de meeste mensen hebben 't niet eens door. Maar ik vind het heel schadelijk dat mensen zelfs geen alternatief wereldbeeld kénnen. Door het kolonialisme zijn niet alleen de Afrikaanse mijnen leeggeroofd, maar ook de Afrikaanse hoofden.

» Voor de duidelijkheid: Afrikaans denken is niet beter dan Europees denken. Maar beiden hebben bestaansrecht. Laat de Afrikaanse cultuur in ere. Daarom: leave us alone. Daarover gaat 'Black to the Future'.»

HUMO Zal ik Credo Mutwa maar eens lezen?

HUTCHINGS (lachje) «Zeker doen.»

‘Black to theFuture' van Sons of Kemet is nu uit bij Impulse!