20 jaar 'Thuis' in 20 trefwoorden

U moet al een Syrië-vluchteling zijn om het nog te ontkennen: nergens beter dan ‘Thuis’. Vlaanderens meest succesvolle soap is op 23 december aan zijn 20ste verjaardag toe, een jubileum dat wordt gevierd met een speciale dubbeldikke aflevering. De reeks trekt dezer dagen een groter publiek dan ooit: 20 jaar ‘Thuis’ voor u samengebald in 20 trefwoorden.

'Qua seksueel geweld moet 'Thuis' enkel de Congolese oorlogsgebieden laten voorgaan'

1. Kijkcijfers

Volgens de laatste tellingen kijken dagelijks meer dan 1.130.000 Vlamingen naar ‘Thuis’. Meer dan ‘Het journaal’ en meer dan enig welk ander televisieprogramma op eender welke andere Vlaamse zender. En niet dat we beiden met elkaar willen vergelijken, maar grootste concurrent ‘Familie’ – ooit nog zelfverzekerd marktleider in Vlaanderen – weet ondertussen ‘maar’ de helft van dat aantal te verleiden. De best bekeken aflevering uit 20 jaar ‘Thuis’ ging overigens pas vorige maand op antenne: op 24 november bleven maar liefst 1.452.817 Vlamingen – ha! – thuis om de ontvoering van Emma en Sam mee te maken, waardoor die toffe Anthony De Clerck na 23 jaar z’n wisselbeker voor best bekeken Vlaamse ontvoering moest komen inleveren.

2. Fans

De kans dat u een ‘Thuis’-fan kent, is reëel, want ze zijn met velen en houden zich naar verluidt in alle lagen van de bevolking schuil. Als u er zelf eentje bént, hopen wij voor u dat u deel uitmaakt van de deelverzamling die wél realiteit van fictie kan onderscheiden. Mark Willems (Luc Bomans) in 1998 in Humo: ‘Laatst zat ik de wachtkamer van de oogarts toen een vrouw me aansprak: ‘Meneer, ik zou u wel kunnen vermoorden.’ Pol Goossen (Frank) datzelfde jaar, ook al in Humo: ‘In opdracht van ‘Man bijt hond’ ben ik eens in de gedaante van Frank Bomans voor een supermarkt gaan staan. Het duurde niet lang of ik werd aangesproken: ‘Hier ze, de Frank. Wat komt gij hier doen nondeju?’ Ik zei dat Simonneke in de supermarkt was. Of ze haar even wilden gaan halen? ‘Zeker, Frank.’ Een uur later stonden ze daar opnieuw, beteuterd. Ze hadden Simonneke niet gevonden.’

undefined

3. Spin-offs

‘Thuis’ alleen maar vanuit uw luie zetel beleven? Dit is de 21ste eeuw, vriend – u maakt toch ook het vuur niet meer aan met een stelletje stenen en wat droog stro? Anno 2015 is ‘Thuis’ niets minder dan een totaalpakket: op de speciaal daarvoor voorziene ‘Thuis’-dagen kunt u al sinds 1998 de personages de hand schudden – al dan niet vergezeld van een vette knipoog – en voor de echte diehards is er ook nog de boekenreeks, waarin personages en verhaallijnen nóg meer worden uitgediept. Wie al misselijk wordt bij de gedachte aan de zomerstop, kan ten slotte ook op ‘Thuis’-reis vertrekken: een hele week buitenland, doorgebracht in het gezelschap van al uw favoriete personages. Die meegereisde, bezorgd uit hun ogen blikkende en aldoor aantekeningen makende antropologen moet u er wel bijnemen.

4. Veteranen

Een kleine schokgolf ging door de fanbase toen onlangs bekend werd gemaakt dat actrice Sally-Jane Van Horenbeeck – in die kringen beter bekend als ‘Peggy’ – door de makers bedankt werd voor bewezen diensten, en binnenkort uit de reeks zou verdwijnen. Van Horenbeeck was één der laatste Mohikanen: ze was al present toen op 23 december 1995 de allereerste aflevering de Vlaamse huiskamers kwam binnengelopen. De overblijvende originele acteurs zijn daarmee teruggebracht tot Pol Goossen, Marleen Merckx, Janine Bischops, Monika Van Lierde, Annick Segal, Leah Thys en Mark Willems. Long may you run!

5. Marianne Bastiaens

De ijzeren dame, het onzinkbare schip, het uit beton en teflon opgetrokken boegbeeld van ‘Thuis’ – sinds jaar en dag met verve vertolkt door Leah Thys. Mariannes turbulente liefdesleven en haar natuurlijke aanleg tot neerkijken op minder exquise lieden dan zijzelf voorzag de reeks altijd van een sappige plot op de belangrijkste momenten, en zelf werd ze het onderwerp van een heuse Facebook-groep met de veelzeggende naam ‘Marianne uit Thuis is een sletje’. ‘Ik zag dat wel zitten, efkes een schijtmadam spelen,’ zei Thys afgelopen zomer in dit blad. ‘Lief en braaf vind ik maar saai als actrice. Stout zijn, een beetje slecht zelfs, is veel leuker.’ Thys zou haar in ‘Thuis’ opgedane ervaring en vechtkunsten ook gebruiken voor haar verdienstelijke vertolking van koningin Fabiola in ‘Albert II’.

'Het traankanaal van Simonneke is zo sterk ontwikkeld dat het voor binnenschippers stilaan een te overwegen alternatief is voor het Albertkanaal'

6. Simonne Backx

De helft van de onverwoestbare tandem ‘Frank en Simonneke’, en de rol die ervoor zorgde dat actrice Marleen Merckx tot in het einde der tijden aangesproken zal worden met een diminutief. Weinigen kregen het de voorbije twintig jaar zo zwaar te verduren als Simonne, met menig traantje tot gevolg. Een greep uit haar afgelegde kruisweg: gescheiden, gehuild, getrouwd, bedrogen, verkracht, gehuild, een kind gekregen, een kind verloren, gehuild, ovehoop gereden, in een coma beland, geheugenverlies opgedaan, gehuild, geheugen teruggevonden, gehuild, en tot slot haar lang doodgewaande kind levend en wel aan de voordeur gekregen. Het leverde Merckx een plaats op in het collectieve hart van kijkend Vlaanderen, en een traankanaal zo sterk ontwikkeld dat het voor binnenschippers stilaan een te overwegen alternatief is voor het Albertkanaal.

undefined

'Medeplichtigheid aan moord, verkrachting, ontvoering, het dragen van een ringbaard: geen enkele misdaad tegen de menselijkheid is Luc Bomans vreemd'

7. Luc Bomans

Geen enkele soap die noemer waardig zonder minstens één klootzak van kolossale omvang, en dus verscheen in het eerste seizoen Luc Bomans uit het niets na een jarenlang verblijf in de Verenigde Staten, alwaar hij volgens de overlevering al die tijd pralines aan de man had gebracht. Duidelijk een dekmantel, als u het ons vraagt. Medeplichtigheid aan moord, verkrachting, ontvoering, het dragen van een ringbaard: geen enkele misdaad tegen de menselijkheid is Luc Bomans vreemd, wat hem uiteraard tot de gedroomde soapploert maakt. Acteur Mark Willems, eerder in Humo: ‘Ik kan me niet indenken dat ik ooit zou dóén wat Luc Bomans doet, maar er zijn wel momenten geweest waarop ik zulke dingen in gedachten heb gedaan. En droom en daad liggen nu ook weer niet zó ver uit elkaar.’ Te benaderen op eigen risico op de volgende ‘Thuis’-dag.

8. Frank Bomans

Alfamannetje en omega van ‘Thuis’. Het weze duidelijk: zonder Frank Bomans geen ‘Thuis’, net zoals er zonder beduimelde leren jekker en pils ook geen Frank Bomans is. Een Frank Bomans heeft evenveel boodschap aan het Algemeen Nederlands als aan een maandverband, heeft een lont korter dan die van de gemiddelde IS-knakker na een Red Bull, en is recordhouder in de honderd meter er de kantjes van aflopen: Vlaanderens officiële working class hero, quoi. Na twintig jaar heeft Goossen eventuele ambities om ooit nog andere rollen te spelen definitief opgeborgen: niet alleen is de acteur inmiddels officieel met pensioen – met uitzondering van zijn rol in ‘Thuis’ – maar hij weet immers ook: er is leven vóór Frank Bomans, maar niet erna.

9. Generiek

Het visitekaartje van elke zichzelf ernstig nemende soap, en dus ook van ‘Thuis’. Intussen heeft de serie al acht versies van het themalied versleten, vaak variërend op het thema ‘Nergens beter dan thuis’ en vaak ingezongen door bekende lokale barden als Gene Thomas (die van de zwarte van K3) en Peter Evrard (die van ‘Idool’). Wie trouwens dacht Koen Wauters (die van Kris Wauters) te herkennen in de huidige generiek, mag z’n openstaande weddenschappen gaan vereffenen: het nummer werd volgens Eén ingezongen door Stefanie De Meulemeester en Sonny Vande Putte.

10. Doden

Volgens officiële cijfers lieten in 20 jaar ‘Thuis’ maar liefst 34 personages het leven. Dat dat zelden op natuurlijke wijze gebeurde, kunt u lezen in het trefwoord 13 ‘Misdaad en straf’. Als er toch eens iemand geweldloos kwam te gaan, betekende het niet zelden dat de zeikerd met de zeis ook náást de set had toegeslagen. Het bekendste voorbeeld is dat van Ann Petersen, wier plotse overlijden in 2003 ook het schielijk heengaan van mater familias Florke betekende. ‘Thuis’ laste een speciale hommageaflevering in en de Humo-lezer bracht een passend eresaluut door Petersen met een postume Pop Poll-medaille voor ‘Beste actrice nationaal’ te bedenken.

Niet het enige geval waarbij de pennen achter ‘Thuis’ voor voldongen feiten stonden: enkele jaren eerder moest ook Tom De Decker bliksemsnel uit de reeks worden geschreven nadat acteur Donald Madder om het leven kwam bij een verkeersongeluk. Toen het personage in 2009 een comeback maakte, bleek het verdacht goed op Wim Stevens te lijken.

11. Dubbelganger

Nooit werd de zo al eeltige suspension of disbelief van de trouwe ‘Thuis’-kijker zo op de proef gesteld als in het elfde seizoen, waarin een boosaardige dubbelganger van Frank Bomans terreur zaaide en in de buurt aan het moorden sloeg. De dubbelganger kreeg de onheilspellende naam Man-fred Stein mee, mét bijpassend Duits accent – om het onderscheid te maken met Frank zelf. Een op zijn zachtst gezegd creatieve plotwending, die er kwam op aangeven van Goossen toen de schrijvers geen originele verhaallijnen meer wisten te bedenken voor zijn personage. Maar deze wereld is niet groot genoeg voor twéé Frank Bomansen, en dus kwam Stein uiteindelijk aan zijn einde zoals het een boosaardige dubbelganger betaamt: tijdens een fataal duel met Frank. De scenaristen verantwoordelijk voor Manfred zijn naar verluidt wél nog altijd op vrije voeten.

12. Vergeten rollen

De voorbije twintig jaar is ‘Thuis’ een gulle werkgever geweest voor maar liefst 199 hoofdrolspelers – neuroten kunnen dat mooi afronden door Pol Goossens dubbelrol als zijn eigen dubbelganger mee te tellen (zie hierboven). Het is dus helemaal niet verwonderlijk als u vergeten was dat pakweg Koen De Bouw ooit nog zijn Herman Teirlinck-opleiding ten volle benut heeft om gestalte te geven aan veearts Lou Swertvaeghers. Diepen wij ook even deze personages uit de krochten van uw geheugen op:

- Pascale Bal: op het moment, ergens begin deze eeuw, dat de actrice zelf dood en verderf zaaide in de Vlaame showbizz, deed haar personage Isabelle hetzelfde in ‘Thuis’.

- Filip Peeters: lang voor hij zich een regisseur mocht noemen, vertolkte Peeters de rol van Serge.

- Peter Van Asbroeck: ging een eeuwigheid mee als kok Werner. Gebruikte de opgedane ervaring later om deskundig commentaar te verstrekken in ‘Komen eten’.

- Frank Focketyn: heeft ooit nog een gastrol als priester vertolkt.

13. Misdaad en straf

De precieze ligging van de agglomeratie waarbinnen de personages van ‘Thuis’ hun lotgevallen trotseren, blijft ook na twintig jaar een goed bewaard geheim. Maar wie de rekening opmaakt van de ondertussen meer dan 3.800 afleveringen, kan maar tot één conclusie komen: het moet ergens halfweg tussen Sodom en Gomorra zijn. Ook voor de onderwereld geldt immers het adagium ‘Nergens beter dan thuis’, wat zich vertaalt in onrustwekkende grafieken. De serie werd de voorbije twintig jaar maar liefst 18 keer opgeschrikt door moord, maar dat is niks vergeleken met het aantal verkrachtingszaken: qua frequent seksueel geweld moet ‘Thuis’ in de tabellen enkel de Congolese oorlogsgebieden laten voorgaan. Iedereen herinnert zich nog wel de onvrijwillige bezwangering van Simonne door schoonbroer Luc, maar de reeks kreeg ook ooit te kampen met een heuse serieverkrachter, advocaat Robert Swerts, die het tiende seizoen nog onveiliger maakte dan het statistisch gezien al was. Ironisch genoeg was Swerts net de reeks binnengeleid om Frank en Jenny vrij te pleiten nadat die de verkrachter van hun dochter vermoord hadden.

Uit de cijfers blijkt verder dat ook ontvoering en gijzeling deel uitmaken van de dagelijkse levenswandel in ‘Thuis’: in twintig jaar vielen maar liefst 16 gevallen te turven – de meest recente ontvoering kon u vorige maand nog zien, toen studente Emma hardhandig tot een onvrijwillig uitstapje gedwongen werd. Dubbel pech voor haar: vader Kurt werd in het 19de seizoen namelijk nog vermoord toen hij – jawel – met de broek op de enkels betrapt werd tijdens een verkrachting.

14. Minderhedenforum

Hier niets dan lof, want ‘Thuis’ deed de voorbije twintig jaar meer voor de gelijkheid der volkeren, de integratie van minderheden en de verdediging van de mensenrechten dan alle Centra voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding, Desmond Tutus én Ban Ki-moons samen. Met Mo (Noureddine Farihi) kreeg de Marokkaanse gemeenschap al vroeg in de reeks een eigen ambassadeur, meer kleur in de rangen kwam er later nog door vertolkingen van onder anderen Ali Wauters, Maya Albert, Abigail Abraham en Nawfel Bardad-Daidj. Pech dan weer voor de Poolse kijkers: zij zien zich al sinds jaar en dag vertegenwoordigd door de zich in een mysterieus patois uitdrukkende Waldek, die vertolkt wordt door de allerminst exotische Bart Van Avermaet.

Ook de holebigemeenschap komt in ‘Thuis’ ruimschoots aan z’n trekken: de voorbije jaren viel er het homohuwelijk te vieren van Franky met Tibo, terwijl eerder al te zien was hoe de lesbische Ann relaties aanging met Manon en Sandrine. Iedereen inbegrepen, ook acteurs met een handicap: zo werd de rol van Stijn vertolkt door acteur Kwinten Van Heden, die een fysieke beperking heeft door zuurstofgebrek bij de geboorte. Kwinten speelde in de reeks de broer van Jens, het personage van Jelle Cleymans – met zijn rol in ‘Thuis’ ook al een lans brekend voor de aanvaarding van gebrekkige acteurs.

15. Familie

Wij hebben het ook maar van horen zeggen: op een andere, commerciële televisiezender zou er nóg een Vlaamse soap vertoond worden. Het luidop uitspreken van de naam zou op de set van ‘Thuis’ naar verluidt leiden tot een klap tegen het achterhoofd met een roestige sneeuwschop – overlevenden worden telkens wakker in een afvalcontainer op de parking van de VRT-gebouwen, hun C4 in de achterzak gepropt. Desondanks lijkt er een bloeiende uitwisseling te bestaan tussen beide reeksen: onder anderen Hans De Munter, Frank Dingenen, Pascale Bal, Nathalie Wijnants, Jakob Beks, Karel Vingerhoets, Karel Deruwe, Braam Verreth en recent nog Christophe Haddad waagden de oversteek van de ene soap naar de andere, maar kwamen telkens heelhuids aan – het enige echte slachtoffer was hun geloofwaardigheid.

17. Flik Tim

In het universum van ‘Thuis’ is er maar één politieagent die naam waardig, en die bestrijkt bijgevolg het hele spectrum van wijkagent tot topspeurder. Ontvoering, adreswijziging, moord, alcoholcontrole, verkrachting of snelheidscontrole? Tim is uw man. Onlangs stond hij een dag nadat de gijzeling van zijn vriendin Sam net niet fataal was afgelopen, alweer het andere slachtoffer van diezelfde gijzeling te ondervragen. Hoe hij ooit de tijd gevonden heeft om Sam zwanger te krijgen, is ons dan ook een raadsel. Of zou het kind weer van een ander zijn, zoals bij zijn vorig lief Femke het geval was?

'De seizoensfinale van 'Thuis' werd vorige zomer op groot scherm vertoond op Rock Werchter. De doorbraak van de soap in de rock-'n-roll, of de definitieve doodsreutel van de geloofwaardigheid van het festival?'

18. Werchter

De doorbraak van ‘Thuis’ in de rock-’n-roll, of de definitieve doodsreutel van de geloofwaardigheid van Rock Werchter? De meningen waren verdeeld, maar om de feiten kon niemand heen: de seizoensfinale van ‘Thuis’ werd vorige zomer op groot scherm vertoond op The Hive, de luxecamping van Rock Werchter. Onze Man ter plaatse getuigde na afloop dat er opvallend minder met bier gegooid werd dan tijdens de concerten, er vooral ‘Hoereuh!’ geschreeuwd werd tijdens de scènes van Marianne, en dat Lenny Kravitz liet weten ‘meer een ‘Familie’-mens te zijn’, gevolgd door de droge knal van een sneeuwschop tegen een afrokapsel.

19. Comedy

Lang voor Rode Neuzen Dag de weg naar Vlaanderen vond, wist men bij ‘Thuis’ al dat niks de ellende zo goed countert als een gulle lach. Enter Nancy De Grote en Eddy Van Noteghem, twee volksmensen van het volksere soort die in de soap al jaren de betere situatiehumor bedrijven, waar niet zelden – daar zijn die rode neuzen weer – ettelijke halve liter blikken van het sponsorende biermerk aan te pas komen. Met haar eeuwige brommerhelm en moord en brand schreeuwende outfits staat Nancy visueel het sterkst, maar Eddy heeft de beste oneliners. Deze tekenden wij onlangs op uit z’n licht naar Kasteelbier geurende mond: ‘Managers doen de was en de plas niet, die delen de lakens uit.’ Geef toe dat u er even over moest nadenken.

[imageid:1506789;width:696;height:;align:

20. Controverse

Bij de laatste seizoensfinale ontstond enige ophef toen de zelfmoordpoging van Luc té expliciet in beeld gebracht werd. De VRT had het mediadecreet geschonden, zo klonk het, en de Zelfmoordlijn trommelde met het oog op de herhaling van de bewuste aflevering zelfs extra personeel op om de toevloed aan telefoontjes te kunnen bolwerken – een strategie die later dat jaar herhaald zou worden voor elke aflevering van ‘Het sterkste netwerk.’

20. Vinger aan de pols

Geen maatschappelijk taboe zo hardnekkig of ‘Thuis’ nam stoutmoedig de sloophamer ter hand om er komaf mee te maken. Wordt er in het parlement een verhitte discussie gevoerd rond de legalisering van softdrugs? ‘Thuis’ was hen voor! Loodgieter Cois waagde zich een goeie dikke tien jaar geleden immers al aan de joints – medicinaal, weliswaar. Komt er binnenkort een nieuwe campagne om je als vrouw te laten screenen op borstkanker? Jenny leidt! Het personage van Janine Bischops overwon de ziekte namelijk al twéé keer. Treurt er ergens ten lande een man om het verscheiden van zijn ooit zo trotse erectie? Frank, zelf occasioneel halfstok, biedt troost! U twijfelt om een Syrische vluchteling in huis te nemen? Volg het voorbeeld van Waldek, die tien jaar geleden al de illegale Kasper in huis nam!

Zelfs in deze snel veranderende tijden weet ‘Thuis’ nog altijd het maatschappelijke debat te kapen: weinig plotwendingen deden namelijk zo veel stof opwaaien als de recente keuze van Franky, zoon van de oerman Frank Bomans, om voortaan door het leven te gaan als de transseksuele vrouw Kaat – het resultaat kan u in het voorjaar op uw scherm zien.