50 jaar Monty Python's Flying Circus: 'Dieren wurgen kon voor de BBC, masturbatie niet'

In de middeleeuwen, die duurden tot halfweg de jaren zestig, was humor een braakland, een woestijn van belegen grappen, melige woordspelingen en voorspelbare pointes. En toen was er plots... ‘Monty Python’s Flying Circus’!

(Verschenen in Humo 3851 op 24 juni 2014)

Hun universum was meer dan alleen maar grappig, het was een levensvisie: wie hun werk zag, bekijkt sindsdien de wereld met andere ogen. Minstens twee generaties Vlamingen zijn gevormd door Monty Python, en daar heeft dit heerlijke blad aan bijgedragen: Humo haalde de Pythons in als bevrijders, en door de jaren heen werden alle Pythons meermaals geïnterviewd (ook het feit dat heel wat Humo-collega’s uit Python-sketches ontsnapte typetjes bleken te zijn, schiep een band).

Vanaf 1 juli spelen de hoogbejaarde Pythons in Londen tien afscheidsoptredens. De Pythons live on stage, voor de comedyfanaat is dat niets minder dan historisch – alsof The Stones en The Beatles en Mozart en Sinatra op hetzelfde festival aantreden. Een overzicht.

‘It’s...’

De titel typeert de makers. De zoektocht naar de juiste titel ook.

Michael Palin «Ik dacht eerst aan Gwen Dibley, een onbekend lid van het Women’s Institute, de plattelandsafdeling van het vrouwengilde. Het leek me heerlijk dat zo’n huisvrouw buiten haar medeweten een eigen televisieserie kreeg.»

Eric Idle «‘Python’ komt van John – sommige dierennamen zijn intrinsiek grappig, andere niet. Ik kwam op de proppen met ‘Monty’ – zo’n joviale rondborstige stamgast in een doorsnee Britse pub. Maar er waren ook zeer silly alternatieve titels zoals ‘Owl Stretching Time’, ‘The Toad Elevating Moment’ en ‘You Can’t Call a Show Cornflakes’.»

John Cleese «Eerst zou onze show ‘It’s...’ heten, zónder dat er een titel volgde. De producers vroegen ons: ‘Waarover gaat jullie programma?’ ‘Geen idee.’ ‘Willen jullie bekende gastacteurs inhuren?’ ‘Geen idee.’ ‘Komt er muziek in voor?’ ‘Geen idee.’ ‘Ach zo, wel, eh... Maak maar dertien afleveringen en daarna zien we wel verder.’ Zo is het écht gebeurd. Tegenwoordig, met al die marketing en dat gelul over doelgroepen, is dat ondenkbaar. Indertijd durfden producers nog voortgaan op hun buikgevoel.»

Python bestond ondanks zichzelf. De briljante acteur John Cleese houdt naar eigen zeggen helemaal niet van acteren: ‘Ik wil liever enkel schrijven, maar acteren betaalt nu eenmaal beter.’ Graham ­Chapman was een dokter die in z’n vrije tijd bindteksten schreef voor zangeres Petula Clark. ­Michael Palin schreef anoniem gags voor komieken die, zo zou later blijken, niet aan hem konden tippen... Het had, kortom, weinig gescheeld of de Pythons hadden de wereld níét gered.

De eerste show werd uitgezonden op 5 oktober 1969 – het jaar van Woodstock, ‘­Abbey Road’ en de Maanlanding.

Palin «Onze eerste uitzendingen bestonden grotendeels uit sketches die waren afgewezen door gerenommeerde komieken, wegens too silly. Ons studiopubliek bestond dan weer uit bejaarden, die op basis van de titel een circus verwachtten.»

Cleese «De BBC was toen nog een archaïsche, conservatieve en zeer preutse instelling. Toch lieten ze ons met rust, tot we in de ‘Proust’-sketch iemand lieten zeggen dat zijn hobby’s ‘kleine dieren wurgen, golf en masturbatie’ waren. Dieren wurgen kon, masturbatie niet. Ik herinner me de hilarische vergadering waarin Terry Jones de raad van bestuur onomwonden vroeg: ‘Maar u masturbeert toch ook?’ We vergaderden anderhalf uur over masturbatie met de directie – uniek in de annalen van de BBC. Eén censor met een rijke fantasie wilde ‘de gigantische penis die John Cleese vasthoudt in scène 12’ knippen. Het bleek om een kunstbeen te gaan.»

Idle «In feite waren we stoute kinderen, die de grenzen van het fatsoen opzochten. Vooral Terry Gilliam testte graag uit hoe ver hij het kon drijven. Een nooit uitgevoerd idee van hem was tijdens de uitzending van een sketch het geluid alsmaar zachter zetten, zodat de kijkers dachten dat er iets aan hun toestel scheelde en ze aan hun volumeknop draaiden... Waarop Gilliam dan plots heel hard zou roepen, of een luide knal zou weerklinken. Dat mocht niet van de BBC.»

Bekijk: 'Ministry of Silly Walks'