‘9/11 kostte nog zo’n half miljoen dollar, nu zijn er meer lowcost-aanslagen’

Hun winsten lopen in de miljarden, die ze verdienen met drugshandel, afpersing, schenkingen uit Saudi-Arabië of Qatar, en investeringen in vastgoed en horeca. Aanslagen zijn maar één uitgavenpost in hun budget: ze keren ook een loon uit aan voetsoldaten en zorgen dat gaten in de weg worden opgelapt. Terreurgroepen bestaan niet uit een stelletje ongeschoolde jihadi’s, zegt experte Jessica Davis. ‘Een uitgekiende boekhouding, beheer van financiën en investeringen vormen de hoeksteen van iedere terreurorganisatie die naam waardig.’

De taliban maakten vorig jaar naar schatting zo’n anderhalf miljard dollar winst. Op het hoogtepunt van hun macht bedroeg de begroting van Islamitische Staat (IS) ruw geschat zo’n 2 miljard euro. Hezbollah-baas Hassan Nasrallah zit in Libanon op een persoonlijk fortuin van 200 miljoen dollar.

Al dat geld sijpelt niet noodzakelijk naar de onderkant van de ladder, naar de terroristen die aanslagen plegen. Die moeten vaak, zelfs als ze in naam van IS werken, het geld zelf bijeenschrapen. Maar als het geld niet naar terreuraanslagen vloeit, waar gaat het kapitaal van de taliban dan naartoe? Wat deed IS, toen de organisatie nog een kalifaat had, met die megawinsten? De Canadese terreurexperte Jessica Davis schreef er een boek over: ‘Illicit Money. Financing Terrorism in the 21st Century’. Ze onderzocht 55 terreurgroeperingen, 32 aanslagen en 18 complotten om aanslagen te plegen.

JESSICA DAVIS «Als je onderzoekers en analisten vraagt wat terroristen doen met hun geld, halen ze vaak de schouders op: terreuraanslagen plegen, toch? Maar dat is vaak maar een heel klein aspect van hun werking. Er is veel onderzoek gedaan naar het geld dat gebruikt wordt voor aanslagen, en ook naar de activiteiten die terreurgroeperingen ontplooien om geld te verdienen. Maar er is weinig geweten over hoe ze het geld verder gebruiken, en nog minder over waar ze hun cashvoorraad stockeren en hun kapitaal investeren. Terwijl dat wel belangrijk is. Hoe kunnen we weten of sancties iets uithalen tegen de taliban als we hun financiële werking niet kennen?»

HUMO Was u verrast door de resultaten van uw onderzoek?

DAVIS «Ja, vooral door de hoeveelheid geld die in omloop is in zo’n organisatie. Groeperingen als de taliban, IS en Hezbollah hadden, of hebben nog steeds, zo’n groot inkomen dat ze hun financiën managen als een staat. Kleinere terreurgroeperingen werken als bedrijven, met hele afdelingen die instaan voor de financiële organisatie.»

HUMO Laten we beginnen bij de bron: waar komt het geld van terroristen vandaan?

DAVIS «Hun belangrijkste inkomsten krijgen terreurorganisaties al jaar en dag van rijke sponsors in het buitenland. Vaak zijn dat zakenlui. Soms sturen landen rechtstreeks geld: zo doneren Pakistan, Qatar, Saudi-Arabië, India, Cuba, Iran, Lybië, Syrië én de VS al jarenlang aan terreurorganisaties. Onder de voormalige leider van Libië, Moammar al-Khaddafi, ging vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw tot aan zijn dood in 2011 in totaal 35 miljoen dollar naar allerlei terreurgroeperingen, van de katholieke IRA tot de Baskische ETA, en de islamitische Abu Sayyaf-milities in de Filipijnen.»

HUMO Het is opvallend dat de VS, die zeggen het terrorisme in de wereld te willen bestrijden, in dat rijtje van terrorismesponsors voorkomen.

DAVIS «De Verenigde Staten hebben de IRA jarenlang financieel gesteund. Daarnaast worden ze ook ‘het Saudi-Arabië van de White Power-beweging’ genoemd. Saudi-Arabië tolereerde en faciliteerde lange tijd de financiële steun van rijke zakenlui en geestelijken aan Al Qaeda. In de VS financieren zakenlui en andere kapitaalkrachtige individuen allerlei extreemrechtse en neonazistische groeperingen. Bovendien worden organisaties die racistische ideeën promoten met rust gelaten, dankzij de verregaande Amerikaanse free speech-wetten. Onder meer daardoor konden organisaties als de Proud Boys, de neofascistische organisatie die meedeed aan de aanval op het Capitool begin dit jaar, en de Three Percenters, een paramilitaire organisatie, zo snel groeien.»

HUMO Welke motieven schuilen achter de steun van regeringen aan terroristische groeperingen?

DAVIS «De sponsoring gebeurt om verschillende redenen. Pakistan geeft niet alleen geld aan de taliban, maar ook aan een reeks extremistische groeperingen in Kashmir en Bangladesh, opdat Islamabad sterker zou staan aan de zuidelijke grens met aartsvijand India. Rusland financiert dan weer, in een poging om westerse regeringen te destabiliseren, een hele reeks gewelddadige extreemrechtse organisaties, van neonazistische voetbalhooligans tot fascistische hardrockbands. Moskou geeft ook financiële steun aan extreemrechtse partijen, zoals de AfD in Duitsland en de RN van Marine Le Pen in Frankrijk.»

HUMO Saudi-Arabië duikt overal op als gulle sponsor van terrorisme.

DAVIS «Ja, Saudi-Arabië was een grote geldschieter van de taliban in de jaren 90, tot die in 1998 beslisten bescherming te bieden aan Osama Bin Laden. Die lag toen al een tijd uit de gratie van Riyad vanwege zijn scherpe kritiek op het koningshuis. Sindsdien hebben Saudische particulieren en geestelijken de financiering overgenomen. Een groot deel van het geld dat ze stuurden, ging naar Pakistaanse madrassa’s, moskeescholen die belangrijke rekruteringsbronnen werden van de taliban. Saudi-Arabië financiert op verschillende plaatsen in het Midden-Oosten moskeeën en organisaties die een extreme vorm van de islam prediken.»

HUMO Ook in Syrië?

DAVIS «Ja, tussen 2013 en 2014 kreeg IS in Irak zo’n 40 miljoen dollar, niet alleen van Saudi-Arabië maar ook van geldschieters uit Koeweit en Qatar. Later, toen het kalifaat werd opgericht, bleef het geld toestromen, een constante bron naast de variërende inkomsten uit drugs en afpersingsactiviteiten. Zelfs toen IS het geld niet echt meer nodig had, bleef het komen. Dat zorgde ervoor dat de organisatie nog meer kon groeien, meer wapens kon kopen en meer geld kon steken in rekruteringsinitiatieven en propaganda.»

DRUGS EN ANTIEK

HUMO Uit gelekte NAVO-documenten bleek al dat de taliban in 2019 anderhalf miljard dollar winst maakten, mede dankzij de opiumhandel, maar ook door afpersing en door belastingen op de ontginning van mineralen als lithium.

DAVIS «Dat soort cijfers zijn vaak heel grove schattingen. Van IS werd destijds gezegd dat ze aan 2 miljard dollar raakten. Dat is best mogelijk, we kunnen niet ontkennen dat terreurorganisaties véél geld in handen krijgen. Maar vergeet niet dat ze ook enorme uitgaven hebben. Alleen al het loon van hun strijders is een fikse uitgavenpost. In het begin kregen talibansoldaten geen loon, de leiding vond dat ze de jihad maar uit ideologische overtuiging moesten voeren. Maar sinds 2006, toen de rekrutering begon te stokken, worden wel lonen betaald aan de vaste strijdkrachten, en dat is een vrij zware kost. Gemiddeld krijgt een strijder zo’n 150 dollar per maand. Er zijn 80.000 strijders, en zelfs als maar de helft voltijds wordt betaald, is dat al 6 miljoen dollar per maand. Daarnaast moeten al die manschappen en hun families ook gevoed worden, moeten er wapens worden gekocht en onderhouden, tipgevers worden betaald en elektronische toestellen worden voorzien. De communicatie via die gsm’s en laptops moet dan ook nog eens goed worden beveiligd. Dat kost allemaal handenvol geld.

»Ook IS had een hoop uitgaven. De organisatie had het kalifaat uitgeroepen en moest dus zorgen voor een veiligheidsdienst in het kersverse land, voor politiediensten, openbaar vervoer en openbare werken. Er was geld nodig voor gezondheidszorg en onderwijs. IS zette een heel bureaucratische structuur op, die de organisatie ook meticuleus probeerde te onderhouden. Het Palestijnse Hamas, waarvan de jaarlijkse begroting wordt geschat op 70 miljoen dollar, heeft dezelfde kopzorgen: er komen pakken geld binnen, vaak uit het buitenland, maar er moet ook een heel territorium worden onderhouden.»

HUMO Afghanistan is volgens de VN de grootste producent van opium. Hoeveel verdienen de taliban daaraan?

DAVIS «Jaarlijks verdienen de taliban naar schatting 100 miljoen dollar aan de papaverteelt en de opiumproductie. Daarnaast innen ze nog eens 100 miljoen via de ushr, een islamitische taks die landbouwers verplicht tien procent van hun winst af te staan. Dat geld moet dienen voor armoedebestrijding, maar verdwijnt vaak in de zakken van de taliban. De ushr wordt niet alleen geheven op de papaverteelt, maar ook bijvoorbeeld op de legale teelt van pistachenoten, die ieder jaar zo’n 15 miljoen dollar opbrengt. Maar papaver is veel winstgevender en dus ook belangrijker. Om je een idee te geven: in de afgelopen twintig jaar hebben de VS zo’n 8 miljard dollar besteed aan het bestrijden van de papaverteelt, het vernietigen van velden en het omscholen van boeren. Zonder veel succes: als de boeren zelf geen papaver meer willen planten, brengen lokale talibanstrijders hen wel op andere ideeën. Maar vaak zijn de inkomsten zo hoog dat landbouwers, ondanks de taksen van de taliban, uit vrije wil de grondstof voor opium blijven kweken.»

HUMO Was drugshandel ook een belangrijke inkomstenbron voor IS?

DAVIS «Ja, bijna iedere terreurorganisatie zit in de handel in verdovende middelen. Maar nog meer dan uit drugs haalde IS het geld uit belastingen op de plaatselijke bevolking en uit afpersing. In 2014 haalde het 7 miljoen uit afpersing, en twee jaar later brachten taksen en afpersing samen 30 miljoen op.»

HUMO Een andere inkomstenbron is de handel in gestolen antiek. Vooral IS wist daar weg mee.

DAVIS «Dat komt natuurlijk omdat IS opereerde in een gebied waar veel overblijfselen worden gevonden. Vaak wordt aangenomen dat IS de handel in gestolen antiek enkel faciliteerde en taksen hief op de winst. Maar de organisatie ging veel verder: er zijn bewijzen dat IS zelf teams inzette om te smokkelen en te verhandelden, en er niet voor terugdeinsde zelf aan het graven te slaan. Gevonden voorwerpen werden verkocht in Dubai, Jordanië, Libanon en Turkije. Het is niet duidelijk hoeveel ze eraan verdienden, maar schattingen variëren van enkele miljoenen tot een miljard.»

HUMO Ontvoeringen zijn nog zo’n specialiteit van terreurorganisaties.

DAVIS «Ontvoeringen zijn vaak easy money: er is niet veel kennis voor nodig en er zijn legio doelwitten, zowel landgenoten als buitenlanders. Vaak zijn regeringen, bedrijven en zelfs familieleden bereid te betalen. Het is niet makkelijk te bepalen hoeveel eraan wordt verdiend: veel lokale kidnappings blijven onder de radar en doorgaans wordt ook niet gecommuniceerd of het gevraagde bedrag ook effectief werd betaald. Volgens schattingen van de Amerikaanse regering hebben Al Qaeda, IS en soortgelijke groeperingen tussen 2008 en 2014 zo’n 222 miljoen dollar verdiend aan losgeld. In Afrika kwam Boko Haram de afgelopen tien jaar vaak in het nieuws met ontvoeringen van lokale schoolmeisjes. De roof van de 110 meisjes uit Dapchi leverde hun in 2018 zo’n 2 miljoen dollar op.»

HUMO Osama Bin Laden gebruikte zijn familiefortuin om de eerste jaren van Al Qaeda te financieren. Gebeurt het vaak dat leiders hun persoonlijke kapitaal inzetten?

DAVIS «Neen, Al Qaeda is een uitzondering. De oprichter van National Action, een neonazigroepering in Groot-Brittannië, blufte weleens dat hij een smak geld had gekregen uit een erfenis en dat hij dat gebruikte voor zijn activiteiten. Maar echt bewezen is dat nooit.»

HUMO Enkele jaren geleden bleek dat Belgische Syriëstrijders tussen 2013 en 2017 in totaal zo’n 200.000 euro hadden ontvangen van geldschieters, vaak van familie of vrienden. Gebeurt dat wel vaker, de diaspora die terrorisme in stand houdt?

DAVIS «Dat gebeurt wel, ja, al zijn de bedragen relatief bescheiden. Terreurgroeperingen doen zelf ook oproepen aan hun sympathisanten over de hele wereld om geld te doneren. Dat gaat tegenwoordig veel vlotter met nieuwe betaalsystemen als Paypal. Al Shabaab in Somalië maakt bijvoorbeeld vaak gebruik van sociale media om geld te vragen aan sympathisanten. In 2016 werd een netwerk opgerold van vrouwen die aan fondsenwerving deden voor de terreurgroepering: in chatgroepen op het internet spraken ze andere vrouwen aan om geld te sturen naar financiers van Al Shabaab. Het netwerk bestond uit vrouwen uit Canada, Egypte, Kenia, Zweden, Nederland en Groot-Brittannië. Ook Hamas plaatste verzoeken om geld op het internet. Er werd dan bij gezegd dat iedere 2.000 dollar een nieuwe kalasjnikov betekende voor de organisatie, dat een kilo dynamiet 100 dollar kostte en kogels 3 dollar per stuk.»

HUMO Hoe komt dat geld bij terreurorganisaties terecht?

DAVIS «Vaak via het hawala-systeem, een eeuwenoude manier van bankieren in het Midden-Oosten, grotendeels gebaseerd op vertrouwen. Hawala is heel eenvoudig en daarom erg efficiënt: er komen geen banken, afschriften of andere bewijzen aan te pas. De persoon die geld wil sturen, contacteert een tussenpersoon aan wie hij het geld geeft. Die contacteert op zijn beurt een andere tussenpersoon ter plaatse, vaak een zakenvriend, met de vraag om het geld aan de terreurorganisatie over te maken. Later zullen de twee tussenpersonen hun rekening vereffenen, vaak via een gewone bank. Omdat dat volledig onafhankelijk van de eerste transactie gebeurt, is de opsporing bijzonder moeilijk. Het hawala-systeem wordt intensief gebruikt en is goed voor zo’n 100 miljard dollar per jaar, legale en illegale transacties samen.»

DURE ROLEX

HUMO Drugshandel, ontvoeringen, antiek: het vergt allemaal kennis en organisatie. Terreurgroeperingen zijn geen chaotische, door boerenkinkels geleide bendes, zo blijkt uit uw boek.

DAVIS «Integendeel: een terreurorganisatie die naam waardig heeft een gedegen financiële structuur en voldoende kennis om het geld professioneel te managen. Degenen die verantwoordelijk zijn voor het financiële plaatje, moeten bijvoorbeeld weten hoe ze het geld moeten investeren, op welke manier ze het kunnen versturen naar een belastingparadijs en waar ze het in cash moeten bewaren. Vaak hebben ze enorme hoeveelheden contant geld. IS haalde bijvoorbeeld enorme winsten uit de illegale oliehandel, en een groot deel van dat geld werd opgeslagen in depots. De Amerikanen hebben begin 2016 zo’n depot gebombardeerd in Mosul. Het is niet duidelijk of ze wisten dat het een geldopslagplaats was, maar na de explosie vlogen duizenden bankbiljetten in het rond.

»Grotere terreurorganisaties die een eigen grondgebied hebben en zelfs een staat willen oprichten, kunnen niet zonder een uitgekiende managementstrategie. Denk maar aan IS of, sinds kort weer, aan de taliban. Zonder professioneel geldmanagement riskeren ze veel geld te verliezen aan onbetrouwbare tussenpersonen en corrupte leden van de organisatie. De veiligheidsdienst van IS heeft zo eens vier hooggeplaatste officieren aangehouden nadat er 4 miljoen dollar uit de terreurkas was verdwenen.»

HUMO Wie zorgt voor het goede verloop van de zaken?

DAVIS «Terreurorganisaties hebben financiële toplui in dienst, investeerders, juristen en bankiers. IS had een comité voor financiële zaken, met een minister van Financiën die de leiding had over alle lokale financiële raden. De taliban werden vorig jaar dankzij hun nieuwe financiële manager, Mullah Yaqoob, zo goed als financieel onafhankelijk. Hij zorgde voor een diversiteit aan inkomstenbronnen en introduceerde geraffineerde belastingmethodes. Yaqoob, de zoon van de vorige talibanbaas Mullah Omar, manipuleert ook de papaverteelt zodat de internationale opiumprijs niet te veel daalt. Dat is heel opvallend voor een terreurorganisatie: andere groeperingen zouden niet kunnen wachten en de markt overspoelen met hun product om op korte tijd veel geld te verdienen.»

HUMO Ze slaan niet al hun geld op in depots, een deel investeren ze ook.

DAVIS «Ze kunnen een deel cash bewaren, maar dan riskeren ze dat inflatie de waarde aantast. Ze kunnen een deel op een gewone bankrekening zetten, maar dat kan de aandacht trekken en leiden tot confiscatie. En dus investeren ze. Investeringen zijn trouwens het bewijs dat het de terreurorganisatie financieel voor de wind gaat: er is geld over dat niet nodig is om de organisatie te leiden, wapens te kopen of aanslagen te plegen. Investeringen in vastgoed in de regio zijn populair: woningen en appartementen kunnen indien nodig snel verkocht worden, en kunnen als safehouse dienen of als verstopplaats voor ontvoerde slachtoffers.»

HUMO Wat zijn nog populaire investeringen?

DAVIS «Kleine bedrijven zijn een aantrekkelijke investering voor terroristen. De Tamiltijgers, die in Sri Lanka strijden voor onafhankelijkheid, hebben zich ontwikkeld tot bezige investeerders met een erg divers portfolio. Ze hadden bijvoorbeeld de Sea Pigeons, een vloot van schepen die waren geregistreerd in Panama, Honduras en Liberia en waarmee allerlei vrachten werden vervoerd. Niet alleen bloem en rijst, maar ook drugs en wapens voor de organisatie. De Tamiltijgers kochten zich in Groot-Brittannië ook in tal van kleine handelszaken in: juweliers, videotheken, tankstations en restaurants. De eigenaars kregen dan een startkapitaal, maar moesten vaak de helft van hun inkomsten afgeven. Elders in Europa hadden de Tijgers supermarkten, telefoonwinkels en een satellietkanaal met meer dan twintigduizend abonnees.

»De taliban investeerden in Afghanistan in transportzaken en import- en exportbedrijven. IS kocht elektronicazaken, autodealers, privéziekenhuizen en voedingszaken op. Die werden dan beheerd door niet-IS-leden, die een soort dividend uitkeerden aan de groep.»

HUMO Als terreurorganisaties worden geleid als grote bedrijven of zelfs als staten, krijgen hun leiders dan ook een riant loon?

DAVIS «Ja, er is zelfs sprake van een grote zelfverrijking. De miljoenen van de taliban werden niet altijd geïnvesteerd in de jihad. Talibanleiders kochten er ook blitse woningen en dure wagens mee. Van Hezbollah-topman Hassan Nasrallah wordt het persoonlijk vermogen geschat op 250 miljoen dollar, allemaal inkomsten uit drugshandel. Die persoonlijke rijkdom zorgt soms voor gemor binnen de gelederen: denk aan de verontwaardiging toen werd gesuggereerd dat het polshorloge van IS-leider Al-Baghdadi in een zeldzame filmopname mogelijk een dure Rolex was. IS was er toen als de kippen bij om dat te ontkennen. Maar doorgaans accepteren leden het wel als de organisatie verklaart dat die persoonlijke rijkdom noodzakelijk is voor de werking van het geheel.»

NEP-NIKES

HUMO Vormen terreuraanslagen een belangrijke uitgavenpost?

DAVIS «Het geld dat daaraan wordt besteed, hangt af van de grootte van de aanslag. Zo kostte 9/11 zo’n half miljoen dollar. Dat geld werd opgehaald bij twintig rechtstreekse geldschieters, en gedurende maanden in kleine bedragen naar de daders gestuurd. Het werd besteed aan vlieglessen, huishuren, reizen en de dagelijkse behoeften van de daders. Die manier van werken hield veel risico’s in: de geldtransfers konden worden ontdekt en zouden rechtstreeks naar de geldschieters leiden. Maar het prestige van de aanslag was zo groot dat zij bereid waren dat risico te nemen. Niet alle aanslagen krijgen zo’n kapitaalinjectie van externe donors. In 2002 moest Jemaah Islamiyah bijvoorbeeld eerst een juwelenwinkel beroven om de kosten van de aanslag op Bali te betalen.

»Terreuraanslagen heb je in alle prijsklassen: er zijn er die maar 100 dollar kosten of minder, maar als het complexer wordt, als er explosieven moeten worden gemaakt of safehouses worden gehuurd, lopen de kosten snel op. De laatste twintig jaar zijn die kosten wel gedaald. Er zijn ook meer lowcost-aanslagen, zoals auto’s die inrijden op een menigte, mesaanvallen of schietpartijen.

»Veel terroristen onderschatten hoeveel geld een aanslag kost. Vaak beginnen ze met grootse plannen, maar worden ze al snel geconfronteerd met het financiële plaatje en moeten ze wat gas terugnemen. Een gecoördineerde bomaanslag op verschillende doelen wordt dan een eenvoudige aanval met een vuurwapen.»

HUMO U schrijft dat het moederbedrijf, de terreurorganisatie zelf, vaak niet tussenbeide komt in de financiering van aanslagen van aparte terreurcellen.

DAVIS «Cellen die los opereren van de organisatie, en vaak in het buitenland zitten, moeten zelf voor hun financiën instaan, ook al zijn ze door de organisatie uitgestuurd. Ze houden zich bezig met kleine criminaliteit, zoals diefstal, straathandel in drugs of fraude. Een goed voorbeeld daarvan is de Frans-Belgische IS-cel die de aanslagen in Parijs en Brussel organiseerde. Eén van de leden is Mohamed Abrini, die momenteel terechtstaat voor zijn aandeel in de aanslagen in Parijs en volgend jaar ook wordt berecht voor die in Brussel. Hij is de man met het hoedje, die in Zaventem op het laatste moment afzag van een zelfmoordaanslag. Abrini werd enkele maanden voor de aanslagen in Parijs door Abdelhamid Abaaoud, een ander lid van de cel, naar Groot-Brittannië gestuurd om daar geld op te halen. Hij kreeg er 3.000 pond, afgehaald van de rekening van een jihadstrijder die naar Syrië was vertrokken maar nog altijd een werkloosheidsuitkering kreeg.

»De daders van de aanslag op het Franse tijdschrift Charlie Hebdo, in januari 2015, maakten gebruik van frauduleuze leningen en namaakartikelen. Zo ging één van de aanslagplegers met valse documenten een consumentenlening aan voor 6.000 euro. Een ander kocht en verkocht namaakartikelen, vooral nep-Nike-schoenen uit China, waarmee hij 8.000 euro vergaarde.»

HUMO Zie je die kleine criminaliteit ook bij extreemrechtse terroristen?

DAVIS «Ja, een goed voorbeeld is Anders Breivik, die in 2011 een bloedbad aanrichtte in Noorwegen. Volgens zijn manifest was hij al jaren voordien begonnen met het financieel plannen van de aanslag en was hij daarom een handeltje in valse diploma’s begonnen. Hij had ook rekeningen in belastingparadijzen.»

HUMO Gaan jihadistische en extreemrechtse terreurorganisaties op een verschillende manier om met hun geld?

DAVIS «Er zijn veel gelijkenissen, maar bij extreemrechts merk ik toch een voorkeur om cryptomunten als bitcoin te gebruiken voor geldtransfers. Dat zie je bij andere organisaties minder. Mogelijk heeft dat te maken met de ideologie van die extreemrechtse groeperingen: ze willen zich buiten de regels van de maatschappij plaatsen en vinden daarom bitcoins wel bij hen passen.»

HUMO Sinds vorige maand zijn de taliban opnieuw aan de macht in Afghanistan. Dat betekent ook dat ze de economie van Afghanistan overnemen.

DAVIS «Dat betekent niet noodzakelijk dat ze rijker zullen worden. 80 procent van de Afghaanse begroting bestond uit internationale hulp. Die is nu volledig bevroren. Waarmee zullen de lonen van ambtenaren betaald worden als de reserves van de taliban opgebruikt zijn? Zullen diensten als politie en ziekenzorg nog beschikbaar zijn? Mogelijk stevent Afghanistan af op een economische ramp. De vraag is of de internationale gemeenschap dat zal laten gebeuren. Ik denk uiteindelijk dat we, om mensenlevens te sparen, toch opnieuw hulp zullen sturen. Ook al weten we dat van ieder bedrag dat Afghanistan binnenkomt, een deel als belasting naar de taliban zal vloeien.»

HUMO Internationale hulp die terrorisme financiert?

DAVIS «Dat gebeurt nog, hoor. In Somalië bijvoorbeeld, waar Al Shabaab terreur zaait. De bevolking kan niet zonder die ontwikkelingshulp en iedereen weet dat Al Shabaab daar een graantje van meepikt. Maar de hulp stoppen is geen oplossing, dan lijdt de bevolking honger. En omdat er geen andere keuze is, wordt een oogje dichtgeknepen. Dat zie ik in Afghanistan ook gebeuren.»