A Serious Man
'De gebroeders Coen hebben het 'm gelapt: 'No Country for Old Men' is hun Meesterwerk', zo jubelden wij precies twee jaar geleden. Vandaag zien we ons genoodzaakt om onder die woorden een klein postscriptum te plaatsen. 'No Country for Old Men', zo blijkt nu, was potdorie alleen nog maar de glijbaan naar het nóg weergalozere 'A Serious Man'. Die twee!
De zonderlinge ouverture spijkert je meteen vast op je stoeltje: een Joods koppeltje krijgt het bezoek van een dibboek (een verdwaalde geest); meteen daarna barst de fantastische sixtiesklassieker 'Somebody to Love' los; en dan volgt een werkelijk ádembenemende begingeneriek waarbij de camera zich (u moet het zien om het te geloven) via de oorschelp terugtrekt uit de pikdonkere hersenpan van een scholier die in een Hebreeuws schooltje stiekem naar Jefferson Airplane zit te luisteren. Prevel gerust 'Wow!'
Larry Gopnik, zo heet de Joodse wiskundeprofessor die door de broers als een moderne Job aan de geselpaal wordt genageld. Zijn benoeming aan de universiteit hangt aan een zijden draadje; een Koreaanse student bestookt hem met dreigbrieven; zijn dochter plundert zijn portefeuille; zijn in de woonkamer gestationeerde broer Arthur heeft last van een gigantische etterbuil die hij constant zit leeg te pompen met een elektrisch afzuigapparaat; en tot overmaat van ellende vraagt zijn overspelige echtgenote hem doodleuk om het huis te verlaten.
'Why me?' roept Larry wanhopig uit, maar de rabbi's bij wie hij het antwoord gaat zoeken vergasten hem slechts op raadselachtig gebrabbel. Eén ding is duidelijk: kwam de dreiging in 'No Country for Old Men' nog van een weirdo met een foute haardracht en een slachtpistool, dan komt het gevaar deze keer van, tja, iets Hogers.
De acteurs (allemaal nobele onbekenden) zijn zonder één uitzondering briljant (met een speciale vermelding voor de schitterende Michael Stuhlbarg als Larry), maar vooral de toonaard van de film is heel bijzonder.
'A Serious Man' stuurt vreemde, infrasone trillingen uit. Zeker, er kan als vanouds heel hard worden gelachen - zo zitten de Coens vrolijk de spot te drijven met het burleske Joodse universum waarin ze zijn grootgebracht.
Maar voor de allereerste keer in hun carrière gaat de geinigheid gepaard met een immens gevoel van weemoed en weltschmerz. Zelf zullen ze het nooit hardop toegeven, maar Joel en Ethan hebben alarmerend veel van zichzelf in de met de zinloosheid van het leven worstelende Larry gestopt. Nooit eerder hebben de broers zich zó blootgegeven.
Nu wordt ook duidelijk dat 'No Country for Old Men' in zekere zin een soort transitfilm was, die hen de weg toonde naar het meer persoonlijke 'A Serious Man' (met 'Burn After Reading' als ontspannend tussendoortje). Alsof ze Cormac McCarthy nodig hadden om hen in de juiste melancholische gemoedstoestand te brengen. In navolging van die goeie ouwe sheriff Bell (Tommy Lee Jones) tellen ook de broers nu somber hun verliezen (ze zijn allebei al een eind in de vijftig: dan vraag je je al eens af hoe dat nu eigenlijk zit met de betekenis van de kosmos).
'A Serious Man' heeft, al bij al, iets weg van een radeloze smeekbede: When the truth is found to be lies/and all the joy within you dies - then what?
Ja, wat dan? Wel, wees gerust: deze keer sturen de broers je níét naar huis zonder Antwoord. Ze laten het tijdens de aftiteling oorverdovend luid, en terwijl de tranen je in de ogen springen, als vuurwerk uit de luidsprekers knallen.
Bekijk de trailer:
