Aandelen (ver)kopen tijdens een toiletbezoek: hoe smartphones de beurs op stelten zetten

Achter de veelbesproken actie van een groep kleinere beleggers om shortsellers en hefboomfondsen met de eigen wapens te verslaan, zoals bij de GameStop-hype, gaat een veel ingrijpender evolutie schuil. Technologie heeft de beurshandel radicaal gewijzigd en soms bijna gratis gemaakt. Maar ook hier geldt: voor niets gaat de zon op.

Herinnert u zich de capriolen van GameStop? Een peloton kleine beleggers vond elkaar veelal op het socialemediaplatform Reddit en kocht massaal aandelen van het kwakkelende bedrijf, waarna de beurskoers een remonte maakte. De aandelen in de fysieke leverancier van videogames schoten omhoog van een paar dollar tot boven 480 dollar. Zo kwam het dat een bedrijf dat in april vorig jaar 200 miljoen dollar waard was, plots in waarde steeg tot 30 miljard dollar, kort voordat het terugviel naar de aardbodem.

De zogeheten shortsellers, die gemikt hadden op een vrije val van het aandeel, kwamen in die dagen bedrogen uit. Een aantal van die fondsen moest in allerijl extra financiering aantrekken om niet te verzuipen in de dure misrekening. De kleine beleggers haalden het van de gehaaide Wall Street-speculanten, klonk het.

Fundamentele verschuiving

Maar klopt die analyse van David versus Goliath? Het GameStop-feuilleton weerspiegelt een fundamentele verschuiving in de financiën zelf. In de afgelopen decennia daalden de handelskosten voor de financiële markten tot een minimum. Beleggen vergde vroeger een log instrumentarium, met handelaars, brokers, bankagenten en allerhande tussenpersonen. Bij elke tussenstap betaalde je commissies.

Inmiddels vielen veel tussenschotten weg. Dankzij de oprukkende digitalisering kan je handelen via de eigen pc en zelfs smartphone.

Uiteraard profiteren grote fondsen of vermogensbeheerders daarvan. Maar ook particuliere beleggers spinnen er garen bij: volgens een berekening van The Economist was die particuliere belegger goed voor liefst een kwart van alle handel in januari.

Op papier houdt de digitalisering een enorme belofte in. Meer mensen krijgen goedkoop toegang tot de financiële markten. Maar financiële vooruitgang is – zeker in het begin – vaak chaotisch. Het vermogen van sociale media om verkeerde informatie of pure manipulatie te verspreiden, is een zorg.

Nieuwe beleggers

Die nieuwe beleggers zijn goud waard voor de markten. Niet alleen omdat ze de liquiditeit in de handel omhoog jagen. Maar nog meer omdat ze door hun handel en wandel een schat van data doorgeven aan die financiële markten.

Om de bewegingen van de aandelenmarkten te kennen en het liefst te voorspellen, moesten beleggers en fondsenmanagers zich inlezen in rapporten van bedrijven of sector- en andere jaarvergaderingen uitzitten. Maar nu is er plots een enorme pool van directe data in realtime, via gespecialiseerde websites, industriële sensoren en de monitoring van sociale media.

Neem de Silicon Valley-rebellen van Robinhood. Het techplatform voert transacties uit via Citadel, een makelaar in Chicago. In ruil voor gratis handel worden de transacties van gebruikers doorgestuurd naar makelaars die, net als op Facebook, betalen om hun data te verzamelen. Zij verkopen die realtime gegevens op hun beurt aan fondsbeheerders en shortsellers op Wall Street. De cirkel draait rond, almaar sneller en perfider: de Robinhood-rebellen die met hun massale aandelenkoop van GameStop de aasgieren een lesje wilden leren, betaalden hun gedoodverfde opponenten met eigen data.

Desastreuze gevolgen

Het model van Robinhood is zo gebouwd dat het én handig én gratis is. Dat leidt ertoe dat beleggen en aandelenhandel meer op een virtuele game gaan lijken. Met soms desastreuze gevolgen, waarschuwen wetenschappers van het Leibniz Institute for Financial Research.

De onderzoekers bestudeerden de transacties van zowat 180.000 beleggers bij twee Duitse banken vanaf 2010 tot 2017. Specifiek onderzochten ze de effecten van smartphones op het gedrag van beleggers. Daardoor konden ze aantonen dat wie via een app op zijn telefoon handelt, sneller risico’s neemt. Ze kochten bijvoorbeeld veel sneller zogeheten loterijachtige activa: laag gewaardeerde aandelen met hoge koersschommelingen.

En smartphone-effecten zijn niet van voorbijgaande aard, merken de onderzoekers. Want als die smartphonebeleggers later aan hun pc gaan zitten, jagen ze dezelfde risico’s na, op zoek naar rendement. De vraag waarom smartphonebeleggers meer risico’s nemen, klinkt ontnuchterend: gebruiksgemak. Omdat het kan. Je kunt bij manier van spreken in de rij bij de bakker via je app nagenoeg gratis aandelen kopen.

Pandemieverveling

De stap naar populaire platforms als Robinhood, die in volle pandemieverveling een enorme boost kenden, is snel gezet.

Een dergelijke aandelenhandel is een beetje te vergelijken met het effect van e-commerceplatformen. Ook het gebruiksgemak van zulke sites noopt tot impulsaankopen. Als iedereen op dezelfde platforms gelijkaardige schoenen of mode-items koopt, ben je hip. Pas dat toe op de aandelenmarkten, en je krijgt een beurshype.

Met alle gevolgen van dien, zo blijkt ook uit het onderzoek van het Leibniz Institute for Financial Research. Beleggers stappen vaak in bij een hype, waardoor ze te laat (en dus te duur) kopen. Waardoor smartphonebeleggers eerder verliezen slikken dan grote winsten boeken. Alleen kun je een te duur betaald aandeel niet even terugsturen, zoals je een paar schoenen terug richting Zalando op de post doet.

(DM)