‘Achteraf dacht ik wel: die besmetting was onze eigen schuld.’ Waarom jongeren tóch gaan feesten in Spanje

Honderden jongeren testten begin juli positief tijdens feestvakanties. Wat maakt die zomer voor hen toch zo belangrijk? ‘Ik ben in stilte 18 geworden. Geef mij één week om even te ontsnappen.’

Mallorca. In een gonzend jeugdhotel reflecteren de flessen alcohol en de ingeoliede lichamen als een stroboscoop op populaire muziek in de zon. De vakantiegangers zijn jong, vitaal en achten zich onoverwinnelijk voor ogenschijnlijke oudemensen­­ziektes als huidkanker of levercirrose.

Toch werpt een virus een schaduw op het gebronzeerde plaatje. “Twee jaar geleden heb ik nog met 101 meisjes geslapen – pardon, seksuele betrekkingen gehad. Vorig jaar maar met 78 en deze zomer kan ik ze op beide handen tellen. Ze zijn bang om besmet te worden”, zegt een jongeman die als monitor in het hotel werkt licht beteuterd. Een andere kerel wimpelt de bezorgdheid lichtjes aangeschoten weg. “Ik heb er deze week al vier gehad”, grijnst hij.

Het jaar is 1988 en de kranten blokletteren over het zogenoemde retrovirus hiv, een besmettelijk beestje dat jeugdelijke promiscuïteit weleens aan banden zou kunnen leggen. Paul Jambers trok met een cameraploeg van het reportageprogramma Panorama naar de Balearen om er de temperatuur op te meten bij feestende jongeren onder de titel Hete kussen uit Mallorca.

Of waar dacht ú dat dit over ging?

Het lijkt alsof heel wat mensen die vandaag mopperen over jongeren die in zuiderse kuststadjes gaan feesten, vergeten zijn hoe het is: zeventien zijn en zomervakantie hebben. Twee hele hitsige maanden die zich voor je uitstrekken. Zonovergoten stranden, drankovergoten navels en zeeën van tijd. Je hebt misschien voor het eerst geld kunnen verdienen met een studentenbaantje of een vakantiejob. Herexamens bestaan nog niet, je hebt hooguit een taak voor fysica waar je een dag op voorhand aan kunt beginnen.

Het enige waarmee je bezig moet zijn is waar je vrienden uithangen en dat je fiets niet gestolen wordt in de steegjes van de wereld die steeds groter wordt, maar nog altijd aan je voeten lijkt te liggen.

Jonge mensen troepen al generaties lang samen om de overgangsperiode die ‘zomer’ heet te vieren. Het seizoen houdt beloftes in, alsof de lange dagen en nog langere avonden extra tijd omhelzen om dingen te laten gebeuren. Het is een transitieperiode, een oudejaarsavond die twee maanden duurt want iedereen weet dat een jaar begint op 1 september.

Zeker jongeren die het voorbije anderhalf jaar tussen de vier muren van hun slaapkamer doorbrachten (die ze al dan niet nog met broers of zussen moesten delen) willen uitbreken. En met het openen van de grenzen naar bestemmingen waar andere regels gelden voor clubben en uitgaan dan hier – nog voor die jongeren gevaccineerd konden worden – is deze zomer altijd al een berekend risico geweest. Toch?

Sepp (18) zit momenteel in quarantaine in een villa in Albufeira in Portugal na een positieve test. Hij vermoedt dat hij besmet is geraakt in een disco waar de coronamaatregelen maar half gevolgd werden. Nochtans had hij zich al anderhalf jaar behoorlijk strikt aan de maatregelen gehouden, maar nu zijn middelbareschooltijd erop zit en zijn vriendengroep versplintert omdat ze allemaal in andere steden gaan studeren wilden ze echt nog een keertje écht samen zijn en uitgaan.

“Daardoor heerste er die avond een sfeertje van alles kan en alles mag hier. Achteraf dacht ik wel: het was onze eigen schuld. We zaten te dicht op elkaar met vreemde mensen zonder masker. Maar de euforie was toen zo groot: eindelijk was er dat vakantiegevoel, eindelijk was het mooi weer en eindelijk konden we eens genieten met onze vriendengroep.”

Onverantwoordelijk

Ook voor Kaat (17) is de zomervakantie de tijd om bij vrienden te zijn en nieuwe vrienden te maken. De tiener bleef bij haar ouders aandringen om samen met vrienden via een jongerenorganisatie op reis te mogen gaan. Wanneer je 16 bent, was het antwoord. Dat is voor Kaat dus niet doorgegaan, maar deze zomer heeft ze wél haar zinnen gezet op een tripje naar een feestbestemming.

“Ik ging eerst naar Portugal, maar daar is het nu dus uit de hand gelopen. Ik ga sowieso omboeken, afhankelijk van wat nog kan. Ik heb het echt nodig, om even weg te zijn, om andere mensen te zien. Vorige zomer ben ik nergens heengegaan, maar nu laat ik me niet meer vangen. In het najaar hangen we er toch weer aan, wedden? Dan wil ik nu nog even goed kunnen losgaan.”

Onverantwoordelijk? Ongetwijfeld.

Maar onze window of opportunity om dom en onverantwoordelijk te kunnen zijn is klein. Of herinnert u zich nog de laatste keer dat u twee maanden helemaal geen verplichtingen had? Waar mijn onverantwoordelijkheid me destijds vooral gebroken harten, katers en een ranzige uitslag op mijn decolleté opleverde nadat bleek dat ik allergisch was voor glitterverf, hebben jongeren vandaag nog maar amper van ‘hun’ zomer kunnen proeven zonder hun gehemelte te verbranden.

Wanneer zij domme stoten uithalen brengen zij anderen in gevaar, niet het minst de mensen die ze graag zien. Dat beseffen ze. Het coronavirus is nog niet verslagen en ze hebben nog geen vaccin door hun bloed stromen dat de transmissie en mutatie van die lelijkaard bekampt.

Nogmaals: dat beseffen ze. Er ging geen maand voorbij of ze werden de motor van de pandemie genoemd terwijl hun leven stil lag. Ze volgden onlineles, zegden hun hobby’s op, hadden beperkt contact met hun vrienden die op die leeftijd zo essentieel zijn en toonden, kortom, het voorbije anderhalf jaar meer verantwoordelijkheidszin dan wat haast van hen verwacht kan worden.

“Al die kritiek op ons begrijp ik niet. Het is weer de schuld van de jongeren. Alsof wij die hele pandemie hebben veroorzaakt.” Jort (18) is nochtans gevaccineerd op vakantie vertrokken. Hij wist via QVax een Johnson & Johnson te scoren en stapte twee weken na die prik op de bus, maar omdat dat vaccin pas na vier weken volledige bescherming biedt heeft het virus toch nog zijn slag thuisgehaald. “Ik heb dus echt wel pech gehad”, zegt hij vanuit een villa in Portugal waar hij op kosten van de jongerenorganisatie Summer Bash in quarantaine zit.

“Wat ik wel snap, is de kritiek op de jongeren die op het vliegtuig zijn gestapt na hun positieve sneltest. Dat vind ik onverantwoord en asociaal. Mijn vrienden en ik hebben na onze positieve test overlegd wat we zouden doen en hebben toen beslist dat we er alles aan zouden doen om niemand anders te besmetten. Daarom zijn we ook hier in quarantaine gegaan.”

Puberbrein

Toen de tieners hun tripje boekten in december, dachten ze dat de coronasituatie in de zomer al veel beter zou zijn. “We wilden het einde van het middelbaar vieren, onze eindejaarsreis is ook niet doorgegaan. Ik wilde echt feesten en genieten van het goede weer en het strand. Een beetje drinken, maar niet elke avond superveel. (lacht) Wellicht raakte ik de eerste avond besmet in Albufissa, een zeer bekende club. Daar heb ik met vreemden gepraat. Of ik daar spijt van heb? Het is gebeurd en ik kan er nu niks meer aan doen.”

We moeten er niet lullig om doen. Jongeren zakken niet af naar Zakynthos of Lloret de Mar om vriendschapsbandjes te knopen, te petanquen en het avondlied te zingen. Het zijn de bars met populaire muziek, de verraderlijk goedkope cocktails, de clubs waar uitbaters, barmannen en bouncers een oogje toeknijpen en vooral: de levende catalogus aan onbekenden die je beter kunt leren kennen die jongeren al decennialang over de streep en over de grens trekken.

Deze exodus werd al veelvuldig gedocumenteerd in visuele naslagwerken als ‘Oh Oh Cherso’, ‘Hete kussen uit Salou’, ‘Costa’ of eender welke Amerikaanse productie die het spring break-fenomeen belicht. Google zo u wilt ‘bananenboot’, ‘Jaegerbomb’ en ‘bellyshot’. Het is alles wat u er zich bij voorstelt, en niets om over naar huis te schrijven. Letterlijk dan.

Nee, netjes zijn ze niet, die stuiptrekkingen van het puberbrein. Maar ze zijn wel nodig. Ontwikkelingspyschologen stellen al langer dat de puberteit (van 13 tot 18 jaar) dient om je los te maken van je ouders en je eigen identiteit te ontwikkelen. Natuurlijk verloopt dat niet bij iedere jongere met evenveel kleerscheuren en slaande deuren, maar doorgaans gaat dit proces gepaard met grenzen aftasten, risico’s nemen en keihard op je bek gaan, met leeftijdsgenoten als belangrijkste toeschouwers en supporters.

Waar wij genoegen nemen met wandelen met dezelfde drie besties is het onderhouden maar vooral en het uitbreiden van hun sociale connecties voor tieners een basisbehoefte. Dat is geen verwende bullshit. Dat is onvervalste biologie.

Het is juist daarom dat reisorganisaties voor jongeren zo’n groot succes zijn. Deze bieden ondertussen immers een heel arsenaal aan formules die je meer of minder van die gegeerde vrijheid geven en in contact laten komen met peers. “Er zijn zestienjarigen die al elk weekend mogen uitgaan, er zijn er die nog nooit naar een fuif zijn geweest. Wie zijn wij om ouders voor te schrijven wat voor begeleiding hun kind nodig heeft?”, zegt Katrien Corens die bij Jongerentravel, destijds Recrea genoemd, voor het eerst dit soort trips mee uit de grond stampte.

Hun formules laten toe dat jongeren kunnen uitgaan en proeven van hun vrijheid, maar op een begeleide manier. In hun Free Spirit Limited-pakket bijvoorbeeld, voor zestien- en zeventienjarigen, duiken monitors mee in het nachtleven en houden ze een oogje in het zeil voor mochten dingen uit de hand dreigen te lopen. Dan grijpen ze in. Maar omdat die monitoren de jongeren kennen, met hen op het strand liggen en met hen praten als gelijkwaardigen kunnen ze dat ook doen zonder dat de tieners ertegen rebelleren.

Gasten naar huis dragen

“Die zestien- en zeventienjarigen waren een leeftijdscategorie waarmee we een hele tijd geworsteld hebben, maar sinds een tiental jaar de juiste formule voor gevonden hebben”, zegt Corens. “We gaan jongeren op voorhand niet met opgeheven vingertje waarschuwen voor alles wat er kan mislopen, we geven hun de vrijheid, maar ze moeten wel verantwoordelijkheid tonen. Het is alleen door echt in zulke situaties geplaatst te worden dat ze belangrijke lessen leren die ze op reis met hun ouders niet leren. Laat je dronken vriend niet alleen achter, ook al wil jij nog wel voortfeesten bijvoorbeeld. Het is een veilige setting die tegelijkertijd heel vrij aanvoelt. Op die manier komen we tegemoet aan de wensen van ouders én de noden van jongeren.”

Ook Summer Bash scoort met gelijkaardige succesformules. “Jongeren kunnen bij ons jong zijn, maar onze monitoren houden wel een oogje in het zeil”, zegt Jordy S’Jongers die de organisatie vijf jaar geleden uit de grond stampte. “Per tien jongeren gaat er zeker één begeleider mee, die opgeleid is met alle nuttige cursussen zoals EHBO. Heel wat van onze monitors werken in het dagelijks leven in het onderwijs, en voor hen is het ook een ervaring omdat ze tijdens zulke vakanties het gevoel hebben dat ze nog iets extra kunnen bijdragen aan hun opvoeding.”

S’Jongers gaat er prat op dat er bij Summer Bash nog nooit iemand in het ziekenhuis is beland na overmatig alcoholgebruik. “Uiteraard hebben we al gasten naar huis moeten dragen. Fouten maken hoort erbij in je jeugd, de volgende dag zit je met een kater en heb je hopelijk je lesje geleerd. Maar hoe vaak kun je zeggen dat je kun uitgaan, misschien een pintje te veel op kunt hebben, maar toch weet dat je veilig in bed zult belanden – zonder dat je ouders erop staan te kijken? Het werkt. Tachtig procent van de mensen die met ons op reis zijn gegaan, boekt het volgende jaar opnieuw.”

Zo ook Gilles (17), die vorig jaar met de organisatie naar Calella ging en nu naar Lloret de Mar afzakte. “Mijn ouders vinden het ook beter wanneer ik met Summer Bash op reis ga. Ik wilde absoluut nog weg omdat het weleens mijn laatste, zorgeloze zomer zou kunnen zijn. Nu heb ik de volle drie maanden om me te laten gaan voor ik aan mijn studies begin.”

Echt zorgeloos is de zomer voor Gilles voorlopig nog niet verlopen. Hoewel hij en zijn vrienden met een negatief testresultaat zijn vertrokken, heeft hij op reis toch corona opgelopen. “Ik wilde naar Lloret om nieuwe mensen te leren kennen, te dansen, eens goed zat te zijn. Ik heb wel niemand anders gekust, want ik heb in België een vriendin. Totaal onnozele dingen heb ik dus niet gedaan. (lacht) We hebben tijdens onze vakantie wel vaak tegen elkaar gezegd: ‘De kans dat we het nu gaan krijgen, is groot.’ Maar dan dans en juich en spring je toch mee in een club en vergeet je dat hele gedoe. De volgende dag vraag je je dan wel weer af of je niet erg stom bezig was.”

De tiener voelde zich naar eigen zeggen ‘rotslecht’ en kon dus na een paar dagen quarantaine in Spanje met andere zieke jongeren terugkeren naar België, waar hij zich ondertussen beter voelt.

“Onze jongeren konden kiezen: in quarantaine ter plaatse of met de bus terug naar België. Op onze kosten natuurlijk”, zegt S’Jongers van Summer Bash. “Probeer dat maar eens te regelen wanneer je je reis geboekt hebt via booking of een andere anonieme website en je op 1.300 km van je ouders in een vreemd land zit.”

Een week zonder gedoe

“Het blijven nog hele jonge mensen natuurlijk”, zegt ook Corens. “Wanneer de dingen mislopen zie je hen snel opnieuw in kinderen veranderen. Nu met corona, maar ook wanneer er bijvoorbeeld een probleem optreedt met bagage, wanneer iemand gevallen is,…: op dat moment zijn zowel de jongeren als de ouders blij dat ze met een organisatie geboekt hebben en wij er voor hen zijn.”

De telefoons van beide organisaties stonden de voorbije dagen logischerwijs roodgloeiend, vooral met jongeren die hun geannuleerde reis willen omboeken naar een andere bestemming – zelfs al weten ze dat de kans bestaat dat uitgaan en uitbundig feesten er niet meer in zal zitten. “Jongerenreizen worden graag geportretteerd als zuip- en seksvakanties, maar voor heel wat jongeren is het zoveel meer dan dat”, zegt S’Jongers. “Zo boekte een vriendengroep dit voorjaar een reis voor augustus naar Portugal. Een van die jongens heeft zich ondertussen van het leven beroofd, waardoor die vakantie een heel andere lading heeft gekregen en misschien zelfs nog belangrijker is geworden voor die gasten.”

Voor Morgane (20) draait het in de eerste plaats om connecties met anderen. “Het belangrijkste aan vakantie voor mij is nieuwe mensen leren kennen omdat ik heel sociaal ben”, zegt ze. “Ik ga niet naar de clubs om veel te dansen, ik sta op het dakterras om daar met de mensen te babbelen. Daar hangt altijd een fijne sfeer. Als je bij een organisatie boekt, weet je ook dat er veel jongeren zullen zijn die jouw taal spreken en met wie je later contact mee kunt houden omdat ze niet al te ver wonen. Dit jaar zijn we wel helemaal niet uitgegaan. Als je zat bent, doe je domme dingen, en dat wilden we deze keer niet riskeren. We zijn alleen op restaurant geweest en soms wat gaan drinken.”

Ook voor Marie (18) hoeven de clubs niet, al hoopt ze wel dat de terrassen kunnen openblijven en ze met vrienden kan samenkomen. “Ik wil gewoon een week zonder gedoe, zonder gezeur en vooral zonder te veel nadenken. Ik ben quasi in stilte 18 geworden, mijn jeugd zou officieel gedaan zijn, terwijl ik niet het gevoel heb gehad dat ik jong heb kunnen zijn. Geef mij één week om even te ontsnappen.”

Naar adem happen

In feite willen deze tieners hetzelfde als u en ik: even naar adem happen na een ongelooflijk verstikkende periode. Is het ook niet om die reden dat u uw droog hoestje op de airco van het vliegtuig steekt, of alsnog met de auto op reis vertrekt wanneer u merkt dat de regels op luchthavens verscherpen?

“We krijgen ontzettend veel berichten van ouders om ons te bedanken. Zelfs wanneer hun jongeren positief zijn teruggekeerd”, vertelt Corens. “Een moeder zei me dat ze haar dochter eindelijk nog eens gelukkig heeft gezien, dat ze zoveel mooie herinneringen mee naar huis heeft genomen. Daar doe je het voor, die glimlachende gezichten wanneer ze van de bus stappen, zelfs al zijn ze vroeger moeten terugkeren. Daarom blijven wij knokken, ook in coronatijden, om jongeren toch die vakanties te kunnen gunnen. Hadden we achteraf gezien die bussen op 2 juli moeten laten vertrekken? Uiteraard niet, maar dat wisten we toen ook niet. Die van een week later zijn op de parking gebleven. Ja, het is misgelopen in Spanje maar dat was niet de schuld van de jongeren of Jongerentravel, het was de deltavariant. In zoveel andere landen beleven de jongeren nog steeds een onvergetelijke vakantie, die reizen gaan wel nog door. Geloof me, de voorbije twee jaar hebben ons heel wat financiële en administratieve kopzorgen bezorgd, maar ik heb er geen seconde spijt van dat we hebben geprobeerd om jongeren de leuke zomer te bezorgen die ze verdienen.”

(DM)