Al dat fake news over coronavaccins? Dat blijkt vooral van twaalf mensen te komen

Desinformatie over vaccins verspreidt zich via sociale media als een lopend vuurtje over de wereld. Onderzoek wijst uit dat twaalf mensen, onder wie Robert F. Kennedy Jr., met vele miljoenen volgers daar een hoofdrol in spelen.

Ze worden al de ‘disinformation dozen’ en ‘dirty dozen’ genoemd. Twaalf mensen die volgens onderzoek van het Centrum voor de Strijd tegen Digitale Haat (CCDH) verantwoordelijk zijn voor het leeuwendeel van alle leugens over vaccins en vaccinatie. Ze zijn niet alleen tegen het coronavaccin dus, maar tegen vaccineren in het algemeen. Zij hebben, aldus het in Londen en Washington gevestigde onafhankelijke centrum, meer dan 59 miljoen volgers op verschillende sociale platforms, in het bijzonder op Facebook.

Voor het onderzoek analyseerde het CCDH bijna een miljoen posts en tweets met desinformatie over vaccins en 65 procent daarvan was afkomstig van twaalf mensen. Op Facebook was dat 73 procent.

Bodybuilder en wellness-blogger

Onder de twaalf aanjagers zitten artsen die zich hebben verloren in pseudowetenschap, een bodybuilder, een blogger over wellness, een religieuze fanaticus en ook een lid van de beroemde Kennedy-familie, Robert F. Kennedy Jr. De neef van wijlen president John F. Kennedy legt een verband tussen de vaccins en autisme en in zijn ogen spelen 5G-netwerken een hoofdrol in de pandemie. Kennedy Jr. is verwijderd van Instagram maar op Facebook krijgt hij nog ruim baan.

‘Facebook, Google en Twitter maken werk van de strijd tegen leugens maar tot nu toe komt daar bitter weinig van terecht’, concludeert Imran Ahmed, de topman van CCDH. Er zijn posts van de ‘disinformation dozen’ verwijderd, drie van hen hebben ook geen toegang meer tot een sociaal platform, maar het is volgens het CCDH beter om alle twaalf de toegang tot álle sociale media te ontzeggen. Met voorop Facebook, Instagram, Twitter en YouTube. Als dat gebeurt voorkom je de verspreiding van een grote hoeveelheid desinformatie, afkomstig van de twaalf gevaarlijkste mensen en groepen, aldus het CCDH.

Dit dringende advies sluit aan bij de oproep van de Amerikaanse regering aan de sociale platforms om de leugencampagne over vaccins hard aan te pakken. Rond 95 procent van alle leugens wordt door hen ongemoeid gelaten. Volgens het Witte Huis ondermijnt die campagne de vaccinatiestrategie. De Amerikaanse president Joe Biden beschuldigt Facebook er zelfs van dat het medeverantwoordelijk is voor de mensen die aan Covid-19 overlijden. Want zij zouden zich daardoor niet hebben laten inenten. Biden hamert erop dat de vaccins veilig en effectief zijn.

‘Pandemie onder niet-gevaccineerden’

Volgens Vivek Murthy, de woordvoerder gezondheidszorg van de Amerikaanse regering verspreidt de desinformatie zich als ‘een veenbrand’. Het aantal mensen dat in de Verenigde Staten besmet raakt met Covid-19 neemt ook in sneltempo toe, vorige week met 70 procent. Vier staten - Florida, Californië, Missouri en Texas - zijn goed voor bijna de helft van het aantal besmettingen. ‘Dit is een pandemie onder niet-gevaccineerden’, zegt de directeur van de Centers for Disease Control and Prevention (CDC), Rochelle Walensky. Pas 48,5 procent van de Amerikaanse volwassenen is afdoende gevaccineerd en 99,5 procent van de mensen die in het ziekenhuis belanden met Covid-19 is niet gevaccineerd.

Volgens Walensky bevestigen deze cijfers het belang van het inenten. Dat weerhoudt prominente Republikeinse politici en conservatieve tv-persoonlijkheden er niet van om zich minachtend te blijven uitlaten over de vaccinaties. Zij voeden daarmee de weerzin onder een grote groep Amerikanen tegen vaccinaties in het algemeen, en coronavaccinatie in het bijzonder. Volgens een opiniepeiling van CBS maakte in juni 43 procent van de ondervraagden zich ernstig zorgen over de bijeffecten van de coronaprik, nu is dat 53 procent.

Facebook reageerde afgelopen zaterdag op de kritiek van het Witte Huis. Het legde uit welke stappen er zijn genomen tegen de desinformatie, waaronder het verwijderen van meer dan 18 miljoen stukken die daar betrekking op hadden. Volgens bestuurders van het sociale medium zoekt de regering naar ‘zondebokken’, omdat zij er niet in is geslaagd vóór 4 juli 70 procent van alle Amerikaanse volwassenen in te enten. In reactie daarop liet de Democratische senator Amy Klobuchar (Minnesota) weten dat ‘Facebook rekenschap moet afleggen’. ‘Er is geen enkele reden te verzinnen waarom de dirty dozen ongemoeid moet worden gelaten’, aldus Klobuchar.

(AD)