‘Als je een kind met depressie vroeg behandelt, kan het nog een mooi leven uitbouwen’

Meer dan de helft van kinderen van ouders met psychische problemen krijgt op latere leeftijd zelf ook depressieve klachten. Dat is de opzienbarende conclusie van de Nederlandse kinderpsychiater Manon Hillegers, die het grootste onderzoek wereldwijd naar de materie leidt. Toch heeft ze ook nieuws dat positief stemt: door milde klachten bij kinderen al vroeg te behandelen kun je geweldige resultaten boeken.

– Hoe herken je een depressie bij een kind?

MANON HILLEGERS «Jonge kinderen zijn nog niet in staat te vertellen hoe ze zich voelen. Je ziet het aan veranderingen in hun gedrag: ze worden vaak plots boos of opstandig. Of ze trekken zich terug, en willen niet meer spelen.

»Pubers kunnen hun somberheid wel benoemen. Bij hen zijn een gebrek aan energie en nergens zin in hebben kenmerkend voor een depressie. Ook schoolprestaties gaan achteruit.»

– Hoe belangrijk is een vroege signalering van een depressie?

HILLEGERS «Cruciaal. Snelle interventie bij een kind kan bepalend zijn voor later. Ook kinderen die een depressie hebben doorgemaakt, kunnen nog een mooie carrière of een fijn gezinsleven opbouwen.

»Daarom heb ik samen met andere onderzoekers een onlinevragenlijst ontwikkeld voor kinderen van ouders met psychische problemen, met vragen over hun gevoelens en gedrag. Over slapen, eten, energie... Later bellen we nog een keer met de kinderen om te horen hoe het gaat. Het doel is die werkwijze breed in te zetten, zodat we depressies vroeger ontdekken en hulp kunnen bieden.»

– Hoe verklaart u de overdracht van psychische klachten van ouder op kind?

HILLEGERS «Enerzijds is dat erfelijk, anderzijds is het de omgeving waarin het kind opgroeit. In een gezin waarin één van de ouders ziek is, maakt een kind vaak moeilijke dingen mee. Dan moet je denken aan een moeder die wordt opgenomen, verjaardagsfeestjes of vakanties die niet doorgaan, of een verhuizing vanwege financiële problemen. Een ouder die aan een depressie lijdt, is op dat moment minder goed in staat een kind troost en veiligheid te bieden. Maar binnen zo’n gezin is vaak wel een stabiele partner aanwezig en zijn er ook kinderen met veerkracht, die geen stemmingsproblemen ontwikkelen.»

– Waarom hebben sommigen wél die veerkracht?

HILLEGERS «Het is mogelijk deels een kwestie van temperament. In eerder onderzoek zagen we dat veerkrachtige kinderen actiever op zoek gaan naar hulp. Door hun emoties te delen met vrienden, of door toch maar naar de voetbaltraining te gaan. Maar ook door praktisch een probleem op te lossen, zoals op YouTube opzoeken hoe je een fietsband moet plakken.»

– Tot slot: welke impact heeft de coronacrisis op de jongeren?

HILLEGERS «Jongeren zijn bezig hun identiteit te ontwikkelen. Dat doe je voornamelijk in ontmoeting met je leeftijdgenoten. Veel jongeren zakken nu door hun hoeven. Ze maken zich grote zorgen over hun toekomst. Ze zijn nerveus, ook over hoe het na de vaccinatie zal gaan – dan móét alles weer: de feestjes, de relaties en school. Voor een groot gedeelte van de jongeren zullen de psychische klachten verdwijnen als de samenleving weer opengaat, maar dat gaat zeker niet op voor jongeren die kwetsbaar zijn. Die opgroeien in ruzie of armoede, of ziek zijn. Die zitten nu extra klem en dat gaat niet zomaar over.»