‘Als mannen zouden menstrueren, dan zouden ze opscheppen over wie het meeste bloed verliest’

Dat er speciale tamponhandschoenen te koop zijn, zegt ‘de menstruatiemeisjes’ genoeg: het is tijd voor menstruatie-feminisme. Deze week verscheen hun boek: ‘Ben je ongesteld of zo?’.

Waar verstop je die tampon als er een lange weg voor je ligt, dwars door de kantoortuin, om de wc te bereiken? Ja, in je broekzak. Maar wat als je outfit geen zakken heeft? In je bh? Je mouw? De rand van je onderbroek? Geklemd in je vuist? Dat gehannes – bij menig vrouw bekend – is symbolisch voor de schaamte die nog steeds rond ongesteldheid hangt, aldus de ‘menstruatiemeisjes’.

‘Ik zou met mijn tampon willen zwaaien, maar dat durf ik ook nog niet altijd. Ik ben opgegroeid met het taboe op menstruatie en of ik het nu wil of niet, ik heb het toch geïnternaliseerd, zegt Lieke Smets (24). Samen met Honorata van den Akker (27) schreef zij het boek ‘Ben je ongesteld of zo?’, gericht op tieners die net beginnen met menstrueren.

Hun feministisch getoonzette boek is bij vlagen hilarisch. Zo vergelijken ze de hormonen die een rol spelen bij menstruatie met de karakters uit de beroemde sitcom ‘Friends’. Zo is testosteron Joey’s ‘How you doin?’ en wordt oestrogeen vergeleken met een naakt door de kamer dansende Rachel. Het boek past binnen het huidige menstruatie-activisme dat je ook ziet in het VPRO-project ‘Maandverbond’ en in de cyclus-roman van schrijfster Daan Borrel.

- Er is juist veel aandacht voor menstruatie de laatste tijd. Is het taboe er inmiddels niet vanaf?

De menstruatiemeisjes kijken elkaar aan, even niet wetend waar te beginnen.

VAN DEN AKKER ( ferm) «Ja, er wordt meer en makkelijker over gepraat dan vijftig jaar geleden, maar aandacht leidt nog niet per se tot actie. Er is nog geen beleid voor mensen die maandverband niet kunnen betalen. Er is geen menstruatieverlof. Niet alle wc’s hebben prullenbakjes en zijn menstruatievriendelijk.»

SMETS «En er is nog heel weinig bekend over menstruatie-aandoeningen. Nog steeds nemen dokters menstruatieklachten niet serieus genoeg, wordt het gauw afgedaan als aanstellerij, moet je veel moeite doen om je te laten onderzoeken. Zo duurt het gemiddeld twaalf jaar voordat de diagnose PMDD gesteld wordt (een stemmingsstoornis die verband houdt met de vrouwelijke cyclus, red.).»

VAN DEN AKKER «En neem de biologielessen, waar menstruatie net als seks meestal in wordt weggeschoven. Ja, menstruatie heeft een biologische kant, maar ook een medische, een maatschappelijke, een feministische, een mentale kant – daar gaat het op veel scholen, en ook thuis vaak niet over.»

- Jullie besteden in het boek ook aandacht aan period shaming, een woord dat vaak voorbijkomt in de podcast die jullie samen maken over menstruatie. Wat is dat precies?

VAN DEN AKKER «Het gaat om allerlei dingen die de schaamte rond menstruatie in stand houden. Neem nou het schap met menstruatieproducten in de Albert Heijn, daar staat boven ‘dameshygiëne’. Hygiëne impliceert dat menstruatiebloed iets vies is, in plaats van normaal en gezond. En er bestaat geen categorie ‘mannenhygiëne’, die zijn blijkbaar schoon genoeg.»

SMETS «Of het Duitse merk Pinky Gloves, dat roze handschoenen verkocht waarmee je een tampon eruit kan halen. Want, o wéé als je een tampon aanraakt! Sowieso vinden we het raar dat als je googelt op menstruatiebloed dat je vooral plaatjes van maandverband en tampons met rode glitters erop geplakt ziet. Vrouwen menstrueren toch geen glitters?

»Als je op een kalknagel googelt krijg je een kalknagel. Bij bloed uit de vinger krijg je bloed uit je vinger te zien. Waarom mogen we dan geen menstruatiebloed zien? Dus zijn wij nu bezig met het inzamelen van foto’s van menstruatiebloed van onze volgers op Instagram. We hebben er al meer dan honderd binnen. Dát moeten de nieuwe stockfoto’s worden.»

- Is dit menstruatie-activisme ook te plaatsen binnen de huidige feministische opleving?

SMETS «Het is simpel: gelijkwaardigheid tussen man en vrouw is er niet als menstrueren niet volledig normaal en geaccepteerd is. Dus de strijd tegen het taboe is hoe dan ook feministisch. We citeren in ons boek ook Gloria Steinems essay over wat er zou gebeuren als mannen zouden menstrueren. Ze noemt wat voorbeelden: dan zouden ze opscheppen over wie het meeste bloed verliest, dan zou er véél meer onderzoek zijn naar waar menstruatiepijn vandaan komt – wat nu echt amper onderzocht wordt. Omdat vrouwen nog steeds als inferieur worden gezien in onze samenleving, is menstruatie dat ook.»

- Jullie noemen jezelf ‘menstruatiemeisjes’ maar schrijven alleen over ‘baarmoeder-bezitters’ en ‘mensen die menstrueren’. Waarom? Ondergraaft dat niet de vrouwenzaak die jullie bepleiten?

VAN DEN AKKER «Nee hoor, wij zijn meisjes, of vrouwen en dat brengen we tot uitdrukking in die naam. Je mag van ons gewoon zeggen: ik ben een vrouw, het hoeft niet ‘menstrueerder’ te zijn. Maar alles rond menstruatie is al zo gericht op vrouwen, met roze maandverbandverpakkingen met bloemetjes, dat mensen die zich niet identificeren als vrouw, maar wel menstrueren, voor ons belangrijk zijn. Voor hen zijn nog geen boeken.»

(TROUW)