Amerika kan het geweld tussen Israël en Hamas beëindigen, waar wacht Joe Biden op?

De traditionele Amerikaanse steun voor Israël is minder vanzelfsprekend geworden, maar blijft onder president Biden voorlopig nog wel bestaan.

Als Amerika het echt wil, dan zijn de gewelddadigheden tussen Israël en Hamas snel voorbij. Zo ging het bij vorige rondes van escalatie ook. Op een gegeven moment vinden ze in Washington dat het lang genoeg geduurd heeft en dan veranderen de officiële verklaringen van toon. Waar eerst het Israëlische recht op zelfbescherming centraal staat, sijpelt langzaam bezorgdheid over Palestijnse burgerslachtoffers door in de formuleringen. Achter de schermen wordt er met de vuist op tafel geslagen.

Uiteindelijk moet Israël dan wel luisteren naar het land dat jaarlijks 3,8 miljard dollar aan directe militaire steun verstrekt, en dat het in de VN-Veiligheidsraad vaak met veto’s beschermt tegen vervelende resoluties.

Tot maandag leken we nog lang niet in die fase van de diplomatieke cyclus aanbeland. ‘Israël heeft een recht om zich te verdedigen als er duizenden raketten je gebied binnenvliegen’, sprak Biden vorige week nog, en Amerika blokkeerde tot twee keer toe een gemeenschappelijke verklaring van de VN-Veiligheidsraad, die beide partijen zou berispen.

Groundhog Day

Volgens de Amerikaanse VN-ambassadeur Linda Thomas-Greenfield werken de VS achter de schermen ‘zonder ophouden’ aan een diplomatieke oplossing voor het geweld. Maar als dat inderdaad zo is, dan gebeurt dat zo in het geheim dat het bijna niemand opvalt.

De VS benoemden een gezant, Hady Amr, die als capabel geldt, maar ook weer niet zo’n diplomatiek zwaargewicht is dat hij een doorbraak kan forceren. Minister van buitenlandse zaken Blinken vertrok zoals gepland naar Denemarken, voor overleg over allerlei zaken die helemaal niets met Israël te maken hebben, maar die hij zelf op dit moment urgenter acht, zoals klimaatverandering en de Russische dreiging.

Daarin zit hem misschien ook wel een aspect van de Amerikaanse terughoudendheid. Amerika heeft er genoeg van om vast te zitten in een spin-off van de film ‘Groundhog Day’ in het Midden-Oosten, waar zich altijd weer dezelfde geopolitieke scenario’s blijven herhalen, zonder dat er ooit zicht is op een oplossing. Blinken kondigde bij zijn aantreden zelfverzekerd aan dat hij zich op andere delen van de wereld wil richten, en Biden benoemde nog niet eens een nieuwe ambassadeur in Israël.

Partijpolitiek

Maar, zo waarschuwde oud-ambassadeur Daniel Kurtzer tegenover de BBC, juist door er niet bovenop te zitten, krijg je er last mee. Onder Trump kreeg Israël vrij baan om door te gaan met provocatief beleid, zoals huisuitzettingen in Oost-Jeruzalem. Daardoor bouwden zich allerlei spanningen op, die nu tot uitbarsting komen. Biden moet hier snel rode lijnen trekken, vindt Kurtzer.

Dat hij dit niet doet, is des te opvallender, omdat in Amerika voorzichtig meer politieke speelruimte ontstaat rondom Israël. De linkervleugel van de Democratische partij vindt dat Amerika veel meer zou moeten doen voor de Palestijnse zaak. En veel jonge Joodse Amerikanen, zo blijkt uit opinie-onderzoeken, staan kritischer tegenover Netanyahu dan hun ouders. Steun voor Israël wordt steeds minder een universeel gegeven, en steeds meer een partijpolitiek onderwerp, vooral populair bij de Republikeinen.

De dit jaar afgezwaaide Israëlische ambassadeur in Washington, Ron Dermer, waarschuwde zijn land daar deze week nog voor. Dat zou er beter aan doen om de lobby meer te richten op evangelicale christenen en minder op Amerikaanse Joden, die ‘opvallend vaak tot onze critici behoren’.

Verantwoordelijkheid

Maar die verschuivingen hebben president Biden nog niet bereikt, zo valt uit zijn omgeving te vernemen. Die staat al decennialang achter Israël en zal zijn oude bondgenoot voorlopig niet laten vallen, hoe lastig de persoonlijke relatie met premier Netanyahu soms ook is.

Dat Biden het wat dit betreft bij het oude houdt, doet echter ook vermoeden: uiteindelijk komt die Amerikaanse vuist wel op tafel. En inderdaad: de eerste contouren van die vuist werden op maandag zichtbaar in een statement dat Blinken vanuit Denemarken gaf. Daarin werd voor het eerst over de kinderen gesproken die bij aanvallen van Hamas en Israël om het leven kwamen. Israël heeft ‘als democratie een extra verantwoordelijkheid’ om kinderen te beschermen, aldus Blinken.

(Trouw)