'Amerikaanse overdosis' op Canvas: 'Wat in vandaag in Amerika gebeurt, waait eerder vroeg dan laat over naar Europa'
God weet dat Amerikanen al overdosissen genoeg hebben, te beginnen met een overdosis aan kerken – bijna driehonderd. God, mocht Hij al bestaan, weet ook dat alle veralgemeningen fout zijn, behalve de veralgemening die stelt dat Amerikanen zelden maat kennen.
Obesitas is vooral in de Verenigde Staten een favoriet tijdverdrijf. Bovendien is het verschijnsel apotheek daar niet zo afgelijnd als hier: in de eerste de beste supermarkt kan je, vaak zonder voorschrift, uppers en downers kopen. Het zal dan ook niemand verbazen dat uitgerekend Amerikanen vaak verslaafd raken en blijven aan al wat ook maar neigt naar pepmiddelen, roesverwekkers en kalmeermiddelen. De balans slaat helemaal op tilt als je er de pijnstillers bij rekent.
De definitie van een drug is ook niet meer wat ze was. Ooit waren drugs iets voor criminele marginalen onder elkaar en lag in de goegemeente haast niemand wakker van een overdosis meer of minder, alleen van het aantal inbraken en overvallen die het geld moesten genereren om aan zo’n overdosis te raken. Maar wat niemand luidop zegt, is dat de farmaceutische industrie, die legale pijnstillers levert, een verslaafde ziet als een vaste klant die herhaalde aankopen doet. En dat die pijnstillers meer dan ooit opiaten bevatten, doet ook de grens tussen heroïne en zomaar een slaapmiddeltje vervagen – een pilletje zoals Oxycontin is dubbel zo verdovend en verslavend als morfine. Niet voor niets houden betogers voor de kantoren van farmaceutische bedrijven pancartes omhoog met het opschrift ‘Greed kills’, hebzucht doodt. Eén familie heeft miljarden dollars verdiend aan de verkoop van het door al te gewillige dokters van harte aangeprezen middel dat, zo is nu onomstotelijk bewezen, al duizenden slachtoffers heeft gemaakt.
Het is een vergelijking die in deze documentaire van VRT-correspondent Björn Soenens niet wordt gemaakt, maar naar mijn gevoel is er een principiële overeenkomst met asbest. Dat van asbest lang niet bekend was hoe dodelijk het was, is niemands schuld. Maar dat producenten zoals Eternit al van begin de jaren 60 wisten dat het dodelijk was en het kankerverwekkende goedje daarna nog veertig jaar lang bleven verkopen, tot de overheid het in 1998 verbood, is onvergeeflijk.
Wat ook niet helpt: heel wat mensen die verslaafd raakten aan pijnstillers, schakelden gaandeweg over op heroïne, omdat die tot tien keer goedkoper is. En de facto zijn de producenten niet langer uitschot uit Colombia, maar rechtschapen Amerikanen, en de dealers gediplomeerde doktoren. Hetzelfde gebeurt nu met middelen als Fentanyl, de krachtige pijnstiller die tot honderd keer dodelijker is dan heroïne. Die raasde al jaren als de pest door 52 staten maar bleef onder de radar, tot enkele popsterren en sporthelden eraan bezweken, omdat ze zonder het te beseffen hun pijn inruilden voor een pijnloze vroegtijdige dood.
We blijven het vergeten: ook rijke supersterren zijn niet onsterfelijk en door hun isolement, ijdelheid, trots en maniakale privacy vaak nog kwetsbaarder dan gewone stervelingen. En sinds gewetenloze figuren ook het witte circuit overspoelen met inktzwarte nepmedicijnen, is een junk niet langer een dakloze marginaal in een kartonnen doos. Kennis is macht en timing is alles: hadden Prince, Michael Jackson, Tom Petty en George Michael deze documentaire bekeken, dan zouden ze nu nog leven.
Als ik in dit leven één ding heb vastgesteld, dan is het: wat vandaag in Amerika gebeurt, goed én slecht, waait eerder vroeg dan laat over naar Europa. Ik wens u een pijnloos bestaan en een gewetensvolle arts toe.
