Amerikaanse veteranen voelen zich vernederd: ‘Terugtrekking uit Afghanistan lijkt meer op vluchten’

Amerikaanse veteranen voelen zich vernederd, nu de taliban oprukken naar Kaboel na een gehaaste Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan. ‘Hoe is dit een strategisch slim besluit?’

‘Speelgoed’, heet het in soldatentaal: het materieel dat Amerikanen in de afgelopen twintig jaar aan het Afghaanse leger schonken. Geschokt zag voormalig marinier Michael Wendt deze week foto’s van zulke militaire voertuigen in handen van talibanstrijders. ‘We hebben het beste speelgoed dat we hadden, achtergelaten voor de Afghanen,’ verzucht Wendt (34) in Houston, waar hij nu transportcoördinator is voor retailgigant Amazon. ‘Het is heel ontmoedigend om te zien hoe snel de troepen die we twintig jaar getraind hebben verpletterd worden door een stel boeren uit Pakistan.’

President Biden besloot na een belofte van voorganger Trump om de laatste Amerikaanse troepen in Afghanistan vóór 31 augustus naar huis te halen. Dat gaat helemaal verkeerd, waarschuwen militairen, commentatoren en politici in de VS nu de taliban rap oprukken en Afghanistan onderwerpen aan hun extremisme. Wendt maakt zich grote zorgen om het lot van Afghanen die met hem samenwerkten. Hij heeft het gevoel dat er helemaal geen plan was om zulke bondgenoten in veiligheid te brengen. ‘Het is een shitshow,’ is zijn indruk.

‘De beslissingen van president Biden doen ons afstevenen op een vervolg op de vernederende val van Saigon in 1975, maar dan erger,’ zo bracht oppositieleider Mitch McConnell de Vietnamoorlog in herinnering. ‘Wordt dit Bidens Rwanda?’ vraagt een bron van tijdschrift New Yorker zich af. ‘Zo ziet een nederlaag eruit,’ zegt Elliot Ackerman (41), schrijver en oud-marinier die vier keer werd uitgezonden naar Afghanistan. ‘En de ironie is: we horen dat Kaboel in de komende week zou kunnen vallen, precies op tijd voor de herdenking van 9/11. Dat zou een hele bittere pil zijn.’

Amerika viel Afghanistan binnen na de aanslagen van 11 september 2001, om het brein daarachter te vinden. Het toenmalige Afghaanse talibanregime had Osama bin Laden onderdak verleend en werd door de Amerikanen verdreven. Het is niet moeilijk om je voor te stellen wat er kan gebeuren als Afghanistan weer in handen van de taliban valt, vindt Ackerman. ‘Kijk wat er is gebeurd in Irak, toen de VS daar alle troepen terugtrok in 2011. Dat maakte de opkomst van terreurgroep Islamitische Staat mogelijk, wat ertoe leidde dat de Amerikaanse troepen teruggingen. We creëren nu letterlijk dezelfde omstandigheden. Hoe is dat een strategisch slim besluit?’

Stabiliteit bewaren

Er was slechts een relatief kleine groep van zo’n 3.000 militairen over. Zij hadden moeten blijven, vindt Ackerman. Tegen ‘lage kosten in bloed en geld’ hadden ze de stabiliteit kunnen helpen bewaren - ‘zoals Amerikanen ook nog een tijdje in Berlijn bleven na de Tweede Wereldoorlog’. ‘Dat zou hebben kunnen voorkomen dat Afghanistan het zwarte gat wordt dat het nu onvermijdelijk gaat worden.’

In St. Louis, Missouri, windt politieman Emir Hadzic zich op over de beelden uit het land waar hij diende als Bosnisch-Amerikaanse marinier, zelf opgegroeid in de Bosnische oorlog. ‘Alle vooruitgang die we in twintig jaar hebben geboekt wordt in een paar dagen ongedaan gemaakt,’ zegt hij in een video die hij op sociale media deelt. Hadzic (43) wijt het aan Bidens besluit om nog deze zomer te vertrekken. ‘Zoveel haast, dit lijkt meer op wegvluchten dan op een eervolle terugtrekking. We lijden gezichtsverlies en verliezen het vertrouwen van onze vrienden, partners en bondgenoten.’

De terugtrekking is een langgekoesterde wens van een reeks Amerikaanse regeringen. Oud-president Obama wilde al weg, het was diens opvolger Trump die een deal sloot met de taliban over een vertrek. Maar het is Joe Biden die het rap doorzet. Zijn militair adviseurs waarschuwden hem voor een scenario als dit, maar Biden vindt het na twintig jaar echt genoeg geweest. ‘Ik heb geen spijt van mijn beslissing,’ zei hij dinsdag tegen journalisten. ‘We hebben meer dan duizend miljard dollar uitgegeven, meer dan twintig jaar. We hebben meer dan 300.000 Afghaanse troepen getraind en uitgerust met moderne apparatuur.’ De Afghanen, zei hij, moeten nu ‘voor zichzelf vechten, voor hun land’.

Republikeins fractievoorzitter McConnell en een groep voormalig ambassadeurs riepen Biden op om zijn koers bij te stellen. Ze willen dat de VS het Afghaanse leger blijft steunen vanuit de lucht. Deze week besloot de regering Biden al om toch weer 3000 militairen te sturen om ambassadepersoneel te evacueren.

_{Tekst gaat verder onder kaartje}

Maar Biden houdt zich vast aan opiniepeilingen die aangeven dat de meeste burgers achter hem staan. Veel Amerikanen waren de strijd in Afghanistan al vergeten – in 2018 bleek dat 44 procent van de deelnemers niet wist dat hij nog gaande was – en een flinke meerderheid zegt nu vóór terugtrekking te zijn.

Game over

Dat geldt overigens ook voor veel veteranen. Michael Wendt, bijvoorbeeld, had de afwikkeling graag anders willen zien maar is toch blij dat er een einde aan de Amerikaanse Afghanistan-oorlog komt. ‘Er was geen enkele reden om twintig jaar te blijven. Toen Osama bin Laden gepakt was hadden we moeten zeggen: game over, inpakken en naar huis.’

Hij was al langer cynisch over de bijdrage die hij heeft geleverd. ‘We gingen naar dorpen waar we nooit meer terugkwamen. Mensen werden gedood voor niets, voor een kruispunt op een weg die we nooit gebruikten. Ik heb rondgerend op boerenakkers, ben opgeblazen op zandwegen, heb thee gedronken met de dorpsoudsten – en er is niks veranderd.’ Het gevoel dat het allemaal voor niets geweest is, is de afgelopen dagen alleen maar sterker geworden. ‘Na twintig jaar kijk je terug en moet je concluderen: we hebben niets bereikt.’

(AD)