'An American Treasure', de ultieme compilatie van Tom Petty

Toen Tom Petty vorig jaar zijn gitaar aan de grote roadie in the sky gaf, was dat tegelijk het startschot voor ‘An American Treasure’: een schitterende vierdelige cd-box, en véél meer dan een verzameling greatest hits.

'Een voorbeeld voor ons allen'

Het is een macabere gedachte, maar zowel Prince als Tom Petty hebben hun voortijdige dood voor een deel te danken aan een geneesmiddel dat door een Belg is uitgevonden. Janssen Pharmaceutica, het farmabedrijf uit Beerse van wijlen baron Paul Janssen, bracht in 1959 Fentanyl op de markt, een geneesmiddel voor kankerpatiënten dat helpt bij pijnbestrijding. Het groeide uit tot het dodelijkste medicijn aller tijden. Fentanyl en afgeleide producten kosten elk jaar twintigduizend Amerikanen het leven. Geen kankerpatiënten, maar vooral mensen die eraan verslaafd zijn geraakt, onder wie Prince en Tom Petty, die het allebei slikten om de ondraaglijke pijn aan de heupen tegen te gaan. (The Tragically Hips, zo heet hun groepje in het hiernamaals, naar het schijnt. Gordon Downie mag al eens iets meezingen als hij braaf is.)

Tom Petty was net terug van een jubileumtournee met zijn Heartbreakers toen hij op 2 oktober vorig jaar zijn laatste kaars uitblies. Hij werd geholpen door de indrukwekkende voorraad medicijnen, bleek uit bloedonderzoek, zoals opioïden en emoties dempende pillen – zijn vroegtijdige dood op zijn net niet 67ste was onvermijdelijk.

Een paar dagen na zijn dood speelde zijn favoriete baseballploeg, de Florida Gators, een thuismatch in zijn geboortestad Gainesville. Een vol stadion brak de tent af toen ter ere van de man zijn ‘I Won’t Back Down’ werd gespeeld, een lied vol strijdbaarheid en geloof in eigen kunnen. Kippenvel in rijen van vier. ‘Hey baby, there ain’t no easy way out’ uit alle kelen. Waarna de Gators van Texas verloren met 19-17.

undefined

Voor fans is de dood van een popster eerst even slikken, maar daarna uitgebreid genieten. De zanger of zangeres wordt weer voor korte tijd opgenomen in alle playlists, er komt een onthullende bio, er verschijnen indrukwekkende verzamelplaten en nog een sliert aan nagelaten werk, dat soms beter samen met de artiest naar het crematorium was gebracht om ritueel verbrand te worden. Dood zijn vele artiesten levender dan ooit.

Heden kunt u zich ‘An American Treasure’ aanschaffen. Ik heb eerst een halfuur naar een cd-speler moeten zoeken – wie heeft zo’n ding nog? – maar daarna was het ongebreideld genieten. Het grote voordeel van zo’n box is dat er, in tegenstelling tot een stream, aandacht is voor vormgeving en duiding, en die zijn hier van grote klasse. Vijftig bladzijden tekst en foto’s, een plezier voor oog en geest. Zowel dochter Adria als vrouw Dana steken de lofbazuin: ‘He was a blessing to the earth and the coolest cat ever.’

Verwacht geen greatest hits, maar veel meer. ‘An American Treasure’ is de pendant van ‘Playback’, de zesdelige verzamelbox die Petty al in 1995 had uitgebracht: al zijn hits tot dan toe, met een plejade aan B-kantjes, obscuriteiten, livetracks en demo’s. Dit is dezelfde oefening: een zoektocht in het bijzonder uitgebreide archief naar parels die nog niet ontdekt zijn. Sommige kaskrakers staan er wel op: ‘Here Comes My Girl’, bijvoorbeeld, of ‘I Won’t Back Down’ en ‘Into the Great Wide Open’, maar allemaal in alternatieve versies.

U zult vergeefs zoeken naar de rest – geen ‘Refugee’, bijvoorbeeld, ‘American Girl’ of ‘Don’t Come Around Here No More’. Ook geen spoor van zijn fantastische bijdragen aan misschien wel de grootste supergroep aller tijden, Traveling Wilburys, maar dat hindert niet. Er is genoeg moois om te ontdekken.

Tom Petty was niet de origineelste der popmuzikanten: zijn songs horen thuis in het arbeidersstadje waar ook John Cougar Mellencamp, Bruce Springsteen en Bob Seger wonen. Breed opgezette, soms naar pathetiek neigende en rockende meezingers en roadsongs die altijd over hetzelfde gaan: de American dream, die voor eenieder bereikbaar is in het land van de eindeloze mogelijkheden. ‘Even the losers get lucky sometimes’, het kan zo op zijn grafsteen staan.

De samenstellers van deze compilatie waren niet op zoek naar het snelle geld. Ze zijn uitgebreid in het al even uitgebreide repertoire gedoken, en hebben de selectie met zorg en liefde samengesteld. Die is perfect geannoteerd door mensen die erbij waren: een voorbeeld voor ons allen.

De uitvoerders van het muzikale testament zijn Mike Campbell en Benmont Tench, twee buddies met wie Petty zijn hele carrière is opgetrokken en die allebei ook bijzonder belangrijk zijn geweest voor de sound van de groep. Het ballet der twaalfsnarige gitaren was van Campbell, en Tench is na Roy Bittan van de E Street Band de bekendste Amerikaanse organist.

Het eerste nummer, ‘Surrender’, vat de kracht van de groep samen: de rijkdom van de gitaren, meeslepende refreinen en de herkenbare yell van Petty. Die beschikte niet over de beste stem van zijn generatie, maar voegde zeker in de ballades een heel eigen kleur toe aan het prachtige palet van de Heartbreakers. De song is nooit op één van hun platen geraakt: zo’n luxe hadden die jongens dus.

Welgeteld 63 nummers lang nemen Petty en zijn Heartbreakers ons mee op hun veertig jaar durende reis door de Amerikaanse rockmuziek, die zij mee vorm, kleur en smaak hebben gegeven. U vindt er favorieten van bandleden op terug, de lievelingsliederen van vrouw en kinderen en vele warme anekdotes over de bescheiden en hardwerkende rocker die Petty geweest blijkt te zijn. Loved by all: zeldzaam in een wereld waarin de haat en de afgunst te vergelijken zijn met de sfeer in de Antwerpse gemeenteraad vlak voor de verkiezingen.

Luister naar ‘Have Love, Will Travel’: Petty op z’n Dylans, meeslepend, mijmerend en echt: ‘May my love travel with you always’.

Will do, Tom.

‘An American Treasure’ is verschenen bij Reprise (Warner).