Andere tijden: De knobbel van Swaab
In het voortreffelijke 'Andere tijden' gaat het vanavond over de commotie die in 1989 in Nederland ontstond na een artikel van Hans van Maanen in Het Parool. Dat stuk handelde over de bevindingen van professor Dick Swaab, anno nu nog steeds neurobioloog aan de Universiteit van Amsterdam.
Die had de hersenen van overleden homo- en heteroseksuele mannen onderzocht, en was een wezenlijk verschil in de hypothalamus op het spoor gekomen. Wijlen Gerard Reve, zelf homo maar een fervent tegenstander van wat hij de 'homoseksuele vakbond' noemde, beschreef in 'Zondagmorgen zonder zorgen' de gevolgen: 'Een grote groep gemotiveerde personen verscheen op Zondagmorgen voor Professor Swaab zijn woning in Amstelveen, roepende in koor en met grote stem: 'Dick, snijd in je eigen p(..)!' Wel eigenaardig, als men bedenkt dat Professor Swaab wel een onderzoek deed dat met seksualiteit te maken had, maar daartoe hersenen en géén geslachtsdelen onderzocht. Maar de aanhangers van die vakbond hebben geen hersenen doch wel geslachtsdelen, dus op een bepaalde manier klopt het.'
''Als homo word je geboren''
Dick Swaab «In die tijd was het taboe op de biologische achtergrond van seksuele oriëntatie nog heel sterk. Een behoorlijk grote groep mensen ging uit van het typische jaren 60- en 70-idee dat alles maakbaar is, inclusief onze seksuele oriëntatie. Vandaar die heftige reacties. Naast die demonstratie voor mijn huis kreeg ik af te rekenen met telefoonterreur - dag en nacht kreeg ik telefoontjes van mensen die me de huid vol begonnen te schelden. Ik kreeg brieven waarin me in belabberd Nederlands verteld werd dat ze me zouden vermoorden, en brieven waarin ik met Mengele werd vergeleken en waarin me gevraagd werd of ik niet veel liever in Auschwitz had gewerkt. En er waren twee bommeldingen: eentje voor mijn huis en eentje voor het lab.
»Gelukkig werd ik na drie weken gered door Salman Rushdie: toen het nieuws over die fatwa tegen hem bekend raakte, was opeens niemand nog in mij geïnteresseerd (lacht).»
HUMO Ik las dat één Nederlandse homo-actiegroep in die dagen de curieuze opvatting verkondigde dat alle mannen in wezen homoseksueel zijn, maar dat slechts enkelen ervoor uitkomen.
Swaab «Ja, die mensen vonden dat het een politieke keuze was om al dan niet voor je homoseksualiteit uit te komen. Ik reageerde door op te merken dat ik het politieke aspect van die keuze niet kon zien. Ik herhaalde ook dat seksuele oriëntatie allerminst maakbaar is, maar integendeel al in de baarmoeder bepaald wordt. Toen werden ze erg boos (lacht).»
HUMO Zijn de tijden inmiddels veranderd?
Swaab «Gelukkig wel, ja. Het onderzoek naar seksuele differentiatie ligt inmiddels nergens meer onder vuur. En zeventien jaar na de feiten heeft de GayKrant een interview met mij gepubliceerd met de veelzeggende kop 'Boze homo's zaten aan de verkeerde kant'. Een redelijk late rechtzetting weliswaar, maar toch: een rechtzetting.»
