André Gyselbrecht, opdrachtgever van de kasteelmoord, verlaat de gevangenis: ‘Hij is een oerconservatieve pater familias die zijn kinderen als marionetten gebruikt’

De opdrachtgever van de kasteelmoord, dokter André Gyselbrecht, heeft de gevangenis verlaten. Hij mag de rest van zijn straf thuis uitzitten bij zijn vrouw in Ruiselede, met een enkelband. Humo sprak enkele jaren geleden met misdaadjournalist Faroek Özgünes, die in zijn boek ‘De kasteelmoord’ een huiveringwekkend portret schetst van de hoofdrolspelers in het dossier van de moord op de kasteelheer Stijn Saelens. ‘De dokter sprak zijn eigen patiënten aan om dingen voor hem te regelen: magistraten en politiemensen, maar ook criminelen.’

(Oospronkelijk verschenen in Humo op 31 juli 2017)

‘In de zaak van de kasteelmoord heeft iedereen boter op zijn hoofd, de ene al wat meer dan de andere,’ zei Johan Platteau, de advocaat van dokter André Gyselbrecht in een interview met Humo. Dat is ook de indruk die je krijgt als je het boek leest van VTM-journalist Faroek Özgünes, die beschrijft hoe de relatie tussen de wispelturige Stijn Saelens en zijn autoritaire schoonvader André Gyselbrecht in de maanden voor de moord ontspoort. Incestfeiten van de kasteelheer met zijn 5-jarige dochtertje plaatsen de Saelensen en de Gyselbrechten lijnrecht tegenover elkaar. Maar Özgünes zoekt het moordmotief in de plannen van Stijn Saelens om naar Australië te vertrekken. ‘Gyselbrecht dreigde alles te verliezen, ook zijn dokterspraktijk,’ zegt Özgünes. ‘Daarom moest Stijn Saelens voorgoed verdwijnen.’

HUMO Er zit geen enkele ‘goede’ in jouw boek.

Faroek Özgünes «Niemand komt goed uit dit verhaal, ook het slachtoffer Stijn Saelens niet. De moord is het orgelpunt van een onvermijdelijke clash tussen twee totaal verschillende families. De familie Gyselbrecht: een hardwerkende boerenfamilie waar de kinderen de kans krijgen om te studeren. André werkt zich op door hard zwoegen en schopt het tot dokter met een bloeiende praktijk. Hij is een oerconservatieve pater familias die zijn kinderen als marionetten gebruikt en ruzie maakt met iedereen die hem een strobreed in de weg legt. Het is op zijn aangeven dat zijn dochter Elisabeth geneeskunde gaat studeren en in zijn praktijk komt werken.

»En dan heb je de familie Saelens: een schatrijke ondernemersfamilie uit Kortrijk die fortuin heeft gemaakt door bedrijfjes op te starten en met veel winst te verkopen. Ze hebben zes kinderen die in een vrije en progressieve sfeer opgroeien – hun ouders spreken ze bijvoorbeeld aan bij de voornaam. Al van jongs af reizen de kinderen de wereld rond, om geld hoeven ze zich nooit zorgen te maken. De kinderen zijn met zweverige, onaardse dingen bezig. Eén van de zussen geeft reiki (paranormale therapie, red.) in Zwitserland. Er is een broer, Brecht Saelens, die in Lily Dale in de VS werkt als spirituele genezer en op zijn site (brechtsaelens.com) onomwonden toegeeft dat hij via zijn derde oog met de doden praat. Na de dood van zijn broer heeft Jani Kazaltzis hem voor het programma ‘Jani gaat’ opgezocht, maar de vraag om contact te leggen met zijn vermoorde broer ging hij uit de weg. ‘Ik kan met alle doden praten,’ zei hij, ‘behalve met mijn broer.’»

HUMO Flauw.

Özgünes «Toen Stijn net verdwenen was, overstelpte de familie Saelens de politie met tips van helderzienden, waarbij ze verwachtten dat die ze onmiddellijk ter harte nam. Ze ondernamen zelf een parallelle zoektocht en lieten de speurders een oud RTT-gebouw uitkammen waar Stijn volgens een ziener levend gevangen zat, dat soort dingen. De politie heeft hen toen beleefd duidelijk gemaakt dat ze niet gingen uitrukken voor elke tip van een medium. Ook Stijn was bezig met spiritualiteit en wilde zich in de maanden voor zijn dood aansluiten bij de sekte The Ringing Cedars in Australië. In zijn ogen was naar Australië verhuizen iets heel gewoons, alsof hij de bus zou nemen naar een paar dorpen verderop. Zijn ouders vonden het helemaal niet erg om drie keer per jaar naar Australië te reizen om hun kleinkinderen te gaan opzoeken. Terwijl Australië voor André Gyselbrecht een andere planeet was. Stijn was ook voor alternatieve geneeskunde en verbood zijn kinderen om medicijnen te nemen. Kinderen van een dokter! Het kon niet anders dan fout lopen tussen die twee families.»

HUMO Stijn Saelens was als kind al onhandelbaar. Zelfs zijn ouders kregen geen vat op hem.

Özgünes «Werner Saelens, de vader van Stijn, heeft ooit op diens slaapkamermuur geschreven ‘Ik ben een onnozelaar’ en ‘Ik ben antipathiek’. Stijn was nog geen 12 jaar toen hij al in de psychiatrie belandde. Wispelturig, bazig, levend in een fantasiewereld. Hij had ook een leerachterstand – op zijn 16de had hij al acht scholen uitgeprobeerd. Hij overschatte zichzelf geweldig. Toen hij in Londen voor ingenieur ging studeren, pochte hij dat alleen al de titel van zijn eindwerk zo moeilijk was dat niemand hem begreep. Hij is nooit afgestudeerd, op zijn kaartje staat ‘bouwpromotor’. Ik heb gesproken met het bedrijf waar hij stage heeft gelopen. Daar waren ze nog altijd niet goed van zijn passage. De meest elementaire dingen, zoals de geveloppervlakte berekenen, kon hij niet. Maar wél discussiëren met zijn bazen. Hij was zo slim, zei hij, dat andere mensen er gewoon niet bij konden. Als bouwpromotor had hij aanvaringen met architecten, aannemers en klanten, er waren aan de lopende band juridische conflicten en problemen met schuldeisers. Vader Saelens moest voortdurend geld bijpassen. De secretaresse van vader regelde alle praktische zaken voor hem. Op een bepaald moment waande Stijn zich een beurshandelaar en liet hij zeven beeldschermen aan de muur van zijn kantoor hangen. Zo heeft hij eens in één klap 150.000 euro verspeeld. In totaal heeft hij 250.000 euro verloren, maar dat deerde hem niet. Toch liet hij het niet na om een ziekte-uitkering aan te vragen wegens een depressie – wat hij ook kreeg. Intussen ging hij alle wereldproblemen oplossen en een boek schrijven.»

HUMO Elisabeth was zijn hardwerkende, nuchtere tegenpool.

Özgünes «Ze is voor Stijn gevallen toen ze samen in Leuven studeerden. Ze was een besluiteloos figuur, die de hele tijd tussen haar vader en haar man over en weer werd geslingerd.

»In het begin vond André Gyselbrecht het wel fijn om een schoonzoon te hebben uit een rijke industriële familie uit Kortrijk. Zijn dochter woonde al voor haar 30ste in een kasteel, sjiek! Maar Stijn ging geregeld tegen de dokter in, en dat viel in slechte aarde.»

HUMO De familie Gyselbrecht schrok er niet voor terug om een knokploeg op mensen af te sturen, lees ik in jouw boek.

Özgünes «Ze waren ook zelf niet bang van een vechtpartij. In 1998 hebben vader en zoon Peter eens een ambtenaar van monumentenzorg aangepakt, toen die kwam kijken naar de dokterswoning. Men wilde het 18de-eeuwse pand beschermen als monument – wat André niet zinde, want hij wilde het afbreken en er een nieuwbouw zetten. De rechtbank heeft André vrijgesproken omdat er twijfel was over zijn rol in de vechtpartij, maar van Peter stond het aandeel wel vast. Hij moest het slachtoffer vergoeden (in het dossier van de kasteelmoord werd Peter Gyselbrecht op 20 januari 2017 door de KI van Gent buiten vervolging gesteld - red).

»Er was ook een onverkwikkelijk verhaal over matchfixing. André is in 1996 voorzitter van de plaatselijke voetbalclub Groene Leeuwen Ruiselede, wanneer een omkoopschandaal losbarst: Arnold P., een bestuurslid van de Groene Leeuwen, heeft de tegenpartij benaderd om tegen betaling opzettelijk te verliezen. De dokter beweerde dat Arnold P. op eigen houtje handelde, maar uiteindelijk is de club veroordeeld, en bleek André wel degelijk op de hoogte. Typisch voor de dokter: iemand anders het vuile werk laten opknappen en zelf ervantussen proberen te blijven, net zoals bij de moord.»

HUMO Vreemde praktijken voor een doktersfamilie.

Özgünes «Precies daarom vond ik het belangrijk om de familiegeschiedenis te ontrafelen. Als je tegen de mensen zegt dat een dokter de opdracht heeft gegeven om zijn schoonzoon te vermoorden, dan wordt dat op puur ongeloof onthaald. Maar als je de voorgeschiedenis van die man kent, dan weet je: natuurlijk doet hij dat, zo zit die man in elkaar.

»Wat mij vooral opviel, was hoe de dokter zijn eigen patiënten aanspreekt om allerlei dingen voor hem te regelen. Er zitten magistraten en politieagenten tussen, maar ook criminelen. De hormonen- en drughandelaar Pierre Serry moet voor hem huurmoordenaars vinden. De politieagenten moeten Stijn Saelens laten seinen, zodat hij niet naar Australië kan vertrekken met de kinderen. Als André in oktober 2011 de incestklacht tegen Stijn indient, spreekt hij zijn patiënt Guido Beke aan, procureur in Gent, om het gerecht in Brugge aan te manen om werk te maken van de klacht. Er is nergens uit gebleken dat hij dat ook gedaan heeft, maar het zegt toch iets over een man die zelf beweert dat de machtige familie Saelens haar tentakels binnen het gerecht gebruikt om de klacht onder de mat te laten vegen. Op een bepaald moment heeft André een vernietigend psychiatrisch rapport nodig over Stijn Saelens: hij spreekt een bevriende psychiater uit Ruiselede aan, en die man schrijft dat rapport zonder Stijn Saelens nog maar te zien, op basis van wat de dokter hem vertelt.»

HUMO De dokter kan blijkbaar heel goed overtuigen.

Özgünes «Het is een manipulator. Hij krijgt zijn eigen dochter Elisabeth zo ver dat ze de gesprekken met haar schoonfamilie opneemt om tegen Stijn Saelens te gebruiken. Dat ze een papier ondertekent met de belofte aan haar vader dat ze niet naar Australië zal gaan met de kinderen. Het kindermeisje Delphine krijgt hij zo ver dat die voor hem gaat spioneren en een dagboek bijhoudt van wat er op het kasteel gebeurt, hoe Stijn met de kinderen omgaat, wat ze mogen eten… Ze gaat zelfs in zijn computer snuffelen en maakt screenshots met haar gsm.

»De dokter wil de touwtjes te allen tijde in handen hebben, en dan komt daar iemand die zich van niets of niemand iets aantrekt. Als Stijn Saelens zegt dat hij naar Australië gaat met zijn kinderen om in een sekte te leven, dan méént hij dat. Ook hij is heel autoritair tegenover zijn gezin, koppig en egoïstisch. Saelens en zijn schoonvader waren op dat vlak aan elkaar gewaagd.»

De rol van Elisabeth

HUMO Beangstigend, toch: Stijn Saelens sloeg zijn kinderen, er was het seksueel misbruik van zijn dochtertje. Wat ging hij nog meer uitspoken?

Özgünes «Ik wil de seksuele handelingen niet minimaliseren, maar volgens mij was er niet echt sprake van incest of pedofilie. Stijn Saelens was een man zonder grenzen of normen en altijd belust op seks. Hij stond er niet bij stil dat het ontoelaatbaar is om je dochtertje te tongzoenen of haar vagina te likken, tot zijn vrouw hem daarop wees. Het kind zelf heeft tegen een kinderpsychologe gezegd dat ze boos werd toen papa die dingen deed, maar dat hij gewoon lachte en verder deed. Maar een pedofiel? Tijdens zijn eerste reis naar Australië heeft hij wel een volwassen vrouw verkracht, na een minutenlange worsteling.

»De incest is wel een breekpunt geweest tussen de Saelensen en de Gyselbrechten. De familie Saelens – vooral de moeder – tilde er allemaal niet zo zwaar aan, ze zag het als een spelletje, terwijl de dokter moord en brand schreeuwde.

»De bezorgdheid van de dokter was oprecht, dat geloof ik wel. Alleen, hij gebruikt het achteraf als motief voor de huurmoord, en dat klopt dan weer niet. Stijn Saelens moest verdwijnen vanwege zijn verhuisplannen naar Australië. Want dat zou de facto neerkomen op het einde van de succesvolle dokterscarrière van André Gyselbrecht. Zijn dochter zou er niet meer zijn om hem bij te staan, en het pand waar de dokterspraktijk gevestigd was, was eigendom van Elisabeth. Stijn en Elisabeth wilden het verkopen als ze naar Australië vertrokken, Stijn was al op zoek naar een makelaar. Op zijn leeftijd en zonder zijn dochter nog helemaal opnieuw beginnen, zag André niet meer gebeuren. Hij zou ook zijn kleinkinderen niet meer zien. Hij dreigde alles te verliezen.

»De chronologie spreekt trouwens boekdelen: Elisabeth en André dienen op 14 oktober 2011 een klacht in tegen Stijn wegens incest, terwijl de opdracht voor de huurmoord al in juni of juli is gegeven. De Tsjetsjeense knokploeg die eerst voor de moordopdracht was ingehuurd, deed al op 11 oktober een eerste poging, drie dagen vóór de klacht wordt ingediend. De strafexpeditie mislukt omdat de Tsjetsjenen een politiecontrole krijgen.»

HUMO Het Brugse gerecht heeft toch niet zo veel ijver aan de dag gelegd in de incestklacht, als ze Stijn Saelens niet eens verhoord hebben.

Özgünes «Wat iedereen lijkt te vergeten, is dat Elisabeth niet eens twee maanden nadat ze de klacht tegen Stijn heeft ingediend, opnieuw naar de politie stapt en de klacht serieus afzwakt. Eigenlijk wilde ze helemaal geen klacht indienen, want ze zag de feiten eerder als ‘normvervaging’, niet als incest. Stijn had ook al gezegd dat hij er spijt van had. Ze heeft het toch gedaan onder invloed van haar vader, en omdat ze bang was dat Stijn met de twee jongste kinderen naar Australië zou vertrekken. Daar had Stijn mee gedreigd, Elisabeth is toen halsoverkop gevlucht met de kinderen en een tijdje ondergedoken in een hotel. André wilde de klacht vooral om te kunnen aansturen op een echtscheiding. Stijn is kort daarop alleen vertrokken naar Australië. De politie kon hem dus niet meteen verhoren, de kinderen waren ook niet direct in gevaar.

»Vier weken later staat Stijn plots voor de deur van Elisabeth. Hij valt op zijn knieën, heeft spijt, het koppel verzoent zich. En Elisabeth stapt begin december opnieuw naar de politie en neemt gas terug: ‘Mijn man is terug thuis, u kunt hem verhoren, we hebben alles uitgepraat.’ Daags nadien doet haar vader net hetzelfde. Hij bevestigt zijn klacht, maar is nu veel milder. De politie denkt dat de dokter zich opzettelijk grootmoedig heeft opgesteld om zichzelf een soort alibi te verschaffen: ‘Ik ben vergevingsgezind tegenover mijn schoonzoon, ik wil hem zeker niet fijnknijpen.’ Op datzelfde ogenblik liep de moordopdracht al maanden en zette de dokter voortdurend druk op Pierre Serry om er eindelijk werk van te maken.

»Ik ben niet de grote verdediger van het parket van Brugge, maar het klopt gewoon niet dat ze die klacht onder de mat hebben geveegd onder invloed van de familie Saelens, zoals advocaat Johan Platteau beweert. In zijn verdediging heeft de dokter het recht in eigen handen genomen omdat het gerecht niet ingreep, en om die stelling kracht bij te zetten, doet hij niets anders dan met modder gooien naar het parket. Ik heb nergens iets van ‘de onzichtbare macht’ van de familie Saelens gemerkt. Het zijn wereldvreemde mensen.»

HUMO Wat denk je van de rol van Elisabeth? Wist zij iets van het moordplan?

Özgünes «Elisabeth is een mysterie. Omdat ze voortdurend van kamp verwisselt, lijkt ze een dubbele rol te spelen. Ze gaat mee in het verhaal van Stijn en dan remt ze weer af, kiest de kant van haar vader, verzoent zich vervolgens weer met Stijn… Bij de speurders zelf zijn er twee kampen: één kamp vindt dat Elisabeth evengoed op de beklaagdenbank had moeten zitten, het andere beschouwt haar als een slachtoffer en een getuige. Drie externe politiemensen hebben het hele onderzoek herlezen om te kijken waar er nog gaten zaten, en alle drie waren ze het er roerend over eens dat het verhaal van Elisabeth onvoldoende is onderzocht.

»Wanneer Stijn verdwijnt, zit Elisabeth eerst in het kamp van de familie Saelens en verdenkt ze haar eigen vader en broer, in een combine met Pierre Serry. Maar dan komt de familie van Stijn erachter dat zij stiekem gesprekken met hen heeft opgenomen, die later door André gebruikt zijn om een klacht in te dienen tegen hun zoon. Waarop hun vertrouwen in hun schoondochter uit elkaar spat. Elisabeth wordt uitgespuwd door de familie Saelens en keert terug naar het kamp van haar vader en haar broer. Ze heeft alle belastende uitspraken over haar vader en haar broer gedaan onder invloed van de familie Saelens, beweert ze. Van dan af zie je dat ze alles doet om het onderzoek te dwarsbomen. Ze ligt bijvoorbeeld mee aan de basis van de klacht tegen de onderzoeksrechter Paul Gevaert, die van het onderzoek wordt gehaald.

»Er zijn dingen waar je vragen bij kunt hebben. Het feit dat ze nog vóór de speurders de link legt met crimineel Pierre Serry en hem na de verdwijning van Stijn gaat opzoeken, bijvoorbeeld. Stijn verdwijnt op dinsdag, Elisabeth wordt tot woensdagochtend ondervraagd, en donderdagochtend staat ze al om acht uur bij Pierre Serry thuis: ‘Waar is mijn man?’ Het is de vader van Stijn die met dat verhaal naar de politie stapt, Elisabeth zelf heeft er niet over gerept tegen de speurders. De moordenaars hadden ook inside-informatie: hoe wisten ze dat Stijn die ochtend alleen thuis was? Hoe wisten ze dat hij een gsm had besteld via het internet? Want de Nederlandse huurmoordenaar Ron van Bommel dient zich in een jas van Bpost aan met een pakje en komt aan in een wit bestelbusje.

»Eén van de Tsjetsjeense vechters heeft op het einde van het onderzoek niet alleen bekend dat Pierre Serry hen vroeg om ‘een pedofiel’ te doden, maar ook dat zijn vrouw wist van de plannen. Daar is nooit verder op ingegaan, omdat het onderzoek al bijna rond was.»