Ann-Marie MacDonald - In haar lichaam besloten

Er moet iets in het Canadese grondwater zitten dat de vrouwelijke creativiteit serieus aanzwengelt. Hun godmother of literature, Alice Munro, sleepte twee jaar geleden nog een Nobelprijs in de wacht en gekke oude tante Margaret Atwoods ‘MaddAddam’-trilogie wordt verfilmd.

Ann-Marie MacDonald, het rebelse zusje, liep er de laatste jaren een beetje verloren bij. Haar eerste roman, ‘Laten we aanbidden’, was een instantsucces, maar opvolger ‘De kraaien zullen het zeggen’ vloeide minder vlot uit haar pen. Gevolg: een turf waarin ze de thema’s van haar debuut nog eens dunnetjes overdeed. Om maar te zeggen: haar derde worp was erop of eronder – de ultieme test of MacDonald nog vriendjes mag blijven met Munro en Atwood of een ander kliekje moet gaan zoeken.

Eerst het goede nieuws: MacDonald mag blijven. Haar nieuwste is goed, héél goed zelfs. Het iets minder fijne nieuws: goed betekent geenszins vrolijk, opbeurend of hoopgevend. ‘In haar lichaam besloten’ (Nijgh & Van Ditmar) is het literaire equivalent van een beklemmende nachtmerrie, zo eentje die het niet moet hebben van heksen en vampiers, maar de gruwel rechtstreeks uit ons dagelijkse leventje tapt. Van ver lijkt wat MacDonald in haar recentste beschrijft dan ook banaal – triviaal bijna. We zien een huismoeder met twee jonge kinderen tussen de plasjes gemorste chocomelk, ze schuift kinderlaarsjes rond kleine voeten en praat met andere moeders in het park.

Belangrijk detail: de huismoeder in kwestie, Mary Rose, is lesbisch (anders zou het geen roman van MacDonald zijn), getrouwd met Hilary en dus ‘meemoeder’. Hun gezinnetje straalt schijnbaar van geluk – een postmodern, posthomofoob, emancipatorisch succes. Maar achter de façade van hun nette huis broedt wanhoop en agressie, net zoals die zich in de woningen in ‘American Beauty’ en ‘We moeten het even over Kevin hebben’ schuilhielden. Mary Rose wordt gegijzeld door een schuldgevoel dat haar helemaal beheerst: ‘Er dobbert iets bekends aan de horizon van haar bewustzijn, iets wat ze weet maar niet kan benoemen.’ Dat schuldgevoel vormt de kern van ‘In haar lichaam besloten’ en kroop na enkele hoofdstukken ook diep onder ónze huid. Vanzelfsprekend heeft het zijn wortels in de jeugdjaren van Mary Rose (nogmaals: anders zou het geen roman van MacDonald zijn), een ‘tijd die werd afgemeten aan dode baby’s, gebroken botten en overplaatsingen’.

We gaan er niet flauw over doen: ‘In haar lichaam besloten’ is behoorlijk zware kost – en na 300 bladzijden dwalen tussen de irrationele angsten en hypochondrische gedachten van Mary Rose waren we zelf bijna rijp voor de prozac. Maar pijn kan ook verdomd fijn zijn, zeker als ze zo exquis wordt beschreven.