Annelies Verbeke: 'Een bibliotheek is een récht'

Er werd op de openingsreceptie van de Antwerpse Boekenbeurs behoorlijk wat afgesomberd. Zou het met de boekenverkoop de foute kant blijven opgaan? Houdt al dat netflixen ons massaal van het lezen? En is de maatschappelijke rol van de schrijver niet stilaan verdampt? Is het, kortom, stilaan boeken toe voor de literatuur? Humo polste bij zes ambassadeurs van het boek.

Lees hier alles over Humo op de Boekenbeurs

Haar verhalenbundel ‘Halleluja’ staat op de shortlist van de ECI Literatuurprijs, haar toneelteksten gaan de wereld rond en ze is Herman Brusselmans’ favoriete schrijfster. Op Allerheiligen kunt u Annelies Verbeke zelf gaan groeten op de Boekenbeurs.

HUMO Is het einde van de literatuur in zicht?

Annelies Verbeke «Volgens mij zullen er altijd fans van literatuur zijn. Ik ben wel bezorgd over de commerciële drijfveer die steeds meer opspeelt in het boekenvak. Commerciële boeken uitgeven is prima: ze kunnen de kosten dekken voor de grote literatuur, waar weinig winst op te halen valt. Maar als die tweede categorie erbij inschiet, dan is er een groot probleem. Onlangs sprak een verantwoordelijke van WPG over een plan om ieder manuscript te onderwerpen aan een algoritme dat voorspelt of het goed zal verkopen: dat sloeg voor mij alles. Gelukkig gaan sommige uitgevers daar wel tegen-in.

»Zelf weet ik me nog steeds aan m’n leesritme van 52 boeken per jaar te houden: één per week. Ze beslaan alle continenten en minstens drie eeuwen. Daarbij is het me niet alleen om de universaliteit en specificiteit te doen, maar vooral ook om telkens weer te ontdekken hoeveel verschillende manieren van goed schrijven er zijn.

»Ik koop altijd papieren exemplaren. Nooit online, en ik ben ook niet bezig met e-books. Die verkopen hier trouwens weinig, denk ik.»

HUMO Heeft het nog zin om de Boekenbeurs te organiseren?

Verbeke «Ja. Er is altijd veel volk, al is het natuurlijk niet in de eerste plaats een literaire beurs: er wordt steeds meer aandacht geschonken aan kookboeken, en vroeger kon je er ook nog geen yogasessies volgen. Maar ik ken mensen die er telkens al hun boeken voor het komende jaar inslaan – óók literatuur.

»Sinds mijn kindertijd ben ik een vaste bezoeker. Nu beperk ik het wel tot één bezoekje: als auteur moet je er toch eens verschijnen, maar ik hou niet van die drukte.»

HUMO Wat krijg je tijdens je signeersessie zoal te horen?

Verbeke «Vaak vraagt men of ik een boek wil afrekenen. En waar de toiletten zijn. Eén keer vroeg iemand me of ik meespeelde in ‘Thuis’.»

HUMO In je bekroonde roman ‘Dertig dagen’ sneed je racisme aan, voor het project ‘300 jaar grens’ blogde je over migratiestromen en in ‘Onvoltooid landschap’ schreef je over de Groote Oorlog. Vind je het belangrijk om maatschappelijke thema’s aan te kaarten in je werk?

Verbeke «Het is geen doel op zich. Ik begin altijd bij een abstract begrip – bijvoorbeeld ‘goedheid’ of ‘begin en einde’ – dat me in die periode bezighoudt. De maatschappij is verweven met mijn leven, zo komt ze in mijn werk terecht.

»Ik kan ook m’n ei kwijt in mijn krantenbijdrages. Zo heb ik eerder dit jaar samen met Geert van Istendael gepleit voor het behoud van literatuur op de middelbare school. Literatuur geeft je inzicht in menselijke verhoudingen, in onverwachte wendingen, in een veelheid en complexiteit van naast en door elkaar levende waarheden, in nuances van standpunten – dat laatste is vandaag meer dan ooit noodzakelijk. Nu, je hoort altijd dat de jeugd niet meer leest, maar zelf heb ik enorm mooie ervaringen opgedaan met jongeren wanneer ik op scholen over mijn boeken ging praten.

»Mogen ook niet verdwijnen: bibliotheken. Een bib-liotheek in elke gemeente is een récht: boeken moeten voor iedereen beschikbaar zijn. Het is onaanvaardbaar dat daarop afgedongen wordt. En wie zijn boeken meestal koopt, zoals ik, moet toch soms naar de bibliotheek, omdat veel klassiekers niet meer in druk zijn.»

HUMO Welk boek heeft je leven veranderd?

Verbeke «Heel veel boeken. Maar om er eentje te noemen: ‘De Peterburgse vertellingen’ van Nikolaj Gogol. Omdat een neus er op eigen houtje op stap mag gaan. Omdat Akaki Akakijevitsj in ‘De mantel’ zo’n mooie Jezusfiguur is.»