Immunoloog Anthony Fauci is wellicht de bekendste wetenschapper ter wereld. Sinds de jaren 80 was hij al medisch adviseur van zeven Amerikaanse presidenten, maar de 80-jarige New Yorker trad pas echt op de voorgrond met zijn onvermoeide pogingen om de talrijke coronablunders van oud-president Trump recht te trekken. Met opvolger Biden is het wél koek en ei, maar van het virus zijn we nog lang niet af.
– Meneer Fauci, u bent 80 jaar, en naast uw rol als medisch adviseur van de president leidt u één van de grootste onderzoekscentra ter wereld en publiceerde u al meer dan 1.300 wetenschappelijke artikelen. U staat elke ochtend op om tien over vijf en ontvangt een duizendtal e-mails per dag. Hoe uitgeput bent u?
ANTHONY FAUCI «Ik zou liegen als ik zei dat het mij niet vermoeit. Ik werk zestien â zeventien uur per dag, en dat zeven dagen per week. Maar als je me vraagt of ik er minder nieuwsgierig door ben geworden, is het antwoord ‘neen’. De uitdagingen waren nog nooit zo groot. We maken een pandemie mee die we al honderd jaar niet meer hebben gezien. Uitzonderlijke omstandigheden vragen om uitzonderlijke daden. En daarom moet, zoals u het zo treffend omschrijft, een 80-jarige man 21 maanden lang onafgebroken werken. Het kan blijkbaar niet anders.»
– Uw gevoel voor humor hebt u in ieder geval niet verloren.
FAUCI «Neen, ik blijf altijd moeite doen om positief in het leven te staan, zonder daarmee de ernst van de situatie te minimaliseren.»
– U bent al 36 jaar directeur van het Amerikaanse National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID). Heeft deze pandemie u verrast?
FAUCI «Neen. Ik kreeg in het verleden al vaak de vraag wat mijn ergste nachtmerrie zou zijn. Mijn antwoord was dan altijd: ‘De uitbraak van een nieuw virus, dat van een dier overspringt op de mens, zich via de luchtwegen verspreidt en twee basiskenmerken heeft: dat het heel makkelijk van mens op mens overgaat en dat het hoge ziekte- en sterftecijfers teweegbrengt.’»
– Uw ergste nachtmerrie is dus al twee jaar werkelijkheid.
FAUCI «De nachtmerrie blijft maar duren, ja. De Verenigde Staten tellen ondertussen rond de 740.000 sterfgevallen en wereldwijd zijn er 4,9 miljoen doden en honderden miljoenen besmette gevallen.»
– Wat kan ons beschermen tegen het volgende coronavirus? Een verstrengd toezicht overal ter wereld? Wereld wijde vaccinaties?
FAUCI «Beide. We moeten in ieder geval grote inspanningen leveren – ook financieel – om wereldwijd vaccins tegen coronavirussen te ontwikkelen. Het was naïef te geloven dat we gespaard zouden blijven van een nieuw coronavirus. Alleen al tussen 2002 en 2021, in amper negentien jaar tijd, hebben we drie keer met een coronavirus te maken gehad.
»In de VS beginnen we nu onderzoek te voeren naar prototypes van ziektekiemen en proberen we de gelijkenissen binnen eenzelfde virusfamilie te vinden. De bedoeling is om op die manier voorbereid te zijn op alle virussoorten die een pandemie zouden kunnen veroorzaken. Dat vergt investeringen: wij plannen 65 miljard dollar (57,5 miljard euro) te investeren in pandemievoorbereidingen, maar dat is niet voldoende.»
– Hoopt u op internationale samenwerking?
FAUCI «Iets van deze schaal kan niet door één enkel land geregeld worden. Wereldwijde inspanningen, met globale monitoring, globale communicatie en globale transparantie, zijn noodzakelijk.»
– Het is herfst. De aanhoudende covid pandemie zal binnenkort samenvallen met het griepseizoen, dat dit jaar weleens extra hevig zou kunnen toeslaan, aangezien het vorig jaar zo mild was. Maakt u zich zorgen over deze zogeheten twindemic?
FAUCI «Jazeker. Hoewel we heel succesvol zijn geweest in de ontwikkeling en verdeling van de vaccins – toch in het Westen – is een substantieel deel van de wereldbevolking nog niet gevaccineerd. Alleen al in de Verenigde Staten gaat het om 64 miljoen mensen. Wanneer we op die manier de winter tegemoet gaan, zal het moeilijk worden de griep en corona te vermijden. Dat wordt gevaarlijk.»
– De VS zijn het zwaarst getroffen land ter wereld qua aantal coronadoden. Wat loopt er mis bij jullie?
FAUCI «Er is wellicht meer dan één reden voor, maar ons land is momenteel enorm verdeeld. Mijn god, als ik nog maar dénk aan de politiek: ik ben 80 jaar oud, maar in mijn hele leven heb ik nog nooit iets gezien dat ook maar in de buurt komt van deze extreem vijandige sfeer. Wij Amerikanen zijn altijd ideologisch verdeeld geweest, maar de onenigheid die nu heerst, is schrikbarend. Mensen lijken te vergeten dat het vírus de vijand is.»
– Welk effect heeft die verdeeldheid op het verloop van de pandemie?
FAUCI «De bereidheid om zich te laten vaccineren is een puur ideologisch gegeven geworden. Er bestaat een enorm onevenwicht in de vaccinatie graad tussen Republikeinse en Democratische staten. Dat zou niet zo mogen zijn. Dat gaat zo regelrecht in tegen de basis-principes van de volksgezondheid dat het mij de adem beneemt.
»In onze vorige regering zetelden individuen die de basis-principes van de volksgezondheid in twijfel trokken, wat tot verwarring leidde. Dat maakte het enorm moeilijk om het virus te bestrijden.»
– U hebt sinds de jaren 80 zeven Amerikaanse presidenten met advies bijgestaan. Hoe win je het vertrouwen van de machtigste mannen ter wereld?
FAUCI «Als je te maken krijgt met mensen uit de hoogste echelons, zoals presidenten, moet je te allen prijze hun respect en je geloofwaardigheid behouden. Dat kan enkel als je er niet voor terugdeinst om hun ook te zeggen wat ze níét willen horen. Toen ik in de jaren 80 voor het eerst president Ronald Reagan adviseerde, heb ik mezelf beloofd dat te doen. Als je bang bent om een ongemakkelijke waarheid te verkondigen, verlies je je integriteit. De mensen zullen hun respect voor jou verliezen. In de 37 jaar nadien ben ik de waarheid blijven zeggen, ook wanneer het de president ongelukkig zou maken.»
– Heeft president Trump u ooit om medische raad gevraagd?
FAUCI «Ja. Maar daarover kan ik niets zeggen, aangezien het om persoonlijke medische adviezen gaat.»
– Maar kunt u bevestigen dat het niet eenvoudig was Donald Trump van de waarheid te overtuigen?
FAUCI «Ja, natuurlijk. Het is geen geheim dat verscheidene zaken die vanuit het Witte Huis onder Donald Trump zijn voorgesteld wetenschappelijk niet correct waren. Ik moest de president vaak tegenspreken. Maar geloof alsjeblieft niet dat ik daar gelukkig van werd. De weerslag ervan voel ik tot op vandaag. Ik heb een hoop vijanden gemaakt die nog steeds boos zijn op mij.»
– Krijgt u nog steeds doodsbedreigingen?
FAUCI «Helaas wel. Het houdt maar niet op.»
– Hoe verloopt de samenwerking met president Joe Biden?
FAUCI «Biden luistert heel goed naar de wetenschap. Toen hij me vroeg om zijn medische hoofdadviseur te worden, heeft hij me duidelijk gemaakt dat de wetenschap alles wat wij zouden doen mee moest bepalen. En als we een fout maakten, zouden we ze moeten toegeven en proberen recht te zetten. Het is een genoegen om met hem te mogen samenwerken, aangezien hij op feiten, bewijzen en data vertrouwt.»
GEIT, HOTDOGS EN BIER
– Bij ons woedt het debat over coronavaccinaties bij kinderen. Bent u een voorstander?
FAUCI «De indruk heerst dat covid geen gevolgen heeft voor kinderen, maar dat is niet waar. Ook kinderen blijven niet volledig gespaard van de zware gevolgen van een besmetting. Bovendien spelen ze een rol in de verspreiding van het virus. Daarom dringen we er in de Verenigde Staten op aan om kinderen wel degelijk te vaccineren.»
– Bestaat de kans dat de pandemie in de lente van 2022 voorbij is?
FAUCI «Ik acht het mogelijk dat wij tegen dan de pandemie zullen ingedamd hebben, maar ik kan me niet voorstellen dat we ze tegen volgende zomer helemaal zullen hebben uitgeroeid. Hopelijk tellen de VS tegen dan geen 75.000 nieuwe besmettingen per dag meer. Maar vergis je niet: ook als het aantal besmettingen, ziekenhuisopnames en overlijdens weer daalt, bevinden we ons nog steeds in de uitbraakfase. Het zal nog minstens een jaar, misschien wel anderhalf jaar duren tot er zo weinig nieuwe besmettingen zijn dat ze geen gevolgen meer hebben voor de maatschappij.»
– U hebt dus nog heel wat werk voor de boeg. Wanneer hebt u eigenlijk voor het laatst een wedstrijd van uw geliefde New York Yankees bijgewoond? Naar verluidt bent u een begeesterde honkbalfan.
FAUCI «De afgelopen achttien maanden heb ik de kans niet gehad om een sportevenement bij te wonen. Maar ik verheug me erop een wedstrijd van de Washingon Nationals bij te wonen. Het eerste wat ik dan zal doen, is een hotdog kopen en een biertje drinken.»
© Die Zeit
