Applaus voor Claus: Tom Lanoye gedenkt de grootmeester
Zondag beklimt Tom Lanoye de bühne voor de Hugo Clauslezing, het jaarlijkse eerbetoon van Behoud de Begeerte en Toneelhuis aan de overleden schrijver. In zijn lezing wil Lanoye laten zien dat zijn twee thuishavens, Kaapstad en Antwerpen, nauwer met elkaar verbonden zijn dan de 13.000 kilometer ertussen doen vermoeden.
'Hij gaf ons als eerste een staande ovatie'
Meer informatie over de Clauslezing »
Zondag beklimt Tom Lanoye de bühne voor de Hugo Clauslezing, het jaarlijkse eerbetoon van Behoud de Begeerte en Toneelhuis aan de overleden schrijver. In zijn lezing wil Lanoye laten zien dat zijn twee thuishavens, Kaapstad en Antwerpen, nauwer met elkaar verbonden zijn dan de 13.000 kilometer ertussen doen vermoeden.
HUMO Vertel, Tom.
Tom Lanoye «Voor mijn lezing vertrek ik vanuit de figuur van Nelson Mandela, hét icoon van Zuid-Afrika. Ten eerste is de perceptie van Mandela daar vandaag helemaal anders dan pakweg dertig jaar geleden. De absolute verafgoding is aan het wegebben, wat ik overigens een goede zaak vind. Tegenwoordig durft men al eens kritiek te geven op sommige van zijn beslissingen. Daardoor is hij in zijn vaderland langzaam aan het vervellen van monument en icoon tot een voldragen politiek-historische figuur.
»Ten tweede wil ik het hebben over de betekenis van Nelson Mandela híér, in Vlaanderen. Die is namelijk totaal anders dan in pakweg Nederland. Telkens als ik in de stadsschouwburg in Amsterdam kom, word ik daaraan herinnerd en bloedt mijn hart: daar hangt immers een gigantische foto van Mandela, die de mensen op het Leidseplein toezwaait. Ook elders in Nederland wordt hij geëerd met straatnamen en standbeelden. Maar hier in Vlaanderen? Eén universitaire steeg in Kortrijk en sinds kort een plein plus beeldje in Gent. That’s it! Nochtans is ook onze geschiedenis intens verbonden met die van het Zuid-Afrikaanse Apartheidsregime, alleen weten veel Vlamingen dat niet. Dat heb ik zelf al vaak mogen ondervinden, als ik het met mensen hier over mijn leven in Zuid-Afrika heb. De meesten denken dat de Apartheid niet verder ging dan een paar aparte zitbankjes voor blanken en zwarten in de parken daar. Hoe perfide en fascistisch dat politieke systeem wel niet was, beseffen ze zelden. Laat staan dat ze weten dat ook Vlaanderen een betekenisvolle rol in die hele geschiedenis heeft gespeeld.»
HUMO Hoe betekenisvol precies?
Lanoye «Vlaanderen heeft tot ver in de 20ste eeuw een positieve houding tegenover het Apartheidsregime aangenomen, en het zelfs actief gesteund. De wortels daarvan liggen in de zogenaamde Boerenoorlog: de strijd tussen de Boeren (blanke Zuid-Afrikanen, red.) en de Britten aan het eind van de 19de eeuw. De blanke Boeren werden in die strijd gesteund door de Vlaamse Beweging, wat nog prima te begrijpen valt, gezien de Britse bloeddorstige veroveringsmethodes – de eerste concentratiekampen ter wereld waren Brits, tégen de blanke Boeren. De politieke figuren achter het Apartheidsregime waren directe afstammelingen van die door Vlaanderen gesteunde Boeren. Ook hen zijn we toen blijven steunen, maar dan in hun onderdrukking van alle gekleurde Zuid-Afrikanen. In ruil daarvoor heeft Vlaanderen jarenlang kunnen profiteren van de natuurlijke rijkdom van Zuid-Afrika: zo was Antwerpen bijvoorbeeld lange tijd de belangrijkste doorvoerhaven van hun wijn en fruit.»
HUMO Je zal na je lezing ook één van Claus’ mooiste liefdesgedichten, ‘Nu nog’, voordragen. Nog een herinnering aan Hugo Claus als afsluiter?
Lanoye «Zeker. Eén van die herinneringen speelt zich trouwens in de Bourlaschouwburg af, waar ook de lezing plaatsvindt. Ooit heb ik daar nog vlak voor Hugo’s neus opgetreden, samen met de Zuid-Afrikaanse dichteres Antjie Krog, mijn andere grote idool. Ik weet het nog goed: Claus zat ongeveer op de achtste rij en de voorstelling liep op technisch vlak volledig in het honderd. Antjie en ik hebben ons niettemin uit de slag weten te trekken. Toen het gedaan was, is Hugo zelfs nog als eerste opgeveerd om ons een staande ovatie te geven (lacht).»
Hugo Clauslezing, 19 maart, Bourlaschouwburg (Antwerpen)
Info & tickets: toneelhuis.be
