Bankwijzer.be: hoe proper zijn onze banken?

Nee, niet alles is Poetin zijn schuld: ook met uw geld blijven vuile steenkoolcentrales draaien en worden legers van wapens voorzien.

Op 2 maart gaat BankWijzer online, een gids die aangeeft hoe duurzaam banken omspringen met uw geld. Op initiatief van de ngo FairFin en met de steun van onder meer Oxfam-Solidariteit, 11.11.11 en Amnesty International onderzocht BankWijzer het beleid van negen banken op acht thema’s die een belangrijke impact hebben op de duurzaamheid van de economie en de samenleving. Daarnaast werd nagegaan of de betrokken groepen investeringen doen die schadelijk zijn voor mens en milieu.

Humo, altijd bekommerd om uw welstand, mocht de resultaten op voorhand inkijken. Wat blijkt: slechts drie van de negen banken – Triodos, Van Lanschot en VDK Spaarbank – slagen voor de duurzaamheidstest. Slechtste leerling van de klas is Belfius, dat gemiddeld amper 16 procent haalt.

HUMO Grootbanken zoals ING, KBC, Deutsche Bank en BNP Paribas die slecht scoren, en kleine spelers die het goed doen, met Triodos als uitschieter: echt verrassend zijn de resultaten van BankWijzer toch niet?

Frank Vanaerschot (FairFin) «Wat ons verbaasd heeft, is dat de grootbanken op papier een uitgestippeld beleid hebben – veel ronkende teksten waarin ze het klimaat belangrijk vinden – maar tegelijk het meest in schadelijke economische activiteiten investeren. Het is toch schrijnend dat je op je website uitweidt over de CO2-uitstoot van je filialen en pleidooien houdt voor papierloze kantoren, terwijl je zwijgt over de ecologische voetafdruk van je investeringen?»

undefined

'Meer regels voor de banken en meer rechten voor de consument: dat lijkt me niet meer dan normaal'

HUMO Bij welke bank is de kloof tussen het beleid en de praktijk het grootst?

Vanaerschot «BNP Paribas en Deutsche Bank spannen wat dat betreft de kroon. Bij hen is er echt sprake van schadelijke investeringen. Tijdens de Darfur-crisis in het toenmalige Soedan heeft BNP het regime aan een lening geholpen, volledig illegaal trouwens. Ook op klimaatverandering scoort BNP erg laag (amper 6 procent, red.). De bankengroep investeert onder meer in Shell, het grootste olie- en gasbedrijf ter wereld, en in het Russische Gazprom, dat olie ontgint in het noordpoolgebied. Olie oppompen op de Noordpool, waar de ijskappen aan een razend tempo smelten: veel cynischer kun je niet worden.

»Mensen moeten beseffen dat het spaargeld dat ze aan hun bank afgeven, niet bewaard wordt in het filiaal dat ze elke dag voorbijrijden. BNP België geeft dan wel geen kredieten aan grote mijnbouwbedrijven, maar internationaal gebeurt dat wél.»

HUMO Belfius scoort het slechtst, maar toch richten jullie je pijlen op de grootbanken. Waarom?

Vanaerschot «Belfius heeft weinig beleid en ook in haar investeringen toont de bank zich allesbehalve duurzaam. Maar als je naar de bedragen kijkt, dan valt het op een absurde manier toch mee: ja, ook Belfius investeert in Gazprom, maar BNP pompt zomaar eventjes 1,8 miljard euro in dat bedrijf, terwijl het bij Belfius over ‘amper’ 3 miljoen gaat.»

HUMO Belgische banken blijken ook volop te investeren in GlaxoSmithKline. Dat farmabedrijf kwam enkele jaren geleden in opspraak omdat het bij kansarme Indische meisjes een vaccin testte op baarmoederhalskanker, zonder de ouders in te lichten. Zeven meisjes stierven.

Vanaerschot «Ik doe dit werk bij FairFin al vijf jaar, maar het verhaal van GlaxoSmithKline heeft me echt gechoqueerd – het komt er eigenlijk op neer dat banken doden op hun geweten hebben. For the record: Deutsche Bank heeft vorig jaar nog 1 miljard euro in dat bedrijf gepompt. Veel Belgische banken investeren ook in Glencore Xstrata, een Brits-Zwitsers mijnbouwbedrijf dat in augustus 2014 voor de mensenrechtenraad van de VN moest verschijnen, onder meer omdat het verdacht wordt van betrokkenheid bij de moord op activisten.»

HUMO Handig: op de site van BankWijzer kun je met een druk op een knop aan je bank laten weten dat je niet akkoord gaat met de manier van investeren en dat je meer maatschappelijke betrokkenheid wil.

Vanaerschot «Die knop is erg belangrijk voor ons, want dat toont precies wat we willen doen: de burger een tool in handen geven om van zich te laten horen. Er is veel te weinig aandacht voor duurzaam beleggen. Wij begrijpen ook dat de stap groot is om in het bankkantoor meer uitleg te gaan vragen – in veel filialen weten ze trouwens niet wat er allemaal met hun geld gebeurt.

»Er zijn al zo lang problemen met de banken, maar ze doen er niets aan. Net als de overheid, trouwens. Het enige wat ons dan nog rest, is naar de burger stappen en zeggen: ‘We moeten het systeem veranderen.’ Je kan het vergelijken met Klimaatzaak: ook daar zijn bekende mensen en gewone burgers in de bres gesprongen voor het milieu door de Belgische overheden te dagvaarden wegens het gebrek aan een deugdelijk beleid.»

HUMO Denken jullie dat de banken hiervan wakker liggen? In zijn boek ‘Dit kan niet waar zijn’ schrijft Joris Luyendijk dat banken immuun zijn voor onthullingen.

Vanaerschot «Klopt. Als er iets is waar banken goed in zijn, dan is het wel: wachten tot de storm overwaait. Kijk naar de schurkenrekeningen bij HSBC: even een groot schandaal, maar straks gaan we weer over tot de orde van de dag. Daarom gaan we de acht thema’s op basis waarvan we de banken beoordeeld hebben – klimaatverandering, arbeidsrechten, bonussen, natuur, wapens, transparantie, mensenrechten en corruptie – binnenkort dieper onderzoeken. Het is een kwestie van op dezelfde spijker te blijven kloppen, tot er iets verandert.»

HUMO Er zijn toch grootbanken die groene investeringen aanbieden?

Vanaerschot «Wij kijken naar het investeringsbeleid van banken op vier terreinen: kredieten aan bedrijven, leningen voor specifieke projecten en de investeringen op financiële markten, voor eigen rekening en die van hun klanten. Als een grootbank een duurzaam investeringsfonds aanbiedt, is dat mooi, maar wij evalueren ze op de minimumnormen op alle gebieden. En die zijn te laag. Groene investeringen zijn niet zelden een doekje voor het bloeden.»

HUMO Nog eens Luyendijk: de kredietcrisis in 2008 is niet veroorzaakt door de hebzucht van de bankiers, maar door het gebrek aan controle op hun activiteiten. Ook jullie pleiten voor meer controle.

Vanaerschot «Meer regels voor de banken en meer rechten voor de consument: dat lijkt me niet meer dan normaal.

»Overigens: de kredietcrisis in 2008 is ook mee veroorzaakt door de bonussencultuur, en uit ons onderzoek blijkt dat bonussen nog altijd schering en inslag zijn. BNP scoort hier amper 4 procent op, omdat de bank nog altijd geen beperking hanteert op de loon-bonusratio.»

HUMO Mooi allemaal, maar veel mensen zijn niet geneigd om voor duurzame investeringen te kiezen, omdat ze denken dat ze minder opbrengen.

Vanaerschot «Op lange termijn, acht tot tien jaar, rendeert een duurzaam fonds evenveel als een doorsnee-investering. Maar veel bankiers spiegelen hun klanten grote winsten voor op basis van wat ze het beste kunnen: alles uit kortetermijnbeleggingen halen, snel aan- en verkopen op de financiële markten. Ik vergelijk het graag met de klimaatbubbel: op lange termijn zijn fossiele brandstoffen niet winstgevend – we gaan naar een ander en hernieuwbaar energiemodel en naarmate dat terrein wint, zullen aandelen in traditionele energiebedrijven minder waard worden. Er zijn zelfs al pensioenfondsen, onder meer in Noorwegen, die dat soort bedrijven uit hun portefeuilles gooien, omdat ze beseffen dat de toekomst er radicaal anders moet en zal uitzien. Voor banken geldt hetzelfde: wie zich niet voorbereidt op de toekomst, is straks gezien.»