Barbara Smit - Kwaad bloed
In het ingeslapen Beierse stadje Herzogenaurach knutselen de broers Dassler in de jaren twintig van vorige eeuw aan hun sportschoenen. Adolf ('Adi') is de briljante technicus, Rudolf is het verkoopstalent: brallerig, flamboyant, NSDAP'er van het eerste uur. Het gaat de Gebrüder Dassler dermate voor de wind dat Rudolf een jaar of twintig later de trainer van de Duitse voetbalploeg kan toesnauwen: 'Als u ons niet aanstaat, zoeken we wel een andere bondscoach.'
Dat de broers Dassler vervolgens ruzie kregen en elk aan hun oever van de Aurach een eigen sportimperium in elkaar boksten, dat is inmiddels folklore. Adi zou met Adidas de wereld veroveren, Rudolf probeerde hetzelfde met Puma. Veel minder bekend is hoe de heren en hun erfgenamen daarbij te werk gingen - en precies daarvan schetst de Nederlandse onderzoeksjournaliste Barbara Smit in het uitstekend geresearchte 'Kwaad bloed' een tamelijk onverkwikkelijk beeld.
undefined
Vooral Horst Dassler, de zoon van Adi, zou zich in de jaren vijftig en zestig ontpoppen als een brute kracht in de internationale sportarena. Als Horst cameramannen moest betalen om wél Adidas-schoenen in beeld te brengen en geen Puma's, dan gebeurde dat. Als hij vriendschap moest sluiten met machtsgeile Franco-aanhangers als Juan Antonio Samaranch (later voorzitter van het IOC) of dubieuze lieden als João Havelange (later FIFA-voorzitter) en Sepp Blatter (huidig FIFA-voorzitter), dan werden het meteen zijn béste vrienden. En als hij vond dat hij moest weten wat zijn vrienden dachten, dan installeerde hij afluisterapparatuur aan de bar van de Auberge du Kochersberg in Landersheim. In dat hotel-restaurant legde Adidas decennialang de belangrijkste internationale sportbobo's in de watten; ter afscheid kregen ze vaak enveloppen (eventueel: sporttassen) vol geld toegestopt. Behalve een eigen restaurant had Adidas ook een eigen reisbureau om de hoge piefen af en aan te voeren. 'Zakendoen,' poneerde Horst Dassler graag, 'gaat over relaties.' En over instinct: hij was de eerste die begreep dat je aan de televisierechten op sportwedstrijden bakken geld kon verdienen, en dat deed hij dan ook. Voetbal was een spel van negentig minuten, en op het einde maakten de Duitsers winst. Idem voor basketbal. En tennis. Enzovoorts.
Naar het einde toe wordt 'Kwaad bloed' minder een sappige schelmenroman dan een analyse van het gewicht dat banken en marketingafdelingen dezer dagen in de sportschaal gooien. Dan zitten we al in de jaren tachtig en negentig, wanneer Bernard Tapie Adidas voor een prikje wil opkopen, Puma bijna ten onder gaat aan een sponsorcontract met Boris Becker en nieuwkomers Nike en Reebok de sportschoen naar de straat exporteren.
Vlak voor het WK trommelde Adidas in Nürnberg 5.000 mensen op om Zidane, Ballack en oude getrouwen als Beckenbauer en Sepp Blatter toe te juichen; Puma haalde Pelé naar Berlijn voor een exclusief feestje in een metrostation aan de Potsdamer Platz. 'Voetbal is geen kwestie van leven en dood: het is veel belangrijker,' zei de legendarische Liverpool-manager Bill Shankly ooit. Wie 'Kwaad bloed' leest, zal dat beamen.
