Bel de psycholoog maar af, luister naar de Beatles: ‘Muziek werkt minstens zo goed bij stress’

Kalmeringstabletten tegen stress? Gesprekstherapie om angst te onderdrukken? Stop er maar mee, een luistersessie met de Beatles of Einaudi werkt vaak net zo goed. Muziektherapeut en onderzoeker Martina de Witte uit Nijmegen trekt die conclusie na analyse van 47 studies wereldwijd.

- Het klinkt als muziek in de oren: neem bij ernstige stress niet meteen een kalmeringstablet, maar een portie muziektherapie.

MARTINA DE WITTE «Zo is het. Je kunt naar de psycholoog gaan als je kampt met klachten als stress, slapeloosheid, gebrek aan concentratie en grote nervositeit. Huisartsen schrijven in zo'n geval voor direct resultaat niet zelden kalmeringstabletten voor. Ik zeg: probeer in plaats daarvan naar muziek te luisteren.»

- Wat gebeurt er dan?

DE WITTE «Bekend is dat je hartslag na een paar minuten al omlaag gaat, omdat je lichaam wil synchroniseren met wat je hoort. Goedvoelstofjes als endorfine en dopamine komen vrij als je je eigen favoriete muziek opzet. Al bij de eerste keer word je rustiger, terwijl bekend is dat de psycholoog daar minstens een paar gesprekken voor nodig heeft.”

- Muziek werkt misschien wel beter?

DE WITTE «Muziek werkt minstens zo goed. Die conclusie trek ik na een wetenschappelijke analyse die ik voor mijn promotieonderzoek voor de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de Universiteit van Amsterdam heb gemaakt van 47 studies die hier wereldwijd naar zijn gedaan.

»Muziektherapie bij duizenden cliënten gaf gemiddeld een behoorlijk tot sterk effect, vergelijkbaar met wat we ook zien bij psychologische behandelingen voor angst en stress. Kalmeringstabletten laten net iets meer effect zien, maar daar heb je het nadeel van bijwerkingen en verslaving. En antidepressiva zorgen vaak voor een afgevlakter gevoelsleven.»

- Je hoeft alleen maar de radio aan te zetten en de depressie verdwijnt?

DE WITTE «Voor sommige mensen is dat inderdaad zo. Denk aan de Top 2000 en hoe gelukkig we daar van kunnen worden. Maar een muziektherapeut gaat nog een stapje verder. Bij een therapeutische vraag kijkt de muziektherapeut liefst ook naar wat iemand individueel nodig heeft, maak je samen muziek of bewerk je een stuk voor gitaar of piano. Iemands muzieksmaak is belangrijk.

»Kom niet met de Rolling Stones bij iemand die van de Beatles houdt. Liefst werk ik ook met muziek in een rustig tempo als het gaat om verminderen van spanning bij de cliënt. Minimal music van bijvoorbeeld Einaudi is dan ideaal. Ook al heeft snelle rapmuziek iemands voorkeur, dan nog kun je dat zo bewerken dat het bruikbaar wordt voor muziektherapie.»

- Muziektherapie kan bij iedereen?

DE WITTE «Ik heb gewerkt bij Dichterbij, een zorgorganisatie voor mensen met lichte verstandelijke beperkingen. Men denkt al snel dat vooral deze doelgroep in aanmerking komt voor muziektherapie. Bij veel van deze cliënten heeft een gesprek minder zin dan een therapie die je beleeft in het hier en nu. Maar uit mijn wetenschappelijke analyse blijkt nu dat muziektherapie voor iedereen geschikt is als het om minder stress gaat.

»Bij gesprekstherapie praat je vooral over iets wat al gebeurd is of over wat nog gaat gebeuren. Juist voor mensen die veel in hun hoofd blijven zitten, is muziektherapie hét middel om in het moment zelf stress af te leren bouwen. Dat kan ook nuttig zijn bij bijvoorbeeld mensen die angstig zijn door kanker of andere ziektes. Studies laten dat ook zien. Het effect van muziektherapie even groot bij medische doelgroepen als bij een ggz-behandeling.»

- Wat is er anders dan bij hardlopen waarbij ook endorfine vrijkomt?

DE WITTE «Het is wel vergelijkbaar. Ga hardlopen met je favoriete muziek op de koptelefoon, dat is nóg beter. Maar wat ook zo is: lang niet iedereen kán hardlopen. Van yoga zou je hetzelfde kunnen zeggen, maar ook daar moet je van houden. Ik wil muziektherapie vooral aanbevelen als een nieuw, hoopvol behandelalternatief van stressklachten. Mensen moeten zelf kiezen wat het beste bij hen past.»

(AD)