Belastingontduiking in België

Over twee zaken liegt u, beste lezer, net zo hard als iedereen: seks en geld. Michel Maus (40) heeft over het tweede een behoorlijk pikant boek geschreven: 'Iedereen doet het! Belastingontduiking in België' (Borgerhoff & Lamberigts).

Maus is niet de eerste de beste: hij is niet alleen professor fiscaal recht, maar ook een gereputeerd fraudeadvocaat die het fiscale doolhof door en door kent en zijn op fraude betrapte cliënten helpt om de schade te beperken. Sommigen keken dan ook vreemd op toen Maus als adviseur werd aangetrokken door (SP.A), de ambitieuze staatssecretaris voor de Bestrijding van sociale en fiscale fraude.

undefined

HUMO Voor het boek hebt u een zwartgeldenquête gehouden bij duizend Belgen. Wat was het verrassendste resultaat?
Maus «Ruim 20 procent geeft toe dat ze vandaag zwartwerken, en 44 procent zegt dat ze het ooit hebben gedaan. 86 procent zegt dat ze iemand kennen die zwartwerkt. Die cijfers liggen in de lijn der verwachtingen, maar wat me het meest heeft verrast, is dat 37 procent van de ondervraagden toegeeft dat ze gesjoemeld hebben bij de aan- of verkoop van onroerend goed.»

HUMO U hebt ook onderzocht welke beroepsgroepen het vaakst zwartwerken en frauderen. Arbeiders, zelfstandigen en studenten zijn de grootste zwartwerkers, maar ook pastoors sjoemelen blijkbaar. Hoe doen die dat?
Maus «Ze geven bijvoorbeeld de bedragen niet aan die ze krijgen voor het opdragen van een mis. Dat is zwartwerk. Of ze vergeten het geld van de kaarsenverkoop in hun kerk. Ook dat zijn zwarte inkomsten.
»Het is schrijnend, maar de enquête bevestigt dat alle clichés over de frauderende Belg nog altijd kloppen.»

HUMO Ons fiscale systeem werkt zelf fraude in de hand, zegt u. De belastingaangiftes noemt u de beste fictie die elk jaar verschijnt.
Maus «Vindt u het niet raar dat u zelf aan de belastingcontroleur mag vertellen wat uw inkomen is, en dat de controleur dat voor waar aanneemt? Veel overheidsdiensten hebben databanken waarin allerlei gegevens worden opgeslagen. De fiscus zou al die gegevens toch aan elkaar moeten kunnen koppelen om een goed zicht op uw inkomen te krijgen? Dan pas kun je perfect inschatten of een belastingaangifte klopt of veeleer fictie is.
»Nu lukt dat zelfs niet voor de simpelste dingen. Wie zijn huis binnen de vijf jaar na de aankoop met winst verkoopt, moet daarop een meerwaardebelasting betalen. De verkoopakte wordt geregistreerd, maar als je die meerwaarde niet in je belastingaangifte vermeldt, weet de fiscus dat niet.»

Maus «Op China en Rusland na hebben we inderdaad het hoogste aantal fiscale ambtenaren per inwoner ter wereld. Iedereen kent de problemen van Financiën: het gebrek aan informatisering, het gebrek aan opleiding en technische bagage van ambtenaren, de instroom van mensen die niet altijd geschikt zijn, enzovoort. In het boek geef ik het voorbeeld van een schrijnwerker die van de ene dag op de andere fiscaal ambtenaar werd.
»Die kan op langere termijn misschien een goede controleur worden, maar daar schiet je vandaag weinig mee op als je vennootschappen van enige omvang moet controleren. Bovendien gaat ongeveer de helft van de ambtenaren tegen 2020 met pensioen. Hoe ga je al die ervaren mensen vervangen?»
HUMO Allemaal te danken aan twaalf jaar beleid van minister van Financiën Didier Reynders?
Maus «Ja en nee. Reynders is de verantwoordelijke minister, maar er zaten nog andere ministers en partijen in die regeringen, hè. Financiën vind ik nochtans het belangrijkste departement van een regering. Dáár moeten de centen binnenkomen waarmee alle andere departementen hun beleid kunnen voeren. Als Financiën niet behoorlijk werkt, raakt de verzorgingsstaat in ademnood. Dat is wat we nu meemaken.»

Maus «Fraude is maatschappelijk aanvaard omdat iedereen er op één of andere manier van profiteert. Een opvallend resultaat uit de enquête is dat nul procent van de ambtenaren zwartwerkt, maar diezelfde ambtenaren scoren wel het hoogst bij de vraag of je al goederen en diensten in het zwart hebt aangeschaft. Ze profiteren dus van het zwartwerk van anderen.»

Maus «België is een belastingparadijs, maar niet voor iedereen. Wie zijn inkomen uit roerend of onroerend vermogen haalt, zit op rozen. Dividenden worden maar tegen 25 procent belast, de roerende voorheffing is laag, het kadastraal inkomen van woningen dateert nog van 1975, de meerwaarden op aandelen zijn in principe belastingvrij, enzovoort.
»Maar de belastingdruk op arbeid in België is de hoogste van de wereld. Wie moet werken voor zijn inkomen, wordt vijf à zes keer meer belast dan wie een vermogen heeft. Die discriminatie leidt tot frustratie. Is het dan niet te begrijpen dat een werknemer een paar zwarte overuren meepikt of in het zwart een bijberoep heeft?»

Maus «Ons fiscaal systeem is geen kaas met gaten, maar een verzameling gaten met hier en daar een brokje kaas. Je hoeft zelfs niet te frauderen, want er bestaan genoeg legale mogelijkheden om aan belastingen te ontsnappen, en dat is op het conto van de politici te schrijven. Zij maken die wetten.
»De overheid geeft zelf het foute signaal door bij zowat elke maatregel die ze invoert meteen een fiscale aftrekpost te voorzien. Wie begrijpt het complexe fiscale kluwen nog?»

Maus «Fraudeurs kunnen maar beter georganiseerd en op grote schaal te werk gaan als ze er goedkoop vanaf willen komen bij een eventuele betrapping. Zie ook de KB Lux-affaire. Een paar duizend mensen blijkt een rekening met zwart geld te hebben bij die bank. Als het parket die allemaal individueel wil vervolgen, zijn ze jaren voltijds met dat ene dossier bezig. Dat kan niet, en dus wordt er een globale deal gesloten die voor alle betrokkenen erg meevalt. Met andere woorden: hoe groter het fraudecircuit, hoe gunstiger de afhandeling.»

HUMO Op de wereldranglijst van fraudelanden prijkt België op nummer vijf. Alleen in de zogenaamde PIGS-landen – Portugal, Italië, Griekenland en Spanje – wordt nog meer gesjoemeld.
Maus «Als je fiscale systeem niet ordentelijk werkt en fraude niet voldoende bestreden wordt, loop je als overheid elk jaar miljarden aan inkomsten mis. Die moeten dan geleend worden op de financiële markten en als je dat jarenlang alsmaar meer moet doen, eindig je met een gigantische schuldenberg en overheidstekorten.
»De crisis die nu in de PIGS-landen woedt, is dan ook grotendeels een fiscale crisis. Het is geen toeval dat sommige van die landen op de rand van het bankroet staan.»
HUMO België is de volgende in dat rijtje?
Maus «Als we niet uitkijken misschien wel. In België combineren we een Scandinavisch hoge belastingdruk met een Latijnse mentaliteit qua belastingen betalen. We spelen met vuur.»

Maus «De BBI behandelt zo’n duizendtweehonderd grote dossiers per jaar. Zes à zeven procent van die zaken gaat naar het parket en met de resterende drieënnegentig procent wordt een deal gesloten. Als je vraagt op welke basis die deals worden gesloten, krijg je geen antwoord. Er zijn geen algemeen geldende of duidelijke criteria: het is nattevingerwerk en elke BBI-directeur doet zijn zin. Het Rekenhof heeft al forse kritiek gegeven op dat gebrek aan beleid.
»Op die manier organiseer je als overheid klassenjustitie, en op den duur zal geen enkele belastingplichtige nog vertrouwen in je hebben.»

Maus «Je zult fraude nooit helemaal uitroeien, maar mochten we erin slagen om ze terug te dringen tot het niveau van onze buurlanden – 12 à 13 procent van ons bruto binnenlands product in plaats van bijna 18 procent vandaag – dan zou dat een gigantisch succes zijn. Misschien hoeven een pak besparingen en nieuwe taksen dan helemaal niet. Maar ik vrees ervoor.»

undefined