Ben Lerner - Vertrek van station Atocha

Een dichter uit Kansas van tweeëndertig schreef zijn debuutroman en zijn naam is zeer het onthouden waard: Ben Lerner.

Adam Gordon, het hoofdpersonage uit ‘Vertrek van station Atocha’ (Atlas-Contact), onthou je vanzelf, hij is onvergetelijk. Adam is een Amerikaans beursstudent in Madrid, heeft er een onderzoek lopen dat hij in de loop van de roman in vele fazen opdeelt maar al in de eerste zinnen onderuit haalt: het blijkt een onderneming te zijn waar hij vooral zijn bed, zijn dakterras, zijn espresso, zijn joints en zijn kalmeerpilletjes voor nodig heeft. Hoelang kan je het volwassen leven uitstellen? Misschien komt zijn onderzoek daar wel op neer.

Misschien is Adam dichter (hij weet het zelf niet), naar eigen zeggen is hij zeker een oplichter, een leugenaar, een mythomaan. Hoeveel hij van het Spaans begrijpt is niet duidelijk, evenmin in welke mate hij echt aan het leven deelneemt. Adam is een genie dat verloren loopt tussen de vele spiegelingen van zichzelf, spiegelingen die hij voortdurend zelf aan het ensceneren is.

Adam is een radicale buitenstaander, wat ook al blijkt uit zijn relatie met twee Madrileense vrouwen, Isabel en Teresa, in beide gevallen close en toch niet intiem. Adam is vooral geestig, zo geestig als zijn schepper Ben Lerner.

Je zou ‘Vertrek van station Atocha’ een ideeënroman kunnen noemen, als dat niet zo’n serieus woord was (er staan, moet ik zeggen voor wie daar aanstoot aan neemt, wel moeilijke woorden in, en de zinnen zijn dikwijls lang en ingewikkeld van samenstelling). Je zou ‘Vertrek van Atocha’ ook een bildungsroman kunnen noemen, maar dat is een nog serieuzer woord, en veronderstelt dat er een zekere ontwikkeling in het personage zit. Adam blijft de Adam van pagina 1, zelfs de bomaanslag in Atocha die hij meemaakt (11 maart 2004, bijna tweehonderd doden) weet hem niet uit zijn koers te brengen - of beter: uit zijn gebrek aan koers. Hij blijft de ingewikkelde schelm die hij is, een neuroot zo aandoenlijk en linguïstisch begaafd dat je ‘m niet kan wegjagen.

Laten we ‘Vertrek van station Atocha’ een geruststellende roman noemen: een genre dat zó’n vibrerend ding voortbrengt heeft toekomst. Dienen er voorts nog superlatieven voor bedacht als Jonathan Franzen en Paul Auster dat al hebben gedaan? Laat het gewoon sterren regenen.