Bernardine Evaristo: ‘Meisje, vrouw, anders’

‘Blijmoedig polyfonisch en sprankelend hedendaags’: met die superlatieven staafden de Booker-juryleden in 2019 hun verrassende keuze om naast ‘De testamenten’ van Margaret Atwood ook ‘Meisje, vrouw, anders’ van Bernardine Evaristo te bekronen. Deze ‘novel of our times’ wordt als een rij dominostenen in gang geduwd met het personage waarmee laatbloeier Evaristo onbedoeld haar eigen late succes weerspiegelt: vijftiger Amma, die in de herfst van haar schamele carrière een prestigieus theaterstuk mag regisseren. Vervolgens passeren in het verhalenweb elf gerelateerde vrouwen die in leeftijd, afkomst en sociale positie verschillen, maar allen gekleurd zijn. Om de Afro-Britse identiteit haarscherp te belichten, lijkt Evaristo de krachten van Zadie en Ali Smith te bundelen. Ze is echter zo gedreven om de hele maatschappelijke waaier uit te vouwen, dat ze ons overstelpt met opsommingen vol (pop)culturele referenties, de veelvormigheid van het witte patriarchaat en de vijftig tinten zwart-schakeringen van de Afrikaanse diaspora. Af en toe neigen de twaalf hoofdstukken meer naar biografieën dan hartroerende levensgebeurtenissen, waardoor het dozijn personages in het lezersgeheugen tot één zal vervloeien. Deze roman mist wat beklijving, maar wie hete hangijzers als Black Lives Matter, #MeToo en de lhbtq+-strijd tot één caleidoscopisch schouwspel kan smeden, verdient de Bookerprijs.