Beschermt masturbatie tegen prostaatkanker?

Doet ‘No Nut November’ bij jou een belletje rinkelen? Op sociale media zien we het veel voorbijkomen, maar wat doet een maand niet masturberen met je lichaam? Jaren geleden kreeg Humo een onderzoek onder ogen waarin beweerd werd dat regelmatig masturberen helpt tegen prostaatkanker? Hoe zat dat nu weer? Lees hier het artikel:

Goed nieuws voor mannen die zich graag met een frisse blos op de wangen op het toilet mogen opsluiten voor een vluggertje met zichzelf: masturberen is gezond. Dat beweert alvast een Australisch team onderzoekers. Zij vergeleken het seksuele gedrag van ruim duizend mannen die prostaatkanker hebben met dat van evenveel gezonde mannen. De conclusie was opmerkelijk: hoe vaker mannen tussen de leeftijd van 20 en 50 jaar ejaculeerden, hoe kleiner de kans dat zij prostaatkanker kregen. Mannen die als twintiger gemiddeld meer dan vijf keer per week ejaculeerden, liepen zelfs één derde minder kans om op latere leeftijd prostaatkanker te ontwikkelen. Een merkwaardig resultaat, vooral omdat uit eerdere studies net het omgekeerde was gebleken: hoe seksueel actiever een man, hoe groter zijn kans op prostaatkanker.

De Australische onderzoekers verklaren die tegengestelde resultaten door het verschil in werkwijze: eerdere studies waren altijd uitgegaan van het aantal keren dat een man geslachtsgemeenschap had, terwijl de Australiërs voor hun onderzoek het aantal ejaculaties telden. Als een druk seksueel leven het risico op prostaatkanker vergroot en een hoge frequentie ejaculaties het risico net doet afnemen, redeneerden de Australiërs, kan er maar één conclusie zijn: masturberen beschermt tegen prostaatkanker.

Wordt er straks ijverig gerukt op doktersvoorschrift (één keer voor het ontbijt, het middag- en het avondeten)? Staan er binnenkort aan de herentoiletten nog langere rijen dan bij de dames? Voor de heren met zijn allen halsoverkop naar de wc snellen: wij staken ons licht op bij professor Frank Comhaire, androloog aan het UZ in Gent.

HUMO Moeten alle mannen nu aan de handkar, professor?

PROF. COMHAIRE « Zo’n vaart zal het wel niet lopen, denk ik. Zoals alle aandoeningen heeft prostaatkanker verschillende oorzaken: 42% van de gevallen zijn toe te schrijven aan erfelijkheid, 58% van de gevallen hangen samen met levenswijze en omgevingsfactoren.

»Bij de ontwikkeling van prostaatkanker spelen twee stoffen een belangrijke rol: de zuurstofradicalen en het mannelijk hormoon, testosteron. De tamelijk agressieve zuurstofradicalen - die grotendeels gevormd worden in de witte bloedcellen - zijn in belangrijke mate verantwoordelijk voor het verouderingsproces. Ze vergroten onder andere het risico op aderverkalking en de ziekte van Alzheimer. Ze kunnen ook veranderingen teweegbrengen in het DNA, het erfelijk materiaal van de cellen, in het bijzonder in het DNA van de prostaatcellen.

»Zo’n verandering of mutatie kan op zich weinig kwaad. Het wordt pas gevaarlijk wanneer de cel begint uit te zaaien. En één van de elementen die daarbij een zeer belangrijke rol spelen is de hoeveelheid mannelijk hormoon in het bloed, meer bepaald in de prostaat zelf.»

HUMO Verschilt dat sterk van man tot man?

PROF. COMHAIRE «Naarmate je ouder wordt, vermindert de hoeveelheid testosteron in het bloed. En, zeer merkwaardig: hoe lager het testosterongehalte, hoe groter het risico op een uitzaaiende kanker.»

Op secreet

HUMO Hoe is dat te verklaren?

PROF. COMHAIRE «In de prostaat wordt er secreet - of vocht - gevormd. Dat wordt een beetje met de urine afgescheiden, maar vooral bij de zaadlozing. Het bevat witte bloedcellen, en als de prostaat door een gebrek aan seksuele activiteit te weinig wordt geledigd, kunnen er zich afvalproducten, waaronder zuurstofradicalen, beginnen op te stapelen, met alle kwalijke gevolgen vandien.

»Nu, de frequentie van seksuele activiteit of althans de zin daartoe wordt in grote mate geregeld door het mannelijk hormoon: seksueel zeer actieve mannen hebben een hoger testosterongehalte. Dat beschermt hen in zekere mate tegen prostaatkanker, omdat zij vaker hun prostaat ledigen en er zich dus minder schadelijke stoffen in het orgaan kunnen concentreren.»

HUMO En daarom kunnen mannen die er een wat lagere seksuele frequentie op nahouden best vijf keer per week masturberen?

PROF. COMHAIRE «Vijf maal per week masturberen is wel zeer veel. Bovendien is dat alleen maar een oplossing voor mannen die geen partner hebben. Of de zaadlozing nu door masturbatie gebeurt of door gewone seksuele betrekkingen maakt volgens mij geen enkel verschil: ze leiden allebei tot de lediging van de prostaat en daar gaat het hem om.»

HUMO Hoe vaak moet de prostaat volgens u dan geleegd worden?

PROF. COMHAIRE «In ieder geval geen vijf keer per week. De hoeveelheid vocht die de prostaat aanmaakt, stapelt zich gedurende drie tot vijf dagen op, maar neemt daarna niet veel meer toe.

»Je ziet hetzelfde principe bij de urineblaas. Blaaskanker komt het vaakst voor bij mensen die het minste plassen. Je moet overdag eigenlijk om de twee uur de blaas proberen te ledigen. Als de urine te lang in de blaas blijft zitten, loop je een verhoogd risico op kanker.»

HUMO De Australische onderzoekers maken bewust het verschil tussen masturbatie en seks met een partner. Regelmatig masturberen is volgens hen beter, omdat je bij seksueel contact met een partner allerlei infecties riskeert. Dat zou dan weer het risico op prostaatkanker verhogen.

PROF. COMHAIRE «Dat klopt ook. Mensen die er veel verschillende partners op nahouden en dus vaak ook partners met seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA), hebben een grotere kans op prostaatkanker. SOA’s kunnen een ontsteking van de prostaat veroorzaken. Dat leidt tot een toename van de witte bloedcellen in de prostaat – die cellen spelen een rol bij het opsporen en afbreken van lichaamsvreemde stoffen - en dus ook van de schadelijke zuurstofradicalen. Als je een condoom gebruikt, is er natuurlijk geen gevaar voor infectie.

»Het gaat hem eigenlijk ook niet zozeer om het aantal betrekkingen, maar over het aantal verschillende partners. Hoe hoger dat aantal, hoe groter de kans op infectie.»

Vuil Vlaanderen

HUMO Volgens u klopt de redenering dus niet helemaal.

PROF. COMHAIRE «Ik vind die hele geschiedenis van de seksuele frequentie eerlijk gezegd een beetje overschat. Bij prostaatkanker speelt tabak bijvoorbeeld een veel grotere rol. Tabak zorgt voor een verhoogde aanwezigheid van zuurstofradicalen in het bloed en het sperma, en bevat ook teer en zware metalen, onder andere cadmium en lood, die kanker kunnen veroorzaken. Die giftige stoffen worden gedeeltelijk via de urine uitgescheiden, en gedeeltelijk ook via de huid. Dat kan je aan rokers zien en ruiken: urine van zware rokers, vooral ochtendurine, heeft een heel typische geur. Via de urinewegen kunnen die giftige stoffen in de prostaat komen. Rokers hebben dan ook vijf keer vaker last van een chronisch ontstoken prostaat dan niet-rokers.»

HUMO Hoe zit het met het aantal prostaatkankers in België?

PROF. COMHAIRE «Het is in ons land de op één na meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. Longkanker staat nog altijd op nummer één. Vergeleken met andere landen zitten wij met heel hoge cijfers, en Vlaanderen staat er dan nog eens slechter voor dan Wallonië. In het zuiden van het land wordt er meer gerookt, maar in Vlaanderen worden wij door onze industrie veel meer aan giftige stoffen blootgesteld. Wij zitten ook met een drukker verkeer.»

HUMO Wat voor invloed heeft dat?

PROF. COMHAIRE «In Vlaanderen komen pesticiden, PCB’s, dioxines en allerlei andere giftige stoffen in grote hoeveelheden in het milieu voor, en ze zitten ook in het oppervlaktewater en in voedingsmiddelen. Die stoffen hebben een negatieve invloed op de hormoonproductie.

»Uit een recent onderzoek is gebleken dat in de gemeente Peer bij mannen tussen 21 en 40 jaar de concentratie testosteron 20% lager lag dan bij mannen in Antwerpen. Peer was eigenlijk uitgekozen als controlegebied voor Hoboken en Wilrijk, omdat men ervan uitging dat de vervuiling rond Antwerpen het grootste effect had. Het omgekeerde bleek waar: de mannen in Peer scoorden veel lager, onder andere door de aanwezigheid van DDT en dioxines in het bloed. Dat wil concreet zeggen dat in Peer bijna 40% van de mannen tussen 21 en 40 jaar een testosterongehalte heeft dat beneden de optimale grens ligt. Je kan met zekerheid stellen dat die mensen een verhoogd risico op prostaatkanker lopen. Sommige pesticiden kunnen trouwens rechtstreeks prostaatkanker veroorzaken.»

Opa’s en kinderen eerst

HUMO Wat kunnen mannen doen om het risico op prostaatkanker te verminderen?

PROF. COMHAIRE «Om te beginnen: genoeg drinken. De meeste mensen drinken te weinig. Als je voldoende drinkt, kan er geen grote concentratie aan giftige stoffen ontstaan in de urine. Het is ook aanbevolen minder rood vlees te eten en meer vis. Eigenlijk zou je twee à drie keer per week vis moeten eten: sprot, haring, gerookte zalm... Het maakt niet uit. Als het maar vette vis is, want die bevat omega 3-vetzuren die het celmembraan, de buitenkant van de cel versterken.

»Je kan ook best zoveel mogelijk het roken laten. Als je minder dan tien sigaretten per dag rookt, verminder je in grote mate het risico. Stoppen met roken is natuurlijk nog beter. Veel groenten eten is ook goed, omdat die een bron van vitamines zijn.»

HUMO Is prostaatkanker goed te genezen?

PROF. COMHAIRE «Het hangt af van je leeftijd. Als je het voor je 55ste of 60ste krijgt, heb je een probleem. De zaak is het zo vroeg mogelijk op te sporen. Rokers en gesteriliseerde mannen zouden vanaf 45 jaar - en niet-rokers vanaf 50 – jaarlijks hun prostaat moeten laten onderzoeken. De kanker kan dan eventueel met bestraling of chirurgie behandeld worden. Als je wacht tot de kanker is uitgezaaid, zijn de vooruitzichten natuurlijk veel minder gunstig.»

HUMO Waarom organiseert men dan geen jaarlijkse contoles, zoals er nu al regelmatig borstonderzoeken voor vrouwen gebeuren?

PROF. COMHAIRE «Het is altijd hetzelfde liedje, hé. Voor mannen doet men gewoon veel minder moeite - er zijn ook altijd meer gynaecologen geweest dan andrologen. Blijkbaar zorgen de mannen beter voor de vrouw dan voor zichzelf.

»Ik vind het gewoon fundamenteel oneerlijk dat de man gemiddeld vijf jaar minder van zijn leven kan genieten dan de vrouw. Daar is geen enkele reden toe, ook niet in genetisch opzicht. Men kan dat echter in belangrijke mate zelf beïnvloeden, bijvoorbeeld door hormoontekorten te corrigeren en goed uitgebalanceerde voedingssupplementen te nemen. En verder is het gewoon de kunst ziekten te voorkomen of snel op te sporen en te behandelen. Ik denk bijvoorbeeld aan hoge bloeddruk en suikerziekte, dingen die niet systematisch worden onderzocht.

»Daarnaast moet je natuurlijk je levenswijze aanpassen: zwaarlijvigheid voorkomen, een beetje aan beweging doen, een beetje sporten, goed op je voeding letten. Zo zal je niet alleen ouder worden, je zal ook gezond ouder worden.»

HUMO En niet door je het pleuris te masturberen?

PROF. COMHAIRE «Ik beweer niet dat de stelling van die Australische onderzoekers niet klopt, maar je moet ze nuanceren. Het probleem zit hem volgens mij niet bij de twintigers en dertigers, maar bij de ouderen, die een veel lager testosterongehalte hebben.

»Masturbatie is trouwens iets van de allerjongsten en van de ouderen. Zeer veel oudere mannen masturberen. Hoe gaat dat? Hun vrouw is minder geïnteresseerd in seks, ze slapen vaak in een apart bed, omdat de man snurkt of zo. Hij is ook reproductief niet meer interessant. Op een bepaald moment verandert de houding van de vrouw tegenover de man enorm: de seksuele activiteit neemt sterk af, waarop veel mannen weer beginnen te masturberen.»

HUMO Maar twintigers of dertigers adviseren om vijf keer per week te masturberen is onzin?

PROF. COMHAIRE «Dat kan ik inderdaad moeilijk bijtreden. Het is ook niet realistisch. De gangbare seksuele frequentie bij mensen van rond de dertig is bij ons twee tot drie keer per week. Ik zie geen enkele reden waarom dat plots tot vijf keer per week moet worden opgedreven om prostaatkanker tegen te gaan.»

(Verschenen in Humo op 6 juli 2004)