Biden kan zijn beloftes niet nakomen en volgend jaar wordt dat mogelijk nóg lastiger

Joe Biden haalt zijn vaccinatiedoel niet en krijgt een belangrijke kieswet niet langs Republikeinen in het Congres. Kan hij zijn plannen om de Amerika flink te hervormen wel waarmaken?

Het was één van zijn eerste grote doelen als president: op 4 juli, als Amerika zijn onafhankelijkheid viert, wil Joe Biden 70 procent van de volwassen Amerikanen ten minste één keer geprikt hebben met een coronavaccin. Hij gaat het niet halen. Omdat een aanzienlijk deel van de Amerikanen weinig voor vaccinatie voelt, blijft de prikcampagne net onder zijn streefcijfer steken, is de voorspelling. Op dit moment is 66 procent van de volwassenen gevaccineerd.

En er was meer tegenslag deze week, voor de Amerikaanse president: een wet waarmee zijn partij het stemrecht van alle burgers had willen waarborgen kwam niet door de Senaat. De Republikeinse oppositie blokkeerde zelfs debat daarover. Het zomerreces komt ondertussen dichterbij. Onder progressieven in Washington klinkt gemopper.

Waar blijven de grootse investeringen in infrastructuur en sociale voorzieningen, de hervormingen van de politie en het antwoord op nieuwe kieswetten in Republikeinse staten die het moeilijker maken om aan verkiezingen mee te doen? Na een voortvarende start is de Bidentrein vastgelopen in een moeras van Republikeins verzet en Democratische frustratie.

Veel staten, voornamelijk geleid door Republikeinen, besloten recent de regels voor verkiezingen aan te scherpen, bijvoorbeeld door poststemmen en vervroegd kiezen te beperken. Veel lokale Republikeinen geloven in de leugen van voormalig president Trump, die nog altijd volhoudt dat hij de presidentsverkiezingen van vorig jaar won en zorgen over fraude blijft aanwakkeren. Democraten vrezen dat vooral minderheidsgroepen minder mogelijkheden zullen hebben om naar de stembus te komen. De Amerikaanse democratie is in gevaar, waarschuwde president Biden.

Stemrechtwet

De stemrechtwet had moeten vastleggen dat kiesdistricten partijdig inrichten of poststemmen afschaffen niet mag, dat het mogelijk moet zijn om je op de verkiezingsdag als kiezers te registreren en dat stemmen zonder id-kaart moet kunnen als je een beëdigde verklaring tekent. Republikeinen zien daar juist weer een plan in ‘om elke verkiezing in het voordeel van de Democraten te kantelen’ en willen dat staten zelf over hun kieswet blijven gaan.

Ze zetten in de Senaat een zogeheten ‘filibuster’ in om de Democratische meerderheid in de wielen te rijden. Het is een manier om wetgeving eindeloos te vertragen door spreektijd op te rekken. Er is een supermeerderheid van 60 van de 100 stemmen nodig om zo’n procedure te blokkeren. Zoveel Democraten heeft de Senaat niet. Een van hen, de relatief conservatieve Joe Manchin uit West Virginia, stelde nog een compromis voor, waarin kiezers zich bijvoorbeeld wel degelijk moeten identificeren om te mogen stemmen. Maar ook dat voorstel gaat het waarschijnlijk niet halen.

Coronareddingspakket

Het is tekenend voor de status van alle wensen van Joe Biden. In zijn eerste weken werd hem al snel historische daadkracht toegedicht. Hij zorgde voor een coronareddingspakket ter waarde van 1900 miljard dollar en maakte rap revolutionaire plannen bekend voor infrastructuur, klimaatmaatregelen en uitbreiding van sociale voorzieningen. Maar na vijf maanden presidentschap is er nog weinig vooruitgang. Oppositieleider Mitch McConnell verklaarde dat zijn Republikeinse partij ‘honderd procent’ gefocust is op het stoppen van de regering Biden, en daar is hij vooralsnog in geslaagd.

Biden wilde zo’n 4.000 miljard dollar uitgeven aan infrastructuur, maar de Republikeinse oppositie blokkeert dat. Om het toch voor elkaar te krijgen probeert hij zijn plan als ingewikkelde tweestapsraket door het Congres te krijgen. Geld voor wegen, bruggen en internetkabels zou dan vrij moeten komen in een deal met enkele Republikeinse senatoren. Alle andere plannen, bijvoorbeeld voor vergroening van de economie, betere kinderopvang en deels gratis hoger onderwijs - ‘menselijke infrastructuur’ – noemt het Witte Huis dat – kunnen daarna via een speciale constructie voor begrotingsvoorstellen met alleen Democratische stemmen aangenomen worden.

Filibuster

Maar sommige Democraten voelen daar op hun beurt weinig voor – en hun stemmen heeft Biden óók nodig. De uiterst linkse senator Bernie Sanders, bijvoorbeeld, liet al weten dat hij niet akkoord gaat met een infrastructuurwet als er geen garantie is dat er klimaatplannen en sociale programma’s óók uitgevoerd worden. En zijn conservatievere partijgenoot, Joe Manchin, is dan weer niet van plan zomaar voor al die uitgaven te stemmen in een procedure die is bedoeld om de filibuster te omzeilen.

Er is weinig tijd. Nog even, en de Amerikaanse politiek draait alweer om de tussentijdse Congresverkiezingen die in november 2022 op de agenda staan. Daarin kunnen Republikeinen wel eens macht terugwinnen. Dan wordt het nóg moeilijker om Bidens beloftes waar te maken. Bidens partijgenoten vrezen een scenario waar ze al eens eerder mee te maken hebben gehad, toen oud-president Barack Obama het zorgstelsel grondig wilde hervormen. Hij deed lang zijn best Republikeinen te overtuigen, maar eindigde zonder hun steun én met een flink ingekrompen plan.

Het versterkt de roep om de filibuster af te schaffen. In de Democratische partij is veel animo om die regels in te trekken zodat een wet aangenomen is bij een gewone meerderheid van 51 stemmen. Maar omdat een paar partijgenoten er niet voor voelen blijft de filibuster vermoedelijk gewoon bestaan, en worstelt Joe Biden om zijn agenda van de grond te krijgen.

(AD)