Binnen 10 minuten resultaat met 1 druppeltje bloed: hoe betrouwbaar zijn corona-zelftests?

Op sociale media toont tv-gezicht Tanja Dexters hoe ze zichzelf getest heeft op Covid-19. Een bevraging bij apothekers leert dat bij meer dan een op de vijf de afgelopen week iemand om zo’n zelftest vroeg. Maar op dit moment blijkt het nog vooral ‘commerciële flou artistique die aanleunt bij desinformatie’.

“Here we go again”, zegt Tanja Dexters tegen haar goed 70.000 volgers op Instagram. Achter de tekst zien we een doos Covid-19-sneltests van Medsan. Daarna verschijnt ook het resultaat, op een tester zoals bij een zwangerschapstest: negatief. Of zoals La Dexters het zegt: “Nope.”

Nu een tweede golf van besmettingen het land opnieuw dreigt stil te leggen en de testcapaciteit op haar limieten botst, zijn zelftests aanlokkelijk. Medsan belooft een resultaat binnen 10 minuten. Het enige wat de test nodig heeft, is een druppeltje bloed.

De serologische test van Medsan test de aanwezigheid van IgM- en IgG-antilichamen in het bloed. Dat is ook meteen de grote beperking ervan. Het test enkel of u de afgelopen maanden antilichamen heeft aangemaakt tegen Covid-19. Nog los van de foutenmarge sluit de zelftest dus niet uit dat u op dit moment besmet bent, gezien antilichamen normaal gesproken vanaf ongeveer twee weken na de besmetting in het bloed aanwezig zijn.

Dexters kan dus weinig afleiden uit haar negatief testresultaat. “Het enige wat die test zegt: van pakweg maart tot twee weken geleden heeft ze vermoedelijk geen corona gehad”, zegt VUB-professor farmaceutische wetenschappen Eline Tommelein.

Coronabarometer

Tommelein bevraagt de apothekers elke twee weken in een coronabarometer. In meer dan 20 procent van de deelnemende apotheken in Vlaanderen vroeg een cliënt de week ervoor om een zelftest. Tegenover augustus is dat percentage echter gedaald, toen ging het om bijna 30 procent. “Vermoedelijk was de vraag in de zomer hoog omdat veel mensen voor bepaalde vakantielanden een negatief testresultaat moesten voorleggen”, zegt Tommelein.

De test die Tanja Dexters gebruikt, lijkt op het eerste gezicht enkel bestelbaar op websites in Nederland en Duitsland. Apotheken in België lijken ze niet aan te bieden.

“Ik krijg toch redelijk wat vragen hierover van apotheken”, zegt Lieven Zwaenepoel van de Algemene Farmaceutische Bond. “Hun klanten willen zo’n zelftest en de informatie van bedrijven is niet altijd erg helder. Als ze niet duidelijk vermelden dat een patiënt niets met zo’n test is, dan is het commerciële flou artistique die aanleunt bij desinformatie en fake news.”

Ook Farmaline, de grootste online-apotheek in ons land, biedt op dit moment geen sneltests aan. “Je zit met het spanningsveld of het een goed idee is om zoiets aan de particulier over te laten”, zegt Lode Fastré van Farmaline.

4 miljoen sneltests

Net om die reden had voormalig minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) dit voorjaar een verbod ingesteld op alle sneltests. Dat Koninklijk Besluit is in september opgeheven. Enkele weken geleden kondigde de federale overheid aan dat het sneltests gaat bestellen. Het zal gaan om vijf keer 100.000 tests, bij vijf leveranciers. Ook de Vlaamse regering wil er 4 miljoen bestellen, voor gebruik in onderwijs, woon-zorgcentra en bedrijven.

Dat zal om een ander type sneltest gaan dan de test van Tanja Dexters. Een anti-gentest registreert geen antilichamen, maar de eiwitten die op het coronavirus zelf zitten. Dat soort test is wel een sneltest, maar geen zelftest, want het gaat om een neusswab, die door een zorgverlener moet gebeuren. Het probleem bij de anti-gensneltests is dat asymptomatische personen vals negatief kunnen testen. Ook met die sneltests is het dus opletten.

Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) blijft dan ook waarschuwen: “Zelftests kunnen een vals gevoel van veiligheid geven en daardoor de verspreiding van het virus in de hand werken. Er is ook een kans dat de gebruiker zich onnodig ongerust maakt.”

Professor microbiologie Herman Goossens (UAntwerpen) zal de Vlaamse en federaal aankoop van sneltests coördineren. Tanja Dexters was niet bereikbaar voor een reactie.

(DM)