Björn Soenens in 2018: een gesprek over Trump, ouder worden en de dood van zijn vader

De meest gegoogelde vraag in de VS het afgelopen jaar: ‘How to vote?’ Op 6 november werden er tussentijdse verkiezingen gehouden, en daar weet VS-correspondent Björn Soenens alles van. Hij heeft er een druk jaar op zitten, en tussen alle grote gebeurtenissen door kreeg hij ook af te rekenen met enkele persoonlijke drama’s. ‘Ik ga mijn papa nog elke dag bezoeken in het park in Brooklyn, ook al is hij intussen weggewaaid.’

'Vijf minuten voor ik live moest gaan, kreeg ik te horen dat mijn vader in een onomkeerbare coma lag. Ik ben ijlings naar België gevlogen en heb hem nog een halfuur in leven gezien'

HUMO In ‘De ideale wereld’ noemde presentator Jan Jaap van der Wal jouw verslaggeving over de tussentijdse verkiezingen ‘bovenmenselijk’.

BJÖRN SOENENS (lacht) «Ik ben de enige vaste Belgische correspondent in een land van 330 miljoen mensen. Ik heb dus nooit veel rust, maar tijdens die verkiezingen was het absurd. ’s Nachts ging ik live op Facebook, een halfuur later zat ik in ‘De ochtend’ op Radio 1, en enkele uren later ging ik live in het journaal van één uur ’s middags, wat voor mij zeven uur ’s ochtends is. De Nederlandse correspondenten zijn met z’n tweeën, en zij klagen al over de werkdruk! Maar mijn vrouw zegt altijd: ‘Mochten ze je eens een dag niet bellen, dan zou je dat raar vinden.’ Ook waar.»

HUMO Welke gebeurtenissen uit 2018 zijn jou bijgebleven?

SOENENS «Aan de grens tussen Mexico en de VS kwam ik een gezin tegen dat hun moeder voor het eerst in zeven jaar terugzag. Ze stak haar neus tussen het hek, terwijl de rest van het gezin van een afstand ‘Madre! Madre!’ stond te roepen. (Stil) Zeer ontroerend. Ook de schietpartijen zijn me bijgebleven. Na de school shooting in Florida, met zeventien doden, is er niets veranderd. Enkele staten hebben hun wapenwetten zelfs versoepeld!»

HUMO Heb jij al eens geweerschoten gehoord vanuit je appartement in Brooklyn?

SOENENS «Nee, maar ik ben vanop mijn terras wel getuige geweest van zinloos geweld. Iemand die wellicht iets had gestolen en werd achternagezeten, kreeg stampen op zijn hoofd. Gelukkig kon een passant hem te hulp schieten

»Het verbaast mij dat geen enkele gebeurtenis nog een blijvende impact heeft. Ik dacht dat er na de getuigenis van Christine Blasey Ford over de aanranding door Brett Kavanaugh protest zou losbarsten, maar hij is nu rechter.»

HUMO Komt dat doordat de doorsnee-Amerikaan andere zorgen heeft?

SOENENS «Zeker. Die trekt zich niets aan van een zoveelste tweet van Donald Trump. Hij ploetert om de rekeningen en de opleiding van zijn kinderen te kunnen betalen. Tijdens een Trump-rally in Houston heb ik met zijn aanhangers staan aanschuiven voor een hotdog: allemaal gewone mensen, maar ze voelen zich niet gehoord. Iedereen schreeuwt om aandacht, en daar is het trumpisme uit ontstaan. Het is vergelijkbaar met de onrust in Europa: de gele hesjes en de brexit draaien rond protest tegen een veranderende wereld.»

HUMO Begin september verscheen er een anonieme brief in The New York Times van iemand uit Trumps entourage, die zijn bestuur ‘nadelig voor de gezondheid van onze republiek noemde’. Zijn het zulke stemmen die redding zullen brengen?

SOENENS «Nee. Zo’n brief is laf, en The New York Times had die beter niet gepubliceerd. Toen ik hoofdredacteur van ‘Het journaal’ was, werden er anonieme mails naar De Morgen gelekt. Dat snap ik niet: als je het niet eens bent met hoe het eraan toegaat, dan ga je daar een gesprek over aan met je baas, je laat je kritiek onder eigen naam publiceren, of je trekt je conclusies en neemt ontslag.»

HUMO Begin 2018 pochte Trump op Twitter dat zijn nuclear button groter is dan die van Kim Jong-un. In juni had hij een historische ontmoeting met de Noord-Koreaanse leider. Verdient hij daar krediet voor?

SOENENS «Absoluut. Nu, hij blijft een bullebak. Zijn biograaf vertelde me: ‘Trump is een 10-jarig jongetje gebleven.’ Elkaar afdreigen op de speelplaats en een halfuur later weer de beste vrienden zijn. Maar de politiek en de media geven Trump inderdaad soms te weinig krediet. Sinds zijn onderhoud met Kim Jong-un zijn er geen rakettesten meer.

»Je moet hem ook nageven dat hij de dingen durft te benoemen. Nadat journalist Jamal Khashoggi in het consulaat van Saudi-Arabië in Turkije was vermoord, gaf hij openlijk toe dat hij zaken zou blijven doen met de Saudi’s. Obama heeft méér deals met de Arabieren gesloten, alleen hield hij die geheim. En ook Europa zwijgt en blijft handel drijven.

»Als het volk het vertrouwen in de politiek, de journalistiek en de economie niet had verloren, zou Trump nooit aan de macht zijn geraakt. Je moet mensen een project aanreiken waarin ze opnieuw kunnen geloven. De Democraat Beto O’Rourke is één van de weinigen die dat snapt: hij gaat niet tegen Trump in, maar zegt waar hijzelf voor staat. De Democraten zullen een populist in de juiste betekenis van het woord nodig hebben: iemand die luistert naar het volk in plaats van hun angsten aan te wakkeren. Michelle Obama komt binnenkort naar New York om haar boek te promoten. Ticketprijzen: 250 tot 2.500 dollar. Wie gelooft dan nog dat ze opkomt voor de gewone man? Ze heeft al twee miljoen boeken verkocht: waarom gaat ze dan niet gratis op promo-tournee? Door zulke dingen kan Trump zeggen: ‘Zie je wel, de elite begrijpt jullie niet.’»

HUMO Doe je het nog graag?

SOENENS (lacht) «Ik probeer net die kritische stem te zijn. Ondanks alle problemen hou ik van dit land. Maar liefde is pijn. Dus is het zoals in elke relatie: ‘America, we need to talk.’ Toch wil ik hier niet meer weg: de vriendschappen die ik hier de afgelopen twee jaar heb opgebouwd, worden nu dieper en rijker. Ik heb voor de tweede keer Thanksgiving bij de buren gevierd: daar was niets nep aan, de sfeer was warm en hartelijk. Mijn schoonmoeder is ons dit jaar komen bezoeken, het was de eerste keer dat ze voet op Amerikaanse bodem heeft gezet. Ze had enorm veel vooroordelen, maar heeft haar mening moeten herzien.

»Onder de noemer ‘Allemaal Amerikaan’ maak ik ook kleine portretten van de mensen die ik hier tegen het lijf loop. Dat doe ik bijna liever dan verslag uitbrengen van de perikelen in het Witte Huis. De 29-jarige Iraans-Amerikaanse barman van om de hoek, Siavash Karampour, is uit Teheran naar New York gevlucht. Hij kon de begrafenis van zijn vader niet bijwonen, omdat hij Iran niet meer binnen mag. Zijn moeder ziet hij één keer per jaar, in Parijs: door het inreisverbod voor Iraanse staatsburgers naar de VS, dat intussen van kracht is, kan zij haar zoon nooit komen bezoeken. Hij heeft haar 70ste verjaardag gemist. Ik heb al 23 portretten, en het is de bedoeling om er later een tentoonstelling mee te maken, met een begeleidend boekje erbij.»

HUMO Beleef jij nu je eigen American dream?

SOENENS «Ik heb een lastig jaar gehad. Mijn vader is eind mei gestorven. Vijf minuten voor ik live moest gaan, kreeg ik te horen dat hij in een onomkeerbare coma lag. Ik ben ijlings naar België gevlogen en heb hem nog een halfuur in leven gezien. Op zijn begrafenis heb ik een lofrede van een uur gehouden. God, wat hield ik van die man. Een deel van zijn as heb ik in een potje in mijn toiletzak gestoken en illegaal meegenomen naar New York. Ik heb hem bij een heel grote, mooie boom in Fort Greene uitgestrooid, mijn favoriete park hier in Brooklyn. Hij was nog nooit in Amerika geweest, dus ik wilde hem dat alsnog laten meemaken. Ik ga hem nog elke week bezoeken aan die boom, ook al is hij ondertussen weggewaaid. Het kantoor van regisseur Spike Lee ligt trouwens aan dat park, ik zie hem er vaak wandelen.

»Drie maanden na zijn dood heeft mijn moeder mondkanker gekregen. Dat hoorde ik op de dag dat ik moest vertrekken naar North Carolina, om daar verslag uit te brengen over orkaan Florence. Dat leed fietst tussen alles wat ik hier mag doen, maar het doet me niet naar België terugverlangen. Toen ik nog in Brussel werkte, stond ik elke dag in de file. Hier ontmoet ik mensen van diverse pluimage, alles is groots en weids, je kunt elke dag fantastische voorstellingen bijwonen en je loopt op straat tegen bekende mensen op, zoals actrice Amy Schumer of ex-vicepresident Joe Biden.»

HUMO Je bent dit jaar 50 geworden. Hoe heb je dat gevierd?

SOENENS «Ik heb op mijn verjaardag mijn nieuwste boek, ‘Dagen zonder Trump’, voorgesteld. Dat is mijn cadeau aan de mensheid. Ik was van plan een feestje te geven, maar dat heb ik afgelast omdat m’n vader toen pas overleden was. Ik ga het volgend jaar vieren, omdat ik dan vijf jaar zal samen zijn met mijn vrouw. Die leeftijd doet me trouwens weinig: ik voel me beter dan toen ik 30 was.

»Ik heb dit jaar ook mijn haar afgeknipt. Het waaide alle kanten uit tijdens livereportages en ik was de opmerkingen beu. Hetzelfde met mijn baard: op den duur was de kijker meer daarop gefocust dan op wat ik zei. Ik heb ’m in ‘Van Gils & gasten’ voor 2.000 euro afgeschoren ten voordele van ‘Iedereen tegen kanker’. Speciaal voor mijn vader.»

HUMO Om met een vrolijke noot af te sluiten: recent nog een goeie Trump-mop gehoord?

SOENENS «De tweede naam van vicepresident Mike Pence is Charles, die van Donald Trump is John: dan krijg je het rapduo DJ Trump en MC Pence (lacht). Herman van Veen vroeg zich in het nummer ‘Waar blijft de tijd?’ af: ‘Is dit een grap / Of om te huilen’. Tussen die twee gedachten zit je hier voortdurend geprangd.»