Brengen stijgende coronacijfers vakantie in gevaar? ‘Het idee van de groepsimmuniteit is dood en begraven’

Net nu de zomervakantie voor de deur staat, kleurt de coronakaart van Europa weer rood. Welke impact heeft de opstoot op uw reisplannen?

Hoe ziet de situatie eruit in België?

Niet zo rooskleurig. Op de overlijdens na wijzen alle indicatoren in de verkeerde richting. Volgens het gezondheidsinstituut Sciensano stelden we vorige week gemiddeld 2.756 besmettingen per dag vast, de helft meer dan de week ervoor. Ook het aantal ziekenhuisopnames steeg met een kwart, tot 76 per dag. Er wordt niet alleen extra getest, de testen zijn ook vaker positief. Met een reproductiegetal van 1,16 neemt het virus duidelijk aan kracht toe.

Wat opvalt is dat veel mensen in enkele maanden tijd opnieuw besmet geraken. Dat heeft te maken met de varianten die in omloop zijn. Of beter: de subvarianten van de omikronvariant. In januari hadden we BA.1, in februari en maart BA.2. “Die leidde toen ook al tot een golfje, maar dat nieuws is ondergesneeuwd door de oorlog in Oekraïne”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt, KU Leuven). BA.3 brak weinig potten. Maar nu zijn er BA.4 en BA.5, die achter de huidige golf zitten. Ook waart BA.2.12.1 rond. Die speciale variant zorgde onder meer in New York voor een opstoot.

“Eigenlijk is BA.5 alles aan het overnemen. Diens marktaandeel wordt steeds groter”, zegt Molenberghs. “Belangrijk om weten is dat varianten zoals deze heel goed zijn in immune escape. Dat wil zeggen dat het bijna niet meer uitmaakt of je ooit al gevaccineerd bent geweest of het virus al eens hebt gehad. Het idee van de groepsimmuniteit is dood en begraven.” Opmerkelijk: wie in het begin van de epidemie met het oorspronkelijke Wuhan-virus of de alfavariant werd besmet, heeft nu zelfs meer kans om omikron te krijgen dan wie nooit besmet raakte. “Dat heeft te maken met de onderdrukking van het immuunsysteem”, zegt Molenberghs.

Al bij al verwachten specialisten dat deze opstoot geen grote golf zal veroorzaken. Dankzij de vaccinatiecampagne is het risico om ernstig ziek te worden of te sterven ook fors geslonken.

En in andere landen?

Daar is de situatie redelijk vergelijkbaar met hier. Nederland, Frankrijk, Duitsland en Luxemburg zien al een tiental dagen hun besmettingen oplopen. Ook in het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk, Noorwegen, Zweden en een aantal Baltische staten gaan de zowat alle indicatoren omhoog.

Op de Europese coronakaart is al enkele weken geen groen meer te zien. De laatste weken zie je steeds meer rood en donkerrood. Dat is een vrij algemene tendens. De vreemde eend in de bijt is Portugal, dat een tijdje geleden een hoge piek had en nu weer aan het dalen is.

Elders in de wereld stijgen de besmettingen vooral in Zuid-Amerika. Dat is volgens virologen niet geheel onverwacht, want landen zoals Chili en Brazilië zitten nu in de winter. Ook in Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika flakkert het virus weer op. Daarnaast zijn er nog tientallen landen die de besmettingen niet meer opvolgen, waardoor de status van het virus er onduidelijk is.

Hoe dan ook hoeft u uw reisplannen nog niet op te bergen. Op vakantie gaan is nog steeds mogelijk zonder schuldgevoel, meent Molenberghs. “Voorzichtigheid blijft natuurlijk geboden, of je nu in België of in een ander land bent. Zorg dus voor een goede ventilatie, laat je bij symptomen testen en zorg dat je geen anderen besmet.”

Komt mijn vakantie in gevaar?

De EU-lidstaten namen vorige week de opmerkelijke beslissing om het gebruik van de coronapas te verlengen tot juli 2023. Toch is de kans dat u hem deze zomer moet bovenhalen erg klein. Spanje kondigde vorige maand als een van de laatste EU-landen aan dat toeristen niet langer moesten kunnen aantonen of ze gevaccineerd waren, recent herstelden of negatief testten.

Heel wat andere Europese landen lieten ook al hun restricties varen, waaronder Italië, Duitsland, Luxemburg, Groot-Brittannië, Ierland, Griekenland, Zwitserland, Oostenrijk, Tsjechië, Slovenië, Kroatië en de Scandinavische landen.

Enkel wie naar Frankrijk of Portugal reist, moet voorlopig wel een coronapas voorleggen. Al gaan er in deze landen stemmen op om de QR-code af te schaffen. De toeristische sector liep er de voorbije zomers al veel schade op en hoopt die nu in te halen. Dat valt ook op in andere landen: geen enkele overheid heeft zin om de reisdrang bij de Europeanen te temperen.

Wie het wat verder zoekt, heeft ook nog altijd veel opties. Een aantal landen die in volle crisis de grenzen sloten, zijn nu opnieuw open voor toeristen. Denk aan Israël, Australië, de Verenigde Staten, Thailand of Marokko. In sommige landen gelden wel nog steeds restricties. Zo geraakt u Australië enkel binnen als u volledig gevaccineerd bent.

Wat na de zomer?

De kans is groot dat er vanaf september opnieuw een boosterprik wordt uitgedeeld. Niet zozeer vanwege al dat reisverkeer, maar ter voorbereiding op de winter. Federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) kondigde aan dat er veel kans is op “een grootschalige vaccinatiecampagne”.

Of dat enkel voor de ouderen zal zijn, bijvoorbeeld vanaf vijftig jaar, dan wel voor de hele bevolking, is nog niet duidelijk. Tot nu kregen enkel de tachtigplussers al een uitnodiging voor hun vierde prik. “Ik hoop dat men daar zo snel mogelijk een beslissing rond neemt”, zegt Molenberghs.

(DM)