Brian Wilson, de Beach Boy voor wie zon, zee en strand niet genoeg was: 'Ik denk dat ik te weinig ben gestreeld'

Als je in druilerig België woont, is het altijd een thrill als je gsm oplicht met de melding ‘California calling’. Als Mr California belt, geldt dat dubbel. The Beach Boys staan voor sex, sea & sun. Als eerbetoon aan Brian en om in de stemming te komen, voer ik voor het eerst een telefonisch interview vanuit het zwembad.

Wilson schreef ‘Fun, fun, fun’, maar de fun in z’n leven was vaak ver te zoeken. Een kleine greep uit wat het muzikale genie heeft moeten incasseren. Gestoorde ouders. Jonggestorven broers. Een door drugs ontworteld brein. Vijftien barre jaren als zombie, waarvan hij er twee doorbracht in een tent. Hij liet een baard groeien om achter te schuilen en verdikte 50 kilo. Hij werd paranoïde, vergaderde in zijn zwembad omdat hij dacht dat zijn bureau werd afgeluisterd. Hij vernietigde de tape van zijn song ‘Fire’ na een huisbrand in de omgeving, omdat hij dacht dat zijn song die brand had veroorzaakt. Een psychotherapeut kaapte zijn leven, verbood hem negen (9!) jaar lang om contact met z’n moeder te hebben én eiste de auteursrechten van zijn songs op. De therapeut ging zelfs in Brians riante villa wonen terwijl Brian werd verbannen naar een goedkope huurwoning. Faliekant afgelopen investeringen. Verdwenen miljoenen. Negen rechtszaken. Neef Mike Love die de merknaam kaapte en op z’n eentje ging touren als ‘The Beach Boys’, waarna collega-Beach Boy Al Jardine optrad als ‘The Beach Boys and Friends’, en Mike hem voor de rechter sleepte – Brians mening werd niet gevraagd. Tijdens het enige groepsinterview ter gelegenheid van de ‘50 live’-tournee voerde Mike veertig minuten het hoge woord terwijl Brian Wilson drie (3!) zinnen zei.

Brian Wilson interviewen is onbegonnen werk. Ik probeerde het al twee keer. Een flard uit een Q&A op Facebook. ‘Wat is de beste raad die je ooit kreeg?’ ‘Mijn vader raadde me aan het gras twéé keer na elkaar te maaien. Yep. Mow it twice.’ Hij antwoordt afgemeten, droog, abrupt, vaak bot (‘I never liked Johnny Cash. His voice bothers me.’) Hij mompelt, zijn stem klinkt als die van iemand na een hersenbloeding. Hij lijkt niet in staat tot jovialiteit, smalltalk of relativeringsvermogen. Hij heeft tics, zoals het ombuigen van z’n vingers tot ze bijna breken.

undefined

HUMO In jouw muziek hoor ik veel meer dan bij andere popartiesten de natuur – niet alleen de zee en het strand…

Brian Wilson «That’s right, that’s right! De natuur inspireert me, de grootsheid van de natuur, de geluiden, het panorama, ook de bergen, zeker ook de bergen! En ménsen – human beings are nature too, right? Ménsen inspireren me, hun rare gedrag en zo. Mensen beweren dat ik raar ben, maar, boy oh boy, ik weet wel beter, ik heb wat gezien, hoor. Maar weet je wat me het meest inspireert, dat raad je nooit hoor: vliegtuigen! Ik weet niet waarom, maar als ik in een vliegtuig zit, krijg ik altijd goeie ideeën.»

HUMO Beweging stimuleert de geest, da’s wetenschappelijk bewezen. In de trein…

Wilson «Nee: vlíégtuigen. You know, up in the air.»

HUMO Is er een onderwerp dat je al jaren in een song probeert te vatten maar dat tegenstribbelt?

Wilson «Yep, the truth! Ik probeer altijd de waarheid te vertellen, maar het moet ook rijmen, snap je? Het gekke is: zodra ik een weg in sla, gaat alles vanzelf. Snap je? Dan vallen de stukjes van de puzzel in elkaar, ’t is alsof de song de tekst dwingt om zich te plooien naar de vereisten van de melodie.»

HUMO Geloof je in een muze die jou bijstaat? Of is songs schrijven gewoon hard werken?

Wilson «Toen ik ‘God Only Knows’ aan het maken was, had ik écht het gevoel dat Hij over m’n schouder meekeek en me af en toe een duwtje gaf. Honestly! En toen ik aan ‘Good Vibrations’ werkte had ik ook het gevoel dat een kracht, veel sterker dan ik me hielp. Dat was een héél complex arrangement en ik dank God dat hij me hielp. Het was alsof ik een geleider was, something made that song through me.»

HUMO In de Brill Building koppelden ze een componist aan een tekstschrijver. Met wie had je indertijd in een hok gestopt willen worden?

Wilson «Ik kies… Paul McCartney!»

HUMO Written by Wilson & McCartney…

Wilson «You got it. Ik hou van die man. Hij was mijn grootste concurrent maar hij was altijd aardig, altijd! Heck, ik heb vrienden gehad die mij slechter behandelden!»

HUMO Als jullie elkaar zien, gaat het gesprek dan vaker over het verleden of over de toekomst?

Wilson «De toekomst van het verleden! Want zo is het: onze muziek leeft voort. Paul vindt mijn ‘God Only Knows’ het mooiste nummer, wist je dat? En ik vraag hem altijd naar ‘Sergeant Pepper’s Lonely Hearts Club Band’ want dat had ik dan weer graag gemaakt. En ‘The Long and Winding Road’, that’s beautiful! Ik zie hem te weinig, Paul. Want het leven, man, ’t is zo voorbij. Je denkt: ‘Die zie ik volgend jaar nog wel’ and then boom it’s over!»

HUMO Welke componist van vóór jouw tijd zou je graag hebben ontmoet, en wat zou je hem vragen?

Wilson «Ik had Bach graag ontmoet. Johann Sebastian Bach, what a guy! Ik zou hem vragen hoe hij het volhield, you know? HOW DID YOU COPE, JOHANN?! Met al dat lawaai, man, al die herrie van al die kinderen en dat gezeur om z’n hoofd. Man, ik heb stemmen in mijn hoofd, maar Bach had er ook constant buiten zijn hoofd en toch slaagde hij erin om al die pracht voort te brengen. En hij heeft veel tegenwerking gekregen, dat hebben we gemeen.

»Mijn ‘California Girls’ is geïnspireerd door zijn Ode to Joy (‘Ode an die Freude’), wist je dat? I got Bach’s beat and put a shuffle on it. Wat had die man me veel kunnen vertellen. Ik geloof niet dat hij ooit in Californië is geweest. Ik geloof ook niet dat hij surfte.»

undefined

'The Beach Boys, vroeger en nu. Brian Wilson: 'Mijn raad aan jonge muzikanten: forceer niets, want het resultaat zal geforceerd klinken.'

undefined

undefined

HUMO Jij surft evenmin, Brian – ironisch, voor iemand die minstens zeventig songs over surfen, zwemmen en de zee heeft geschreven.

Wilson «Mijn broer Dennis surfte. Dennis zou ‘Sail On, Sailor’ zingen, maar hij wilde gaan surfen dus deed Blondie het. Ik surfte niet. Ik heb me daar lang voor geschaamd. Ik voelde me een oplichter… Maar misschien was dat omdat ze mij dat aanpraatten. Ze hebben mij heel wat negatieve dingen aangepraat. Niet alleen de stemmen in m’n hoofd, maar ook mensen, slechte mensen. Maar daar moeten we maar niet over praten.»

Er is een hilarische sketch waarin komiek John Belushi, verkleed als politieman, Brian verplicht om te surfen. ‘But I can’t swim,’ werpt Brian tegen. ‘You should have thought about that sooner!’

HUMO De zee is een bron van inspiratie voor jou geweest, maar ze heeft ook je broer afgepakt (Dennis Wilson verdronk in Marina Del Rey in 1983. Ironie: geen enkele van zijn eigen songs bevatte verwijzingen naar de zee, surfen of zwemmen). Zie je de zee nu als een vriend of een vijand?

Wilson «(Heel lange stilte) De zee is... een vriend, een moeder.»

De vrouwtjes

HUMO Brian, jij bent doof in één oor – een bizarre ironie voor zo’n groot componist…

Wilson «Yep. Right ear. It’s a bummer. Ik kan niet eens stereo horen.»

HUMO Ook Beethoven was op latere leeftijd doof. Hoe zou je jouw muziek omschrijven aan een dove?

Wilson «Wow, man, what a question! Ik zou... hem of haar vragen een luidspreker tegen het hart te houden, zodat de trillingen voelbaar zijn. Then they can féél the song, not hear it but feel it! Ik zou kleuren laten zien en foto’s van landschappen en mensen. Ik zou aanwijzen: ‘Kijk, deze noot is oranje, en nu gaan we over op lichtblauw…’ En ik zou strelen, harder of zachter naargelang het tempo of de soberheid of drukte van het arrangement. Strelen mag toch? Strelen is altijd goed, hoor. Ik denk dat ik te weinig ben gestreeld.»

HUMO In jouw vak ben je nu een Oude Meester. Als je een masterclass songschrijven zou leiden, welke tips zou je jonge muzikanten dan geven?

Wilson «Ik zou zeggen: blijf van de drugs af! Géén drugs! Drugs aren’t good for ya, they cut your brain into pieces. Man, als ik bedenk welke troep ik heb genomen. Niet alleen lsd hoor, ook benzedrine en coke en uppers… Maar alleen marihuana had een positief effect. Soms. In het begin. Zo kon ik me tenminste ontspannen.

»Nog belangrijker: je mag de kracht van het moment niet laten ontsnappen. Veel muzikanten krijgen een ideetje en dan proberen ze dat eventjes uit en als het niet meteen lukt dan laten ze het liggen. En als ze het een week of een maand later opnieuw beluisteren, begrijpen ze vaak niet wat ze erin zagen. Da’s fout: je moet iets metéén afmaken of het idee verwatert. Hang in there till the song’s done! Nog een tip: gebruik álles, en improviseer. Toen we geen echokamer ter beschikking hadden, namen we de vocals in het diepe eind van mijn lege zwembad op!»

HUMO Dus…

Wilson «O, en ook: make sure they don’t screw ya.»

HUMO Dus jij hebt de meeste van jouw songs in één ruk geschreven?

Wilson «Nee, hoe kom je daarbij?! Aan ‘Good Vibrations’ hebben we vijf weken gewerkt, in twee verschillende studio’s. That’s what it took to get it done. Maar heel wat andere songs heb ik in één dag gemaakt. ‘Little Deuce Coupe’ was nog dezelfde dag nadat ik ’m had gemixt op de radio te horen.»

HUMO (Op dat moment valt mijn bandopnemer in het zwembad – gelukkig neem ik altijd op met twéé apparaten) Euh… Op je mooie soloplaat ‘Brian Wilson’ uit 1988 staat de prachtige ‘Rio Grande Suite’ – 8 majestueuze minuten muziek. Hoelang heb je daaraan gewerkt?

Wilson «Ik heb eerst maandenlang naar dat prachtige landschap gekeken, het echt op me laten inwerken, you know? Ik wilde de ziel van zo’n oerrivier vatten en de sfeer van dat landschap op een mooie lentedag bij valavond. It’s all about mood, baby. Als je de juiste stemming vat, komt de rest vanzelf. Ik hou zelf erg van ‘Love and Mercy’, ik denk toch dat dat een mooi nummer is, wat denk jij?»

HUMO Prachtig! Jij kent ook Bob Dylan. Die zei ooit: ‘Songs zijn zelden wat ze lijken: een liedje dat vreedzaam en zorgeloos lijkt, is vaak geschreven in een sombere stemming’. Volg jij bij het componeren je stemming van het moment, of dicteert de song je gemoedstoestand?

Wilson «Ik volg mijn stemming. Ik heb nog nooit iets geforceerd. Da’s mijn raad aan jonge muzikanten: forceer niets, want het resultaat zal geforceerd klinken.»

HUMO Tijdens welke song van de huidige setlist dwalen je gedachten het makkelijkst af naar de periode waarin je ’m schreef?

Wilson «Als ik ‘God Only Knows’ zing. Maar er zijn ook andere songs waarbij ik mag rondkijken. En als we ‘California Girls’ doen, denk ik terug aan Mike die toen de mond vol had van al die vrouwen uit de Midwest en uit Arizona en Texas en… ‘I wish they all could be California Girls’ was zijn manier om te zeggen… Well, you know…»

HUMO …dat hij ze graag allemaal wilde leren kennen?

Wilson «Mike loved his women, that’s for sure.»

HUMO Beach Boys Al Jardine en Blondie Chapman zijn er op 4 juli ook bij in Oostende. Wat is meestal onderwerp van conversatie als je met hen over vroeger spreekt?

Wilson «(Schaapachtig) Vrouwen. En good times…»

HUMO Good times met vrouwen?

Wilson «Sure.»

HUMO Toen op Twitter fans vragen mochten stellen aan #askbrianwilson, vroeg een volwassen vrouw: ‘Is het waar dat jij indertijd mijn moeder hebt geneukt?’ Jij antwoordde: ‘Geen idee. Stuur me een foto van haar en ik zal zien of ik haar herken.’ Dat suggereert dat het aanbod groot was…

Wilson «Ik geloof dat ik daar niet over moet praten. (Gekunsteld professioneel kordaat) Dat weet ik niet meer.

»Eergisteren had ik het met Al nog over The Kingston Trio en hun ‘Sloop John B’ – we luisterden vaak naar hen en we hebben wat zij deden op een hoger niveau getild. Met Al praat ik vaak over muziek. Met Mike gaat het vaak over geld. Ik begin daar niet over, hè. Nooit.»

Te laat om te sterven

HUMO Eén van je mooie platen heet ‘I Wasn’t Made for These Times’. In welk tijdvak had je je dan beter thuisgevoeld, denk je?

Wilson «The roaring twenties. Ik hou erg van de muziek uit die woelige periode en van de bouw- en kledingstijl. Maar het klopt: ‘I wasn’t made for these times’. Ik was mijn tijd vooruit, zie je. Dat zullen ze later over mij zeggen, hoor.»

HUMO Je recente cd ‘Pier Pressure’ is ook mooi. Geweldige titel, trouwens, jouw cv in acht genomen.

Wilson (apetrots) «Weet je wie die heeft bedacht? Mijn dochter Darcia!»

HUMO Het laatste nummer op ‘Pier Pressure’ heet ‘The Last Song’… Van die plaat? Of dacht je dat dit je zwanenzang zou worden?

Wilson «No, no. Ik heb lang gedacht dat ik vroeg zou sterven, maar nu heb ik daar geen tijd meer voor. Het is te laat om te sterven, does that make sense?»

HUMO ’t Zou een goeie songtitel zijn. Op die cd zing je ook ‘Whatever happened to my favourite places, nothing is where it used to be’. Welke geliefde plek uit je kindertijd of jeugd is verdwenen?

Wilson «Alles! It’s all gone! Soms denk ik dat ze het doen om mij te pesten, om mij te ontregelen. Ik wil dingen bewaren, ik wil dat als ik me omdraai ik nog iets herken, begrijp je?»

undefined

'Paul McCartney was mijn grootste concurrent, maar hij was altijd aardig. Ik heb vrienden gehad die mij slechter behandelden!'

undefined

HUMO Ene Jeff Hassay maakte onlangs een elpee waarbij hij het vinyl vermengde met aarde van de plek waar jouw geboortehuis stond. De plaat bevat 18 minuten field recording: omgevingsgeluiden die te horen waren terwijl Hassay de aarde opschepte. Wat vind je daarvan?

Wilson «(Stilte) Again, please?»

HUMO (Ik leg het nog eens uit, maar het verhaal lijkt te ingewikkeld voor Wilson en ik geef het op om niet nog meer interviewtijd te verspillen.) Frank Sinatra zwom dagelijks twintig lengten onder water om zijn longinhoud te vergroten, zodat hij langer kon fraseren. Wat doe jij om je stem te verzorgen?

Wilson «Ik treed zo vaak mogelijk op. Mensen vragen soms: ‘Brian, wanneer zal je stoppen, ga je niet op pensioen?’ Maar concerten zijn repetities, elk vorig concert is de generale repetitie voor het volgende. En voor ik het podium op ga, drink ik een groot glas kamillethee en krijg ik van één van de groepsleden een rugmassage. Mijn muzikanten zijn nu echt lief, hoor, vroeger dacht ik bij The Beach Boys ‘Maar we zijn toch vrienden?!’ – oh boy.»

HUMO Tijdens concerten verschans je je nu steevast achter de piano, maar van origine ben je bassist, net zoals Paul McCartney. Ik ben zelf geen muzikant, maar ik heb altijd geloofd dat bassisten fundamenteel ándere songs bedenken dan gitaristen of pianisten.

Wilson «Paul beheerst alle drie die instrumenten, ook daarom is hij zo goed. En soms speelt hij bas alsof het een piano was en vice versa. Tijdens concerten speelt Paul vaak gitaar of bas, maar hij heeft me verteld dat hij de meeste songs op piano componeert, ook die waarin een gitaarklank of -solo dominant is. En het klopt, ik merk dat zelf: op bas sla ik vanzelf andere wegen in dan op piano.»

Pillen tegen stemmen

HUMO Hoor je nog stemmen?

Wilson «Yep. De hele tijd. Ze zeggen ‘I’m gonna kill you’ of ‘You’re no good, Brian!’»

HUMO Hoor je ze ook als je optreedt?

Wilson «Yep. Maar ik neem mijn pillen.»

HUMO Heel wat mensen hebben het over jou in termen van mentale problemen en drugs en misbruik… Maar ’t is opvallend – en ook dat heb je met je vriend Paul McCartney gemeen – hoe positief, spiritueel en levenslustig bijna al jouw songs zijn. Ook al gaat de tekst bij wijze van spreken over een donkere kelder, dan nog schijnt de zon – ál jouw songs bieden good vibrations.

Wilson «Ik ben zo blij dat je dat zegt! (Tot iemand in de kamer bij hem) Did you get that? Ik mag me niet laten jennen. Ik mag me niet de dieperik in laten trekken. Ik mag niet geloven dat de duisternis beter is. Mijn vader gaf me een goeie raad, hij heeft me geïnspireerd, hij zei: ‘Brian, get your ass out there and write some kick-ass music, son!’ Hij drukte erop dat ik een positieve boodschap moest brengen.»

HUMO Euh… Hebben we het over dezelfde vader die jullie dagelijks afranselde met een metalen gesp van een riem?

Wilson «That too, yeah. Pas op: hij deed dat liefdevol. He whipped us on the butt but he didn’t hurt us. Mijn broers en ik hebben vaak gehuild. Maar hij prentte ons ook de waarde in van hard werk, en dat positief denken belangrijk is.»

HUMO Er zijn beelden van jouw vader die in de opnamestudio, als hij ziet dat er wordt gefilmd, ostentatief aan een paar knopjes op de mixtafel draait, als om te suggereren dat hij ‘Pet Sounds’ producete.

Wilson «Mijn vader wilde helpen. He was like a coach to me. En is dat niet het probleem van alle ouders: dat ze hun kinderen altijd als kinderen blijven zien, ook al zijn die getalenteerd en ondertussen volwassen? Ik heb mijn vader vergeven. Vergeving is belangrijk, dat heb ik geleerd. Pas op: ‘Pet Sounds’ klinkt levenslustig, maar er zit ook verdriet in die plaat, make no mistake.»

HUMO Schrijf je positieve dingen om de wereld te verbeteren of als tegenwicht voor de donkerte in je hoofd?

Wilson «Nee, ik doe dat omdat ik jonge mensen wil inspireren. Ik wil hun de juiste impulsen geven. Young people need guidance. Je moet jonge mensen begeleiden, hun het Licht laten zien, hun inprenten dat slechtheid tot niets leidt. Ik reik hun positiviteit aan, dát moet de soundtrack bij hun leven zijn. Maar: overal waar een kerk is, heeft de duivel een kapel. But I’ll never grow a beard again.»

HUMO Jouw boodschap is er één van liefde: ‘Love and Mercy’, zoals jouw gelijknamige song.

Wilson «Ja! Joy, love and happiness, that’s what it’s about, baby. Maar ik was ver heen toen ik dat schreef, hoor – ik was ten einde raad. Niet dat ik er een einde aan wilde maken, dát heb ik nooit gedacht. Of toch zelden. Maar soms componeer ik iets om mezelf op te peppen, weet je. The music is a lifeline. De noten trekken me dan naar boven, begrijp je dat?»

HUMO Ik denk het. Heb je…

Wilson (abrupt, na amper 16 minuten) «Thanks for this interview, man. This was fun, really!»

HUMO Oké, Brian, dank je voor al je mooie mu…

Wilson (haakt in)

Brian Wilson treedt op 4 juli op in het Kursaal Oostende, samen met Al Jardine en Blondie Chaplin.