Britse parlementariërs geloven hun oren niet: Johnson wil écht het internationaal recht schenden

Britse parlementariërs maken zich zorgen nu de regering eerder gemaakte afspraken uit het uittredingsakkoord zou willen overrulen. Een chaotisch einde van vier lange brexitjaren lijkt dichterbij dan ooit.

Bob Neil, ervaren Conservatieve parlementariër, vroeg het op een haast retorische manier in het Lagerhuis. Alsof hij er geen seconde aan twijfelde dat er een geruststellend antwoord zou komen. “Kan de minister bevestigen dat over de waarde van internationaal recht niet te onderhandelen valt? En kan hij bevestigen dat het Verenigd Koninkrijk met deze nieuwe wet geen bestaande internationale afspraken en verplichtingen zal breken?"

Neil doelde op het uittredingsakkoord tussen de Britten en de EU dat vorig jaar werd gesloten. Deze week verschenen berichten dat de Britse regering verschillende daarin gemaakte afspraken wil overrulen. Maar de minister voor Noord-Ierland, Brandon Lewis, zei tot Neils verbazing dat de Britse regering het verdrag inderdaad wil schenden. “Op een zeer beperkte en specifieke wijze”, voegde Lewis eraan toe, alsof het daarmee niet zoveel voorstelde.

Neil schudde vol ongeloof z'n hoofd. Dit kon toch niet waar zijn? En niet alleen hij, maar velen in Groot-Brittannië. Een beetje schenden is ook schenden. “Ik ben verbijsterd”, zei Labour-prominent Lisa Nandy. “Het respecteren van internationaal recht houdt ons veilig, verdedigt ons nationaal belang. De regering vernietigt onze reputatie.”

Ook verschillende partijgenoten van Johnson, die tot de sinds de verkiezingen flink gereduceerde gematigde vleugel bij de Conservatieven behoren, spreken er schande van. “Als we dit doen verzwakt het onze stem om China, Rusland of Iran tot de orde te roepen enorm”, twitterde Conservatief Tobias Ellwood.

Al de zesde topambtenaar die dit jaar opstapt

Daar kwam nog bij dat een van Johnsons belangrijkste juridisch adviseurs opstapte. Jonathan Jones, topambtenaar op Johnsons eigen departement, kon volgens de Financial Times niet leven met de Britse poging om onder eerder gemaakte internationale afspraken uit te komen. Jones is al de zesde topambtenaar die opstapt dit jaar.

Maar de regering lijkt vastbesloten om deze confrontatie met de EU aan te gaan. Het is vooral bedoeld als vangnet, zei minister Lewis verder. Als de Britten en de EU geen akkoord bereiken de komende weken, pas dan zal deze wet in werking treden. En, herhaalde hij, tot een minimum beperkt.

Het blijkt dat veel prominente Conservatieven, inclusief de premier zelf, moeite hebben met de in hun ogen veel te grote EU-bemoeienis in Noord-Ierland na de brexit. Het is alsof ze pas maanden later de kleine lettertjes in het door hen zelf goedgekeurde akkoord goed zijn gaan lezen; Johnsons heeft onder deze afspraken immers zelf acht maanden geleden zijn handtekening gezet.

Dat de premier bereid is om bestaande conventies met voeten te treden bleek al toen hij vorig jaar het parlement opschortte om daarmee de oppositie in de beslissende brexitweken de mond te snoeren. Ook die stap leverde een storm aan kritiek op. Uiteindelijk draaide de hoogste Britse rechtbank, het Supreme Court, die beslissing terug. De stap om nu zelfs te tornen aan internationale verdragen past in het hetzelfde rijtje: grenzen overgaan waar vroegere Britse ministers niet eens bij in de buurt durfden te komen.

Een zeer chaotisch einde van vier lange brexitjaren komt dichterbij

En dit alles gebeurde terwijl even verderop in Londen Michel Barnier, de hoofdonderhandelaar van de EU, samen met zijn team gesprekken voerde met de Britse afvaardiging om te proberen de vastgelopen onderhandelingen uit het slop te trekken. Die begonnen al onder hoogspanning en het zal er door de uitlatingen van minister Lewis niet gezelliger op zijn geworden. Het magere vertrouwen dat er nog was kan hiermee weleens definitief verdwijnen.

De EU zal zich moeten beraden hoe nu verder te gaan. Tot nu toe reageerde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kalm: De EU gaat ervan uit dat het Verenigd Koninkrijk het uittredingsakkoord gewoon respecteert, was haar reactie maandag. Maar als blijkt dat de Britten op deze manier echt eerder gemaakte afspraken willen terugdraaien, zijn ze dan nog wel een betrouwbare handelspartner? Heeft het dan nog zin om verder te praten? Een vraag waar Brussel snel een antwoord op moet formuleren.

Aan de andere kant moet het wetsvoorstel wel eerst nog door het Lagerhuis. En hoewel Johnson een comfortabele meerderheid heeft, is het niet ondenkbaar dat meer dan veertig van zijn partijgenoten tegen deze wet stemmen. Dat aantal is nodig om de premier een nederlaag toe te dienen.

Hoe dan ook brengt dit alles een zeer chaotisch einde van vier lange brexitjaren een stuk dichterbij.

(Trouw)