'Calais, Welcome to the Jungle': 'Het vluchtelingenkamp in Calais is het goorste, het vuilste en het wanhopigste dat ik ooit heb gezien.'

‘Het vluchtelingenkamp in Calais is het goorste, het vuilste en het wanhopigste dat ik ooit heb gezien.’ Uit de mond van een ervaren oorlogsfotograaf als Teun Voeten wil dat iets zeggen. Samen met filmmaakster Maaike Engels trok hij in het najaar van 2015 naar Noord-Frankrijk om er de crisissituatie in beeld te brengen. Nu de mediastorm rond het kamp is gaan liggen, herinnert de documentaire ‘Welcome to the Jungle’ ons niet alleen aan de doffe ellende die er heerst, maar biedt ze ook tegengif voor de polarisering van het debat ter zake.

'Calais was erger dan wat ik in Angola, Congo, Rwanda, Pakistan of Bosnië heb gezien.' Teun Voeten

Teun Voeten «Calais was erger dan wat ik in Angola, Congo, Rwanda, Pakistan of Bosnië heb gezien. Wat ik er vooral miste, was een community. In de meeste kampen, zoals bij de Hutu’s in Centraal-Afrika, hebben de vluchtelingen een gemeenschappelijke vijand, met een onderlinge solidariteit als gevolg. Maar in Calais heb je een culturele mix, met racisme en geweld. Het is maar een tussenstap, dus wordt er niets structureels op poten gezet en geldt de wet van de sterkste.»

HUMO Maakt de nabijheid van het kamp het niet nóg confronterender?

Voeten «Als oorlogsfotograaf compartimenteer ik de dingen meestal. Ik vlieg voor één of twee weken naar een conflictgebied en bij mijn thuiskomst hang ik die oorlog als een jas weer aan de kapstok. Maar dat lukte dit keer niet. Tot voor kort stond het Westen voor vrede en welvaart, en de derde wereld voor armoede en geweld. Maar door de globalisering zijn er nu aanslagen en vluchtelingenstromen in onze achtertuin.»

HUMO Wakkert die situatie jullie strijdbaarheid aan? Schemert er engagement door in de documentaire?

Maaike Engels «Ons engagement schuilt vooral in het feit dat wij de situatie ter plaatse wilden laten zien. We hebben de docu helemaal zelf gefinancierd, zonder enige garantie dat ze zou worden vertoond. Maar we hebben wel een zo neutraal en objectief mogelijk beeld proberen te schetsen. Alle partijen komen aan het woord. Daardoor hebben we gemerkt dat ieder standpunt een keerzijde had waar we het óók mee eens konden zijn. Op oudjaar waren we nog verontwaardigd dat de vluchtelingen met traangas uit de stad werden geweerd, maar toen we het nieuws van het seksuele geweld in Keulen vernamen, konden we al meer begrip opbrengen voor de Franse politie. Dat soort situaties zorgt blijkbaar voor verwarring bij het publiek. Men verwachtte dat we vanuit een bepaald moreel kader zouden vertrekken, maar dat hebben we bewust vermeden.»

Voeten «Bepaalde mensen vonden bijvoorbeeld dat we de vluchtelingen niet genoeg aan het woord hebben gelaten, terwijl de vluchtelingen die de docu zagen net blij waren dat we hen voor één keer niet als zielige slachtoffers hadden voorgesteld.»

HUMO Tijdens de opnames hebben enkele vluchtelingen jullie aangevallen met een mes. Toen jullie de beelden op YouTube hadden gezet, zorgde dat ook voor tegenstrijdige reacties.

Engels «Volgens de ene waren we racisten omdat we de vluchtelingen in een slecht daglicht hadden gesteld, voor de andere linkse, naïeve dommeriken die het zelf hadden gezocht. In de docu zitten enkele screenshots van die reacties, omdat ze aantonen hoe iedereen zich in zijn eigen standpunt ingraaft, waardoor de polarisering toeneemt.»

HUMO Hopen jullie met de docu de aandacht voor Calais opnieuw aan te wakkeren?

Voeten «Nu de hevigste emoties wat gaan liggen zijn, hopen we vooral dat we de nodige duiding brengen en zo een meer genuanceerd debat kunnen aanzwengelen. We houden screenings op universiteiten en in culturele centra. En mogelijk wordt onze docu geïntegreerd in een educatieve module voor het secundair onderwijs, zodat de leerlingen al op jonge leeftijd oog krijgen voor verschillende perspectieven.»

Engels «Op die manier houden we het probleem ook actueel. Want ondertussen zijn er helaas al heel wat nieuwe jungles ontstaan...»

undefined