'Censored Voices': het bloedige conflict waarbij Israël de Gazastrook van buurlanden Syrië, Egypte en Jordanië afsnoepte

Even terugbladeren naar het jaar 1967: toen woedde in het Midden-Oosten de Zesdaagse Oorlog, een kort maar bloedig conflict waarbij de staat Israël de Gazastrook van buurlanden Syrië, Egypte en Jordanië afsnoepte en haar totale oppervlakte verviervoudigd zag. In het Israëlische collectieve geheugen staat die territoriumuitbreiding geboekstaafd als een heroïsche veldslag, waarvan de troepen euforisch terugkeerden.

'Ik heb geen moment getwijfeld om aan Mors documentaire mee te werken. De waarheid moet gehoord worden.' Amos Oz

In ‘Censored Voices’, vanavond op NPO 2, vertellen de Israëlische soldaten van toen echter een heel ander verhaal. Luttele dagen na de oorlog gingen rabbi Avraham Shapira en auteur Amos Oz al bij de kersverse oorlogsveteranen langs om hun ervaringen op bandrecorder op te nemen. De gemengde gevoelens van hun interviewees werden echter grotendeels door de Israëlische regeringsleiders gecensureerd. Tot vandaag dus: bijna vijftig jaar later mocht regisseuse Mor Loushy de opnames – eindelijk – in een prangende documentaire gieten.

- Wanneer bent u de kostbare opnames precies op het spoor gekomen?

Mor Loushy «Tijdens mijn universitaire studies ving ik tijdens een les, bijna terloops, iets op over opnames waarop soldaten zich negatief uitlieten over de Zesdaagse Oorlog. Dat nieuws kwam aan als een slag in mijn gezicht, want op school hadden we altijd geleerd dat die oorlog voor Israël één groot succes was geweest. Ook in Israëlische boeken en films wordt die versie van onze geschiedenis koppig volgehouden. De gedachte dat dat plaatje niet klopte, bracht me dan ook helemaal van mijn stuk. Ik besloot op zoek te gaan naar de waarheid, maar daarvoor had ik dus de originele tapes nodig.

»Die effectief vastkrijgen bleek, euh, niet zo simpel (glimlacht). Avraham Shapira had ze al die jaren goed verstopt, omdat hij bang was dat ze in de verkeerde handen zouden vallen. Na een halfjaar aandringen wou hij ze toch aan me overdragen. Daar ben ik hem nog steeds dankbaar voor: de stemmen van toen vertellen immers niet alleen iets over ons verleden, maar ook over ons heden en onze toekomst. Het Palestijns-Israëlisch conflict woedt vandaag namelijk nog minstens zo hard.»

- De stemmen van toen klinken inderdaad behoorlijk profetisch. Zo vroeg één getuige zich toen al af of de Israëli’s niet altijd ‘in pauzes tussen oorlogen zouden leven’.

Loushy «Ja, het verbaasde me hoe accuraat hun voorspellingen vandaag nog klinken. Alsof die soldaten toen al wisten dat ze aan een oorlog waren begonnen die nooit zou stoppen, omdat Israël niet aan verovering maar aan bezetting deed in de Gazastrook. Dat is het tragische aan heel het verhaal: zij zagen toen al in dat Israël met die niet aflatende oorlog zijn eigen bestaan ondermijnde. Helaas is de territoriumdrift van onze leiders er sindsdien alleen maar groter op geworden.»

- Meneer Oz, ook u bent één van de getuigen in ‘Censored Voices’.

Amos Oz «Ja, ik heb geen moment getwijfeld om aan Mors documentaire mee te werken. Sterker nog: ik was blij dat ze Avraham eindelijk zo ver had gekregen om de tapes vrij te geven. Ze bewijzen misschien niet de grootste dienst aan de nationale moraal van Israël, maar wel aan de waarheid. En die moet ook gehoord worden.»

- Was u niet bang dat uw film in Israël negatief onthaald zou worden, mevrouw Loushy? U laat bijna geen spaander meer heel van de heroïek van de Zesdaagse Oorlog.

Loushy «Zolang we in Israël in een democratie leven, moeten we leren omgaan met ons verleden – hoe pijnlijk sommige wonden ook zijn. Ik wil mijn land net een dienst bewijzen. Ik heb zelf nog in het Israëlische leger gediend, en ben nu moeder van twee jonge kinderen. Het idee dat ook zij in voortdurend conflict met de Palestijnen zullen moeten leven, kan ik niet verdragen. Misschien dat deze film de verheerlijking van dat geschil eindelijk wat kan bijstellen.»

undefined