Cherchez La Femme: Ariane van Vliet, mevrouw Koen De Graeve

Dat Koen De Graeve zo’n topacteur is dat hij zelfs naakt op een fiets overtuigt – zie ‘De helaasheid der dingen’ – wisten we al. Dat hij kan zingen niet. Hij heeft een plaat gemaakt: ‘Naar Frankrijk’. Ariane van Vliet, zijn vrouw en ook actrice, zingt mee.

Maar zo vaak ze kan, zingt ze dus mee met Koen.

Ariane van Vliet «Alleen wat oe-oe’tjes en aa-aa’tjes op de achtergrond, hè. Maar ik geniet er zo van om erbij te zijn en hém te zien genieten. Dan ervaar je het toch anders dan wanneer-ie gewoon na zijn optreden zou thuiskomen en zeggen: ‘Het was leuk.’»

HUMO Bijna al zijn teksten gaan over jou.

Van Vliet «Dat hoop ik. Het zijn naar mijn gevoel allemaal liefdesverklaringen. Het is zalig om die nog elke dag te krijgen.

»Nu, er zijn ook nummers die over hemzelf gaan, zoals ‘Slome Willy’. Willy is een man die Koen kent en in wie hij veel van zichzelf herkent. De laatste jaren lijkt hij meer een Speedy Gonzales met al die films en series waarin hij meedeed, maar er zit in hem dus ook een slome Willy die ongelofelijk goed kan hangen. En ik heb ook zo’n Willy. Daarom zijn we drie maanden met het gezin naar Indonesië gegaan – om onze slome Willy’s nog eens te kunnen bovenhalen.»

HUMO Dat was mede op jouw aandringen. Een tweetal jaar geleden waren de dingen in de soep aan het lopen: Koen durfde alleen nog met een kap over zijn hoofd de straat op.

Van Vliet «Het was te druk geweest. Ons leven draaide alleen nog maar om het werk.»

HUMO Zíjn werk. Het ging te veel over hem, zei hij.

Van Vliet «Ja. Als de tijd van één iemand in een relatie helemaal naar het werk gaat, moet de ander dubbel zo veel doen thuis. Ik moest dus ook plots heel hard werken, en ik had daar niet voor gekozen. Ik moest repeteren, spelen, het huishouden doen, én er zijn voor de kinderen. En organiseren is sowieso al niet mijn sterkste kant.

»Ik heb toen moeten leren om alles in een agenda te schrijven, want ik kon het me niet permitteren om steken te laten vallen. Ik werd daar niet goed van en dat heb ik Koen ook gezegd: ‘Ik vind dit niet meer leuk. Het klopt niet meer.’ Gelukkig had hij dat gevoel ook. Hij heeft meteen van alles afgezegd om samen met de kinderen te kunnen vertrekken.»

HUMO Kwam hij echt alleen nog buiten met een kap over zijn hoofd?

Van Vliet «Nee, maar hij vond het niet prettig dat hij niet meer onopvallend op straat kon wandelen, dat hij niet meer gewoon Koen kon zijn en zijn gang kon gaan.»

HUMO Heeft het succes hem veranderd?

Van Vliet «Absoluut niet. Als ik íéts fantastisch vind aan Koen, dan is het dat hij volkomen zichzelf blijft – wat er hem ook overkomt. Hij is niet bezig met een carrière of succes. Hij had voor we naar Indonesië gingen net zo goed kunnen denken: ‘Als ik nu alles afzeg en kansen laat schieten, kómen de dingen misschien niet meer.’ Maar dergelijk angstig gedrag kent hij niet, en precies daarom zit hij zo goed in zijn vel. Om ‘Popmuziek’ te kunnen maken heeft hij ook weer gezegd: ‘Nu kan ik een heleboel andere dingen níét doen. Vragen ze me daarna niet meer? Ook goed.»

Hollands glorie

HUMO Jou zien we een stuk minder in film of op televisie. Is dat een bewuste keuze?

Van Vliet «Ik kom net terug van opnames voor de nieuwe politieserie ‘Professor T’. Ik mag een Hollandse uit Brasschaat spelen. Dat ik Nederlands ben, blijft een nadeel als ik hier audities voor tv-reeksen of films doe. Daarin heerst een ander soort realisme dan in het theater: mijn Nederlandse tongval moet altijd in het verhaal passen.»

HUMO Er zijn Nederlanders die hier Vlaams beginnen te spreken.

Van Vliet «Toen ik hier net was, heb ik die neiging ook gehad. Ik merkte al snel dat je als Nederlander toch op vooroordelen stuit. Ik wilde niet, telkens als ik ergens binnenkwam, eerst het stempel van Nederlandse krijgen, en de mensen pas daarna zien denken: ‘O, maar het is wel een toffe Nederlandse.’ Ik wilde op gelijke voet beginnen, zonder eerst dat Nederlanderschap te moeten overwinnen. Maar dat ik Vlaams begon te spreken, deed iets met mij: ik werd er meer terughoudend en verlegen door. Na een paar jaar begon me dat dwars te zitten. ‘Wat is dit nu?’ dacht ik: ‘Ik ben mezelf niet meer.’ En dan ben ik weer Hollands gaan praten en werd ik opnieuw minder verlegen.»

HUMO Lukte het je goed, dat Vlaams spreken?

Van Vliet «Ja, als kind luisterde ik vaak naar de cabaretplaten van mijn ouders. Ik bootste dan de typetjes en de dialecten na en werd daar op den duur best goed in.»

HUMO Wanneer wist je dat je van acteren je beroep wilde maken?

Van Vliet «Ik heb nooit iets anders willen doen. Ik ben als kind ook heel lang blijven spelen: ik was nog stiekem met poppen in de weer toen ik 15 was en mijn vriendinnen dat al heel lang niet meer deden. Als mijn broer en ik met de neefjes en nichtjes in de bossen bij mijn grootmoeder speelden, deden we ook altijd alsof we kinderen waren die geen ouders hadden en door het land zwierven, ontberingen moesten doorstaan en verwondingen opliepen. Ik ging zo op in dat spel dat ik tot bloedens toe met stokken over mijn benen wreef om échte wonden te hebben. Mijn neefjes voelden zich daar op den duur te groot voor en wilden liever kaarten of praten. In het begin deed ik mee, maar ik dacht alleen maar: ‘Jezus, wat is dit saai.’ Daarna trokken mijn broer en ik weer naar het bos. We hebben elkaar toen beloofd: ‘Wij zullen nooit stoppen met spelen.’ En ik ben er nooit mee gestopt.»

HUMO Je komt nochtans niet uit een artistiek nest: je vader is diplomaat.

Van Vliet «Ja, maar eigenlijk is hij toneelspeler. Hij heeft in Leiden gestudeerd en acteerde daar bij het studententheater onder leiding van de bekende actrice en regisseur Annemarie Prins. Mijn vader kreeg alle hoofdrollen. ‘Jij bent een geboren toneelspeler,’ zei Prins altijd tegen hem. Hij ziet eruit als een donkere versie van Peter O’Toole, zeiden ze in de Pallieter in Antwerpen, toen hij daar een keer kwam. Daar was ik altijd wel een beetje trots op. Als student heeft mijn vader zelfs een aanbieding van de Amsterdamse Toneelgroep Centrum gekregen: hij kon daar zonder toneelopleiding aan de slag. Hij heeft het even overwogen, maar heeft uiteindelijk zijn rechtenstudie afgemaakt en is zelfs helemaal met theater gestopt. ‘Als ik was gaan toneelspelen,’ heeft hij eens tegen mij gezegd, ‘dan was ik aan de drank en de sigaretten ten onder gegaan.’ Maar het spelen zit dus wel in zijn bloed. En ook in het mijne, hoopte ik. Als ik op school weer eens in een toneelstuk had gespeeld, vroeg ik altijd: ‘Papa? Zie je mij ooit in het toneel terechtkomen?’ Maar hij omzeilde de vraag altijd, en zei iets als: ‘Ik zie jou meer in de muziek.’ Ik had het altijd heel moeilijk met dat antwoord, want voor mij klonk het als: ‘Neen, ik denk niet dat je het kunt.’»

HUMO Waarom zag hij je meer in de muziek?

Van Vliet «Omdat ik ook veel zong. Wellicht zag hij mij ook liever niet in dat ruige theaterleven belanden. Ik weet het niet, vader is eigenlijk een heel stille man: pas als hij speeches geeft of zo, komt zijn theatrale kant naar boven en is hij ineens heel entertaining.

»Ik heb vanwege dat zingen ook wel even getwijfeld of ik niet naar de kleinkunstafdeling zou gaan, maar toch besloot ik al snel: ‘Nee, zingen kan ik al en spelen niet. Dát wil ik leren.’ Voor een stuk nog altijd omdat ik aan mijn vader wilde bewijzen dat ik het kon.»

HUMO Na je studie heb je tien jaar bij het Toneelhuis gespeeld en ook daarna heb je nooit meer zonder werk gezeten. De enige verzuchting die je weleens slaakt, is dat vrouwen na hun veertigste alleen nog voor moederrollen gevraagd worden. Vreselijk.

Van Vliet «Maar waar. Nu, ik kan daar wel mee leven, zolang het interessante rollen zijn. Afgelopen jaar speelde ik bij Zuidpool de voedster die op op ingenieuze manier probeert mee te genieten van de passie van Phaedra. Dat was zo’n geweldige rol dat het me niet kan schelen dat het een oude voedster is.

»Dat gezegd zijnde: ik heb net twee keer auditie gedaan voor een film. Heel goeie audities, maar toch zeiden ze dat ik te oud was. Koen, die 41 is, mocht wél de hoofdrol spelen – een man van 37 – maar voor de vrouw met wie hij in de film een affaire heeft – de rol waar ik voor kwam – hadden ze toch liever een prille dertiger. Terwijl wij toch een koppel zijn en ik er niet ouder uitzie dan Koen. Integendeel. Dat vond ik wel jammer.»

HUMO Jammer? Ik zou er witheet van worden.

Van Vliet «Tja, ik heb natuurlijk ook wel momenten dat ik dat vreselijk irritant vind. Maar als ik dan bijvoorbeeld Glenn Close in ‘Damages’ bekijk, en zie wat die allemaal met haar gezicht heeft gedaan, dan denk ik toch: ‘Dat nooit.’ Geef mij dan maar Robin Wright in ‘House of Cards’: die ziet er ook fantastisch uit, maar wel zoals andere vrouwen van haar leeftijd. Dat geeft hoop.»

HUMO Jij zit je voor de televisie dus ook af en toe af te vragen: heeft die actrice aan zich laten werken of niet?

Van Vliet «Natuurlijk. Je denkt dan toch altijd: ‘Zou ik dat nu ook moeten doen?’ Weet je: terwijl ik dit zeg, denk ik eigenlijk al: ‘Laat maar zitten, die film en die tv.’ In Nederland laten alle actrices zich botoxen en liften. Ik snap wel dat je je houdbaarheid wil verlengen, maar ik vind het ook triest. Ik denk dat dat jong willen blijven op den duur met je aan de loop gaat. Om nog te zwijgen van de energie die het kost. In Indonesië heb ik gemerkt hoe ontspannen je wordt van drie maanden zonder spiegels. Dus laat mij maar gewoon in theater staan: een spot op mijn gezicht en alle rimpelproblemen zijn opgelost.»

undefined

Slechtste seks ooit

HUMO Je hebt op een gegeven moment het heft in eigen handen genomen en samen met collega Alice Reys en regisseur Tanya Hermsen Compagnie Trois Pipes opgericht om ‘Welkom in het bos’ van Alex van Warmerdam op de planken te zetten.

Van Vliet «Compagnie Trois Pipes bestaat ondertussen niet meer, maar ‘Ans en Wilma’ is er wel uit voortgekomen. Het klikte tussen Alice en mij. We zijn beginnen te schrijven en omdat we allebei moeders zijn, ontstond dat taaltje van twee vrouwen die in hun redeneringen de logica van kinderen gebruiken.»

HUMO Dat maakt ‘Ans en Wilma’ onweerstaanbaar geestig. Maar wat ik wilde vragen: neem je graag zelf het initiatief?

Van Vliet «Ik heb dat moeten leren, maar ik ben wel veel gelukkiger sinds ik mijn leven zelf in handen heb genomen. Gedurende een periode in mijn leven liet ik mijn geluk afhangen van anderen – van de persoon met wie ik samen was, bijvoorbeeld. Ik heb toen het heft te veel uit handen gegeven, omdat ik dacht dat het allemaal om die man draaide. Ik dacht dat ik hem gelukkig moest maken. Ik wilde zó graag dat hij van mij hield, dat ik echt alles voor hem deed. Ik was er alleen nog maar voor aan het zorgen dat hij het fijn had en cijferde mezelf helemaal weg.»

HUMO In je vorige Humo-interview – ‘Cherchez la Femme, mevrouw Luk Perceval’ – zei je: ‘Volgens mij kan ontrouw mensen dichter bij elkaar brengen. Liefde is: elkaar vrij laten.’

Van Vliet «Echt? Vreselijk! Ja, dat hoopte ik toen, natuurlijk. Ik dacht ook echt dat dat allemaal moest kunnen, uit liefde voor de ander. Maar dat hoeft niet meer voor mij: ik ben er heel hard van teruggekomen.»

HUMO Hoe?

Van Vliet «Omdat die man mij uiteindelijk heeft verlaten voor een andere vrouw. Ik had álles van mezelf weggegeven, maar dat was kennelijk niet wat hij had gevraagd. Ik ben toen door een diep dal gegaan. Ook al omdat ik zo’n Amerikaans zelfhulpboek heb gelezen – ‘Women Who Love Too Much’. Dat was zó confronterend. Ik kon alleen maar denken: ‘O nee, ik ben toch niet zo’n vrouw! Laat het niet waar zijn. Dat kan niet: ik heb een goeie jeugd gehad. Waar heb ik die rare neiging opgedaan?’ Nu begrijp ik dat die neiging door iemand kan worden aangewakkerd. Toen ik met Koen was, besefte ik heel erg: ‘Dit is niet zo’n man. Dit is een man waar geluk in zit.»

HUMO Jullie zaten samen op de Studio.

Van Vliet «Ja. We zijn toen ook weleens samen in bed beland.»

HUMO Dat was de slechtste seks ooit, vertelde Koen al een keer. Omdat jullie te goede vrienden waren.

Van Vliet «Het was te gezellig. Als iemand me toen had gezegd dat Koen de man van mijn leven zou worden en dat we samen drie kinderen zouden krijgen, dan had ik geantwoord: ‘Néééén, tuurlijk niet.’ Ik was toen met een heel ander soort mannen bezig, was nog iets aan het uitzoeken in mezelf.»

HUMO Wat? Had het iets met je vader te maken, aan wie je absoluut wou bewijzen dat je wel kon acteren? Het was een stille man, zei je.

Van Vliet «Mijn vader was als diplomaat natuurlijk veel weg. Ik weet nog dat hij in Brussel ging werken en dat ik dacht: ‘Ik ken mijn vader niet en nu ga ik hem helemaal niet meer leren kennen.’»

HUMO Hij was naar jouw gevoel een afwezige vader?

Van Vliet «En die emotioneel onbereikbare vriend was het verlengde daarvan? Dat klopt wel. Ik zocht zulke mannen op, en dat zal wel met mijn onbereikbare vader te maken gehad hebben.»

HUMO Wanneer vond je Koen uiteindelijk toch meer dan alleen maar gezellig?

Van Vliet «Daar heeft-ie wel wat overtuigingskracht voor uit de kast moeten halen. We stonden samen in een voorstelling en hadden het weer heel fijn en gezellig, toen hij plots zei: ‘Ik ben verliefd op je.’ Waarop ik meteen: ‘Koen, doe normaal! We kennen elkaar toch? Waar kom je nu mee af? Als je zin hebt, mag je dat gewoon zeggen, je hoeft er geen smoes omheen te verzinnen.’ Maar toen zei hij: ‘Nee, ik meen het echt. Je zult het wel zien.’ En toen kreeg ik de ene prachtige liefdesbrief na de andere in mijn bus. Toch bleef ik denken: ‘Neen, ik ken Koen te goed. Dit slaat nergens op.’ Tot hij me op een avond thuisbracht, we samen in de auto zaten en ik zin had om hem te kussen. ‘Nee,’ dacht ik weer: ‘Dat kun je niet maken. Je mag hem geen hoop geven.’ Maar toen hoorde ik vanbinnen ineens een stem die zei: ‘Dit is het geluk. Pák het.’ En toen kuste ik hem en liet het geluk toe.

»Ik heb ondertussen ook bijgeleerd: ik zal nooit meer zó goed voor iemand zorgen dat ik mezelf verlies. Ik voel dat dat mechanisme nog wel in me zit, maar ik weet ook wanneer ik op de rem moet gaan staan. Koen helpt me daar ook bij. Als ik een tikje te veel voor de kinderen begin te doen, zegt hij zachtjes: ‘Laat ze het maar even zelf doen.’ Toen Koen zo veel werk had, heb ik even geopperd: ‘Zal ik stoppen met spelen en thuisblijven?’ Maar toen zei hij direct: ‘Nee! Ik wil niet dat je stopt.’»

HUMO Op het podium kun je het je toch niet permitteren om jezelf weg te cijferen?

Van Vliet «Toch vond ik het in het begin moeilijk om op de scène dingen naar me toe te trekken. Ik was te bescheiden en daardoor, denk ik, ook vaak nét niet goed genoeg. Je moet toch de ruimte durven pakken die nodig is voor je rol. Tijdens een repetitie kan ik soms nog tegen mijn tegenspeler zeggen: ‘Sorry, ik ga nu iets uitproberen, dus het zou kunnen dat ik over je heen wals.’ Dan moet ik gewoon tegen mezelf zeggen: ‘Sta het toe, of het gaat niet gebeuren.’ Het is juist omdat ik die lef op het podium kan oefenen dat het ook is gaan lukken in het dagelijks leven.»