Concertreview: Lady Gaga in het Sportpaleis
Liefde is faam, faam is pijn en pijn is liefde.
Gaga’s concert tijdens de Super Bowl vorig jaar vond plaats onder bizarre socio-politieke omstandigheden in de Verenigde Staten. Er hing een donkere wolk boven het Witte Huis. Het grootste en gemeenste Fame Monster had net zijn intrek genomen en terwijl veel van Lady Gaga’s little monsters tot de tanden bewapend op de barricaden stonden om hun idealen te verdedigen, speelde Gaga - misschien wel voor het eerst in haar leven - op safe. Ze staarde in de camera, recht in de huiskamers van miljoenen huishoudens en... had niets te zeggen.
Niets controversieels in ieder geval. Misschien was het wel te makkelijk om op dat moment een frats uit te halen. Te voorspelbaar. In tijden van politiek activisme keek Mama Monster in de spiegel. Ze focuste op haar eigen pijn. Ze richtte zich op haar (biologische) familie, op haar tante Joanne, die jaren voordat Gaga werd geboren overleed aan lupus. De plaat die daarop volgde, markeerde een stijlbreuk met alles wat daarvoor was verschenen: een hoop gladde country met een wapperende star spangled banner en een flinke dosis ‘Don’t Stop Believin'’, een sound die werd gekuist en afgestoft door een coole, gladde Britse aal genaamd Mark Ronson, die eerder Bruno Mars en Amy Winehouse van een gelikte sound voorzag. ‘Joanne’ was minder Gaga en meer Germanotta. Gaga met een wit H&M-shirt over haar schouders en een Levi’s 501 rond haar bibs.
‘Joanne is mijn meest persoonlijke album, maar dat soort muziek wordt in 2018 volgens mij niet meer gewaardeerd’, vertelde ze in een goed gevuld, doch niet uitverkocht Sportpaleis. Vervolgens nam ze plaats op een simpel krukje en speelde - verkleed als een deftige Nashville-bohemien annex Jack Sparrow - de titelsong van haar laatste worp. De zwarte akoestische gitaar in haar handen was slechts deels bedoeld als prop. De melodie van ‘Sweet Home Alabama’ zat erin verstopt. Gaga was persoonlijk, eerlijk, breekbaar, naakt en bovenal hartverscheurend rauw.
Na een korte kledingwissel keerde ze terug voor ‘Bad Romance’, de theatrale, lichtelijk ironische popbeuker uit 2009. Een bulldozer van een song die alles wat zojuist was opgebouwd verpulverde. Het contrast was tekenend voor een avond die tijdens de dieptepunten op zijn minst desoriënterend was. Van de saloon powerpop á la Bonnie Tyler tijdens ‘Diamond Heart’ en ‘John Wayne’ naar pa-pa-pa-pa-paparazzi, p-p-p-poker face en ale-alejandro ale alejandro. Eurotrash extravaganza werd afgewisseld met Mama Cass-achtige vocalen tijdens ‘Come to Mama’. Tijdens ‘Scheiße’ blafte ze in nep-Duits over classic housebeats en Chersonissos-techno en tijdens ‘Million Reasons’ klonk ze weer als een vrouwelijke Elton John.
Zo toonde Gaga verschillende, soms verwaterde versies van zichzelf en slalomde ze door een set die meer dan twee uur duurde en bestond uit zeven aktes. Degenen die kwamen voor een freakshow en spektakel met een grote dosis WTF? werden deels teleurgesteld. Uiteraard waren er schuivende podiumdelen, schermen die tevens dienst deden als loopbruggen, trosjes dansers en vuurwerk. Maar Gaga ‘de flashy provocateur’, ‘het enfant terrible van de popcultuur’, die van faam performance art maakte en tijdens haar debuut op SXSW in Austin al zingend een mechanische bull bereed terwijl één van haar danseressen groen slijm over haar gezicht heen kotste, kregen we niet te zien. Maar hoe moet je verder als je een vleesjurk hebt gedragen voor een award show en in een ‘cryogenic space-egg’ over de rode loper bent gedragen? In het Sportpaleis vertelde ze dat Mark Ronson haar had gevraagd welke plaat ze zou maken als ze wist dat het haar laatste zou zijn. ‘Joanne’, was het eerste woord dat uit haar mond floepte. Wellicht was back to basics voor Gaga het gekste dat ze kon bedenken op dat moment in haar leven.
Bij wijze van voorprogramma werd voor de vroege vogels de Netflix-documentaire 'Five Foot Two' vertoond. De film was oorspronkelijk bedoeld als een kijkje achter de schermen tijdens het creatieve proces van haar nieuwe plaat. Uiteindelijk werd het een portret van een vrouw die volledig - zowel fysiek als emotioneel - instort. Op de grote schermen zagen wij een vrouw in pijn, een klein mensje - slechts five foot two, zonder make-up, donkerblonde uitgroei, en een lubberende joggingbroek - op een behandeltafel liggen terwijl de artsen haar spierverlammers toedienden. Ze kreeg de diagnose fibromyalgie, een reumatische aandoening die chronische pijnen in het spierweefsel veroorzaakt. De verloving met Taylor Kinney werd afgeblazen. De lichamelijke pijn ging samen met geestelijke uitputting en depressie.
Pijn was het Leitmotiv van het concert. Tijdens een iets te lang durende speech over gelijkheid, pijn in de familie, zelfacceptatie en ‘je anders voelen’ waren onze tenen maar voor de helft gekruld. De boodschap was uitgekauwd, een popmuziek-cliché van het ergste soort, maar desalniettemin oprecht én bovendien effectief. Een fantastische, akoestische versie van ‘The Edge of Glory’ zittend achter een doorzichtige vleugel werd opgedragen aan Tom uit Antwerpen, een vriend en collega van Gaga, die haar door een moeilijke periode heen had geloodst. Later las ze een briefje voor van een jongeman met een beslagen roze brilletje. Hij stond helemaal vooraan en had een geknutseld roze jasje op het podium geworpen. ‘How are you?’, vroeg hij in zijn brief aan de superster. Gaga keek hem indringend aan en knipperde een paar keer. ‘I feel fine’, antwoordde ze duidelijk ontroerd.
Zonder de provocerende tierelantijnen, zonder de dansers, zonder de luchtbruggen en zonder het vuurwerk is het slechts pijn wat er overblijft en misschien is dat wel de beste versie van Gaga.
