Concertreview: STUFF. in de AB Box

Twee jaar geleden hoorden wij voor het eerst een jong, fris, dartel, compromisloos en nergens schools muziekgroepje zonder zanger. Ze deden terecht stof opwaaien. En toen? Toen maakte Mixmonster Menno een intro vol once upon a time’s en many years ago’s. De andere vier gasten vielen in de AB vanuit die chaotische begingeneriek binnen op drums, bas, toetsen-van-een-goed-jaar en draadloos electronisch blaasinstrument. Om maar te zeggen dat het tweede STUFF.-seizoen gisteren in de AB is begonnen.

Maar eerst is er Elko Blijweert: bekend van Kiss My Jazz en Dead Man Ray, en in de AB Box solo op een krukje met gitaar, toetsen, pedalen en knoppen om geluiden op te nemen en in te lassen. Blijweert moet met een mix van podiumangst en grapdwang tegen de wand van de kleedkamer hebben zitten tikken, en lijkt in een zaal beland die te groot is voor de instrumentals van zijn plaat ‘I Bambini Di Basilisco’ (‘De kinderen van de basilisk’). Poppen speelden naar verluidt kindertheater op sommige van deze tracks, volwassen artiesten dansten erop, voor een publiek. Ik hoor vooral een kinderwereld, en da’s als compliment bedoeld. Met de rechterhand speelt Blijweert ergens een hoge melodie, de linkerhand klikt een Russsch sprookje aan. ‘Ik ga even rechtstaan’, zegt hij, ‘dan voel ik me misschien meer op mijn gemak’ En ook: ‘Het ruikt hier lekker’. Nog één? ‘Van de poging tot onderwatersfeer gaan we nu met z’n allen over naar het verre oosten.’ Dat terwijl Blijweert een mooie stoomboot-in-de-mist speelt, en het crappy Azië daarna heerlijk onnozel klinkt. Elko B. - zo heet hij vanavond - mag gerust meer van die licht-gestoorde eenmanssoundtracks spelen én zelf dirigeren, maar hij mag de zelfrelativering in de presentatie ook minder luid zetten.

Dus, waar zaten we? Bij de ‘Er was eens’- intro vol gescratch van STUFF., met - naast Mixmonster Menno - Lander Gyselinck op drums, Dries Laheye aan de bas, Joris Caluwaerts aan de keyboards en Andrew Claes meestal op ewi - een blazer waar een volledig orkest aan geluiden kan uitkomen.

In het tv-programma ‘Culture Club zei Jef Neve onlangs: ‘Improvisatie lijkt op het gesprek aan deze tafel: we weten wat het onderwerp is, waarover we het gaan hebben, en we hebben een taal afgesproken die een grammatica heeft. We spreken de akkoorden af, zoals in een popsong, en de volgorde en de timing ervan, en daar bouwen we op, liefst met een leuke interactie.’

Lander Gyselick zat ook aan die tafel, hij had het over relatief vaste basisvormen, maar van de eerste 20 minuten STUFF. herkennen wij niks. En dus letten we op het gesprek van vijf mensen die op het podium dicht bij mekaar zijn gekropen, en die zich niet tot één taal zullen beperken. Het begint verkennend en met horten en stoten, als blazer en toetsen mekaar een hand en drie kussen geven. Soms welt een melodie vanuit de toetsen op, en klimt de ewi er piepe-tie-piepend boven. Een andere keer, na het gescratch van ‘When… When you hear… When you hear the sound, turn the page’, leidt de ewi de conversatie en doen de toetsen niet meer dan beamen.

Wij hutselen ondertussen wellicht alles door mekaar, maar op de bas en de drums schijnen de spots het meest als de muziek bijna stil ligt én in de piekmomenten van de tracks. Mocht dit overkomen alsof de flow bij STUFF. niet altijd wint, de flow wint bij hen zelfs tijdens de gekste, meestal uit het niets opduikende uitspattingen.

Een journalist sprak in verband met STUFF.'s titeloze debuut van twee jaar geleden over het origineelste en spannendste wat ons land heeft voortgebracht sinds dEUS. De groep is net terug van een paar concerten in Engeland. Iemand op de BBC radio: ‘This is what I expect Flying Lotus’ band to be like’. Het stadsmagazine Bruzz livestreamt het uitverkochte concert in de AB Box. Het concert van vandaag vrijdag in de Gentse Handelsbeurs? Ook uitverkocht. Maar van het eventuele zot dat daardoor naar hun kop zou zijn gestegen, is nergens iets te merken. Er zijn alleen mooie, goedlachse, nauwkeurig focussende en keihard werkende muzikanten te zien, die het doen met overgave en uit innerlijke noodzaak.

Het gebrek aan capsones zit ook in Lander Gyselincks bindtekst: ‘AB’tje, AB, zijn jullie hier? Brussel. Gent, Antwerpen, iederen samen? Wij zijn superenthousiast dat we hier voor een intiem publiek onze nieuwe langspeler mogen voorstellen, zijnde ‘old dreams, new places’, en we gaan heel veel nieuwe muziekjes voor jullie spelen’.

En dan komt ‘Strata’, uit het inderdaad zeer nieuwe ‘old dreams new new planets’. Synthlaag één is een pietiewietvogel, synthlaag twee komt van dieper. Als er naar een lager toerental wordt geswitcht, denken wij aan Air en verzamelt zich onherroelijk een beetje traanvocht dat eruit wil.

Na een donkere, heerlijk logge en zware track volgt ‘Axlotl’, met hoog Aphex Twin-gehalte in de beginnende cocon, daarna vlindert het lied als discodeun boven de AB-danstempel, en tovert het een grote WatDeFok op menig voorhoofd. De drop die doet joelen is een jazzrock-drop, het applaus aan het eind is er één van heb ik u daar.

‘Fulina’ is melancholischer, Andrew Claes speelt een cheesy deuntje op de gewone sax, de rest van de groep ligt saboterend op de loer, het intense getoeter-boven-gewriemel dat volgt haalt het tempo-record van de avond.

‘Even de setlist bediscussiëren’, zegt Lander Gyselinck. ‘Freedom’ van het geweldige Jurassic 5 inscratchen, denkt Mixmonster Menno. Het gesprek stokt weer even, en net als je denkt: dit is jazz voor drie man en een paardenkop met een freejazz-collectie, tapdansen deze vijf mensen zich uit de mist, blijft alleen een sambabal over, en staan we plots op iets in de trant van ‘Plastic dreams’ van Jaydee te hupsen: de aaaaéééé zou van een walvis kunnen zijn, de schots en scheve techno Detroits, het gewriemel helemaal STUFF., het feit dat ze de track genadeloos stilleggen om ‘m opnieuw te reanimeren gewaagd. Wat er ook van weze: in de tijdspanne van een kleine 10 minuten zijn wij door een legendarische dansnacht gevlogen.

‘Tuurlijk gaan we nog wat liedjes spelen, we doen niet liever’, zegt Gyselinck, en hij gaat op zijn kruk staan om het nieuwe, veelkleurige vinyl in de lucht te steken Wij hebben er geen idee van waar we ons bevinden in de verjazzte Skrillex die de bissen opent, en evenmin waarom de ewi in de intro van de bekende afsluiter ‘Java’ ons aan Wall-E doet denken.

Thuisgekomen bekijken we de songtitels van ‘old dreams new planets’: ‘Slug’, ‘Strata’, ‘Colibri’, ‘Delta’, ‘Fulina’, ‘Galapagos’, ‘Spinning Leaf’, ‘Axlotl’ en ‘Vault'. Het lijken wel namen van metrostations op een nieuwe planeet. Terwijl wij vanuit die gedachte met het meest intergalatische uit onze colletie de uitgang opzoeken, zeggen wij nog: 'Gaat STUFF. van de zomer gewoon een keer zien en horen!'