Corona doet ons vaker scheiden: ‘Hij kon de vrouw met wie hij stiekem sms’te niet meer uit zijn hoofd krijgen’

Sergio Herman en Ellemieke Vermolen zijn niet de enigen die dit jaar een punt achter hun huwelijk hebben gezet. Corona heeft ons vorig jaar meer doen scheiden, leren voorlopige gegevens van het Rijksregister. We stevenen af op een triest recordjaar. ‘Door corona raakten koppels hun modus vivendi kwijt.’

‘Het is op, ik wil scheiden.’ Een week voor de lockdown in maart kreeg Kim Dieltjens (32) uit Nijlen te horen dat de man met wie ze tien jaar samen was, een huis bouwde en twee dochters kreeg, van haar weg wilde.

‘De hemel viel op mijn hoofd. Ook al hadden we in 2018 relatieproblemen gehad, ik zag een breuk niet aankomen. Ik dacht dat de therapie ons goed had gedaan, dat we min of meer weer op het juiste spoor zouden raken.’

Maar haar toenmalige wederhelft zag het anders. Hij kon de vrouw met wie hij stiekem sms’jes had zitten sturen, niet meer uit zijn hoofd krijgen. ‘Ik ben door een rollercoaster van emoties gegaan. Al een geluk dat ik zo veel familie en vrienden heb die mij steunden. En mijn twee kleine prutskes van kinderen natuurlijk. Hoe diep ik ook zat, voor hen deed ik alles.’

Dat coronatijden doen scheiden, dat bleek de afgelopen maanden ook al uit de boekskes. Onder meer topkok Sergio Herman en presentatrice Ellemieke Vermolen zetten een punt achter hun relatie, en iets verder van huis zouden rapper Kanye West en realityster Kim Kardashian hetzelfde van plan zijn.

Vakantieperiodes

Gegevens die we bij het Rijksregister opvroegen, bevestigen dat er ook gewoonweg meer relatiebreuken hebben plaatsgevonden. In de databank werden tot en met november 2020 over de drie gewesten heen al 29.216 scheidingen gemeld. Dat zijn er, zonder de maand december, een dikke 600 meer dan in heel 2019, toen er 28.534 registraties waren. De kans is reëel dat het verschil nog groter wordt wanneer de cijfers voor heel 2020 verwerkt zijn. Die laatste maand van het jaar is traditiegetrouw degene waar de burgerlijke standen van ons land de meeste meldingen krijgen. ‘Wij zien in elk geval al een flinke serieuze stijging in het aantal echtscheidingsakten’, zegt notaris Bart Van Opstal.

Zijn er in coronajaar 2020 een recordaantal huwelijken gestrand? Sociologe Kim Bastaits (PXL Social Work - Research) zou er niet van schrikken, mocht dat blijken. ‘We weten al langer dat na vakantieperiodes een piek van echtscheidingen volgt.’ Dat heeft te maken met het feit dat partners op zulke momenten hun dagen anders invullen. De routine raakt er uit, ze leven dichter op elkaar, er is meer tijd om na te denken. ‘De relatiedynamieken worden op zo’n moment uitvergroot. Soms hebben koppels daar baat bij, soms zien ze tijdens zo’n periode hun problemen alleen maar groter en talrijker worden.’

Een lockdown of semilockdown lijkt wel op zo’n vakantie, aldus Bastaits. ‘Waarmee ik niet wil zeggen dat het een ontspannende periode is. Maar er zijn wel een aantal aspecten, zoals het meer thuis zijn, al dan niet met werk en kinderen, die de spanning kunnen opdrijven. Tegelijk zijn de mogelijkheden tot afleiding beperkt. Waar de basis al niet goed zat, kan corona de druppel zijn en een breuk bespoedigen.’

Een hels jaar

Reinout Stevens (39) uit Sint-Niklaas hoopte dat de lockdown een goed moment was om zijn relatie, die in een serieuze dip zat, nieuw leven in te blazen. ‘Maar het werd een ijskoude periode. Er werden weinig woorden gewisseld, haar gezicht stond voortdurend op onweer. Bij het minste lagen we overhoop. Dat ik mijn uiterste best deed in het huishouden en veel liefde toonde, maakte geen verschil.’

Stevens, die zich in een ziekenhuis over de logistiek ontfermt, moest door pandemie veel en laat werken en kon zo de spanning thuis wat ontvluchten. ‘Toen ik merkte dat ook zij steeds minder thuis was, wist ik eigenlijk wel al dat het niet meer goed zou komen. Normaal stopt ze met werken om vijf uur. Als ze dan om halfzeven nog niet terug is...’

Na de zomer zette zijn toenmalige vrouw, met wie hij zestien jaar samen was, er definitief een punt achter. ‘Ik heb extreem afgezien. 2020 was een hels jaar’, zegt hij. Het zou kunnen dat corona een en ander versneld heeft. ‘We zouden sowieso wel uit elkaar zijn gegaan. Dat zie ik nu in. Maar zonder dat virus hadden we misschien toch nog wel wat leuke dingen samen kunnen doen, waardoor we elkaar wat meer terugvonden. Nu was er, met uitzondering van een paar uitstapjes met onze zoon in de zomer, heel weinig mogelijk.’

Voorspelbaar en goedkoop

De Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat Fednot noteert vooral stijgende percentages in en rond vakantieperiodes. Juni en juli waren afgelopen jaar recordmaanden, met respectievelijk 17,1 procent en 56,6 procent meer scheidingsakten dan in dezelfde periode in 2019. ‘In de lockdownmaanden maart en april was het heel moeilijk om een scheiding bij een notaris rond te krijgen.’

Dat het aantal akten vanaf de zomer piekt, is volgens notaris Bart Van Opstal niet alleen te verklaren door een inhaalbeweging. Hij zag en hoorde ook zelf hoe veel koppels door corona ‘hun modus vivendi’ kwijtraakten. ‘Pre corona hadden ze nog een uitlaatklep, bij vrienden, op café of in de sportclub, die hen hielp om met de verschillen te leven. Maar doordat die activiteiten zijn weggevallen, worden in veel huishoudens de tegenstellingen op scherp gesteld.’

Wat de notarissen nog opvalt, is dat mensen die beslisten om te scheiden, dat zo gecontroleerd en snel mogelijk wilden doen. ‘We hebben meer scheidingen in onderlinge overeenkomst gehad’, aldus Van Opstal. Dat is niet alleen voorspelbaarder dan een procedure voor de rechtbank, het is ook goedkoper. ‘Je mag niet vergeten hoeveel mensen zonder werk zitten of dat dreigen te verliezen. De toekomst is voor velen heel onzeker.’

Ook Reinout Stevens en zijn vrouw gingen in onderling overleg uit elkaar. ‘De verdeling van het huis, de spullen, de tijd met onze zoon. We hebben dat heel vlot geregeld gekregen, gewoon onder ons twee. Het ging zelfs zo makkelijk dat ik bij momenten dacht: als we zodanig op dezelfde lijn zitten, waarom scheiden onze wegen dan?’

Intrafamiliaal geweld

Vraag je Hilde Melotte, advocate gespecialiseerd in familierecht, wat haar opviel het afgelopen jaar, dan is een stijging in echtscheidingen niet het eerste wat ze aanhaalt. ‘Ik heb vooral een dubbele beweging gemerkt. Ik zag ook koppels die elkaar net terugvonden in de lockdown, omdat ze meer tijd voor elkaar en hun gezin hadden. Er zijn er ook die een extra inspanning hebben gedaan om samen te blijven, net omdat de omstandigheden zo moeilijk waren. Sommige mensen wisten bijvoorbeeld niet goed waar ze naartoe zouden gaan, als de breuk een feit was. Een nieuwe woning huren was allesbehalve vanzelfsprekend en wie technisch werkloos was, had ook minder opties. Sommigen zijn daardoor blijven proberen om samen verder te gaan.’

Maar er was dan ook die andere kant: echtscheidingen die nog net iets moeilijker verliepen dan anders. Melotte: ‘De stress liep geregeld te hoog op, in die gezinnen. Ik ben vaker met intrafamiliaal geweld geconfronteerd geweest. Het ging dan om echt ernstige situaties, waarin we op korte termijn een oplossing moesten vinden om een kind of partner veilig te stellen. Heel wat mensen zaten mentaal bijzonder diep, waardoor er meer conflict was en veel moeite om een overeenkomst te vinden.’

Met geweld is Kim Dieltjens nooit in aanraking gekomen. Maar praktisch was haar scheiding allerminst makkelijk.

‘Initieel kozen mijn ex en ik ervoor om aan birdnesting te doen. Onze dochters zouden dan in ons huis blijven en wij zouden week om week beurtelings bij hen intrekken. Maar dat hebben we nog geen maand volgehouden. Het was veel te moeilijk – je vindt gewoon geen goede manier om het huishouden te runnen. En door corona waren we ook erg bezorgd dat we onze ouders, die ons opvingen, misschien zouden besmetten met al dat wisselen.’

Uiteindelijk hebben de twee een bemiddelaar gezocht. ‘Het had wat voeten in aarde om zo iemand in volle lockdown te vinden, maar ik ben dankbaar dat ons dat gelukt is. Zij heeft de discussies in goede banen geleid en veel van de administratie op zich genomen.’ Want er moest wel wat geregeld worden. Een verdeling voor de kinderen uitwerken, een huis verkopen, een nieuwe school zoeken. ‘Het enige wat bij mij niet veranderd is, is mijn werk.’

Stappenplan

Advocaten zagen ook hoe het coronavirus af en toe ook door ouders misbruikt werd in hun strijd om de kinderen. Zeker tijdens de eerste golf was er veel onduidelijkheid over wat er moest gebeuren wanneer een kind of ex (mogelijk) besmet was en in quarantaine moest. ‘Gelukkig heeft de Orde van Vlaamse Balies dan richtlijnen opgesteld, om wat duidelijkheid en rust te brengen’, aldus Melotte.

Kim Dieltjens heeft zo’n plan niet nodig gehad. Maar ze geeft wel toe dat corona veel kopzorgen over de kinderen met zich meebracht. ‘Toen mijn ex met hen naar het buitenland wilde bijvoorbeeld. Ik heb toen enorm hard gehoopt dat er door de overheid bijkomende restricties zouden worden opgelegd, zodat ze niet konden vertrekken. Zo bang was ik dat ze vast zouden komen te zitten of besmet raakten. Ik was panisch dat ik hen lange tijd niet kon zien.’

De kans dat kinderen iets van dit soort spanningen oppikken is reëel. Al was het maar omdat ze een aanzienlijk deel van 2020, door gesloten scholen en crèches, thuis hebben doorgebracht. Een conflict met (bek)vechtende ouders is dat nooit veraf. Kan een scheiding in coronatijd meer impact hebben op hen?

Niet per se, meent sociologe Kim Bastaits. ‘We weten uit eerder onderzoek dat het vooral blijvend conflict is dat kinderen kan tekenen. Daarmee bedoelen we: ruzies en beschuldigingen die ook in de jaren na de breuk blijven aanhouden.’ Daardoor wordt het welzijn van het kind van uit het oog verloren. ‘Dat is wel nefast. We hebben zelf vastgesteld hoe dit bij die groep jongeren tot externaliserend probleemgedrag kan leiden.’ Denk aan veel drugs of alcohol gebruiken, weglopen of agressief zijn. ‘Sowieso spreekt deze groep kinderen over meer angstgevoelens en een lagere levenstevredenheid dan degene geen blijvend conflict ervaren na de scheiding van hun ouders.’

‘We hebben wel woorden gehad. Maar met deuren smijten, hebben we nooit gedaan’, zegt Reinout Stevens. Hij dacht oprecht dat zijn vijfjarige zoon weinig van de moeilijke relatie met zijn moeder zou doorhebben. ‘Maar in de zomer was hij elke dag bij ons. En dan heeft hij blijkbaar toch een en ander opgepikt. Hij vroeg ineens: ‘Waarom maken jullie altijd ruzie?’ of ‘Wanneer geven jullie elkaar eens een knuffel?’ Dat vond ik een heel pijnlijk moment. De reden waarom ik zo gevochten heb voor mijn relatie, was net om hem te sparen. En ook om hem niet te moeten missen. Ik ben zo graag zijn vader. Ik mis hem enorm in de week dat hij niet bij me is. Wanneer we wel samen zijn, is het vadergevoel nu veel intenser.’

Stevens is volop bezig met een nieuwe, eigen weg te zoeken. ‘Er is een deur gesloten voor mij in 2020, in 2021 gaat er een nieuwe open. Ik neem me kleine, realistische doelen voor. Vier dagen met de fiets weggaan of een barbecue met vrienden organiseren, dat soort dingen staan op mijn bucketlist. Meer wil ik niet van mezelf vragen.’

Ook Kim Dieltjens koestert geen grootse dromen, buiten weer een eigen plek om te wonen. De bovenverdieping bij haar ouders heeft toch iets te veel beperkingen. Een nieuwe relatie is voorlopig niet aan de orde. ‘Ik heb behoefte om eens op stap te gaan en nieuwe mensen te leren kennen. Maar het ziet er niet naar uit dat zoiets snel zal kunnen, met al die coronamaatregelen. Ik houd het dan maar op wandelen. Buiten zijn in de natuur, dat heeft mij het afgelopen jaar misschien nog het meest geholpen.’

(DM)