‘Dat contract van Kevin De Bruyne kun je ethisch én rationeel niet rechtvaardigen’

Kevin De Bruyne heeft zijn contract bij Manchester City met twee jaar tot de zomer van 2025 verlengd. Hij onderhandelde op eigen houtje een brutoloon van zo’n 100 miljoen euro. ‘Voetballers komen hiermee weg, CEO’s niet’, zegt Antoon Vandevelde (69), professor emeritus economie en ethiek.

Er heerst vooral bewondering voor de onderhandelingstechniek van Kevin De Bruyne. Over het monsterbedrag zelf geen ophef?

VANDEVELDE «Dat wordt precies als onderdeel van het spel beschouwd. Het heeft ook te maken met het feit dat hier een soort tombola mee gemoeid is. Kevin De Bruyne heeft zijn capaciteiten door een zekere aanleg en hard trainen, maar er zit tegelijk ook veel geluk in. Iemand uit een arm gezin kan steenrijk worden omdat hij toevallig hard kan lopen. Of in dit geval goed kan voetballen. We sympathiseren soms met mensen die het veel beter hebben dan wij, denk bijvoorbeeld aan filmsterren.»

Met briljante CEO’s of hardwerkende politici hebben we minder sympathie. Dat zijn meteen zakkenvullers?

VANDEVELDE «Misschien omdat een CEO of politicus wordt bekeken als onderdeel van een elite die al allerlei voordelen geniet. Er is een stuk meritocratie dat meespeelt bij zakenlui en politici. Bij sporters of andere vedetten speelt aanleg en geluk een rol. Heel rationeel is het allemaal niet en het kan ook snel omslaan. Als De Bruyne morgen een penalty mist, dan kan die sympathie snel veranderen in nijd. Dan zal de roep weerklinken of hij zoveel geld wel waard is. Het is heel wankel.»

Zijn dergelijke bedragen eigenlijk te verantwoorden?

VANDEVELDE «Ik heb er geen enkel probleem mee dat mensen goed verdienen, of dat ze hun marktmacht uitspelen. Maar je kan die hoge lonen niet verdedigen wanneer diezelfde mensen tegelijk ook allerlei privileges genieten. Hoeveel van die sporters wonen bijvoorbeeld in Monaco? Er is geen enkele reden te bedenken waarom bepaalde inkomensklassen minder belastingen moeten betalen dan anderen. Noch ethisch, noch rationeel kan je hier een verantwoording voor vinden. En het meest raadselachtige is inderdaad de vraag die u stelt: waarom accepteren mensen dit?»

Ja, waarom?

VANDEVELDE (lacht) «Het is heel moeilijk te begrijpen. Er is ooit onderzoek gedaan waarbij men mensen ondervroeg naar het meest eerlijke systeem om winsten te verdelen. Specifiek voor sport had men de imaginaire case van een voetbalploeg die uitzonderlijk en eenmalig uitkwam tegen een andere topploeg. Er waren te weinig tickets. De vraag luidde: hoe verdeel je de tickets? Men kreeg de keuze uit drie mogelijkheden. Ofwel per opbod, per loterij of via het principe first come, first served. De meerderheid koos voor dat laatste. Ook een loterij werd aanvaardbaar geacht. Het meest verwerpelijke systeem was per opbod. Terwijl dat nochtans het meest logische zou zijn, vanuit economisch standpunt. Schaarste is een economisch gegeven waarbij je de markt laat spelen. Maar de markt wordt dus per definitie als unfair beschouwd.»

Kan of moet een overheid ingrijpen in die vrije markt?

VANDEVELDE «Er is een marktlogica waarom De Bruyne zoveel krijgt. Dat heet the winner takes all. Als die vedette voor uw ploeg speelt, dan kan dat voor die ploeg een groot verschil maken in inkomsten. Bij een overheidsbedrijf kan je de lonen plafonneren. Bij een privébedrijf kan je dat niet. Maar als overheid kan je wél ingrijpen via de belastingen. Daar heeft ze wel een taak en een plicht. Het principe moet zijn: hoe meer iemand verdient, hoe meer belastingen hij moet betalen.»

(DM)