‘Dat de coronacijfers dalen, betekent niet dat het virus nu bijna onder controle is’

‘Ik zie dat nog maar 30 procent van de Belgische bevolking volledig gevaccineerd is’, zegt wiskundige Christina Pagel, lid van een Britse expertengroep. ‘Zo houdt u de deltavariant niet tegen.’ Een nuchtere blik op de zomer.

De manier waarop we nu bezig zijn, doet Christina Pagel (1975) denken aan dat verhaal van de man die op zijn dak was geklommen tijdens een hevige overstroming, omdat hij niet kon zwemmen. Het enige wat de man deed, was bidden: “God, help mij!” Toen een helikopter vriendelijk aanbood hem op te pikken, wees hij die af. Hij wachtte op God. Toen een bootje voorbijkwam, stapte hij niet in. Hij wachtte op God. Toen hij door het water verzwolgen werd, vroeg hij huilend waarom God hem niet geholpen had. “Hoezo?”, weerklonk een stem uit de hemel. “Ik heb u een helikopter gestuurd en een roeiboot. U wilde mijn hulp niet.”

“Wij zitten allemaal te wachten op een vaccin, en wat onze collectieve veiligheid betreft, wachten we op groepsimmuniteit door vaccinatie”, zegt Pagel. “Maar ondertussen vergeten we dat ook andere maatregelen zeker nog nodig zijn om deze pandemie het hoofd te bieden. Zogenaamde niet–farmaceutische interventies: mondmaskers, afstand, ventilatie, niet samenkomen in binnenruimtes, enzovoort.”

Pagel werkt als wiskundige al zestien jaar in de gezondheidszorg, ze bouwt modellen voor ziekenhuizen en deed onder meer onderzoek naar epidemieën. Vandaag maakt ze deel uit van de onafhankelijke SAGE-groep (Scientific Advisory Group for Emergencies), een groep experts die in het VK het publiek correct wil informeren over de pandemie. Afgelopen woensdag kon ze in haar overvolle schema even tijd maken om ons via Skype te woord te staan. “Als ik naar de Belgische cijfers kijk, dan zie ik dat nog maar 30 procent van uw bevolking volledig gevaccineerd is”, zei ze. “Zo houdt u de deltavariant niet tegen.”

België heeft wel relatief lage en dalende besmettingscijfers.

Christina Pagel: «Ja, ook dat zie ik. Maar wat nu gebeurt met delta, is hetzelfde als wat begin dit jaar gebeurde met alfa (de zogenaamde Britse variant). Eigenlijk zijn dit twéé epidemies. De oude variant trekt weg en de cijfers dalen spectaculair, maar de nieuwe rukt op. Aanvankelijk blijft die stijging onder de radar, en zie je die niet in de cijfers. Tot die nieuwe variant dominant is en de cijfers weer stijgen. Dat gebeurde met alfa, en nu met delta. Ook bij u gaan de cijfers stijgen.»

In het Verenigd Koninkrijk is het al zover.

PAGEL «Wij zijn al sinds april aan het waarschuwen, het was perfect voorspelbaar. Het aantal besmettingen met delta steeg van tien naar honderd naar duizend – het ging heel snel. Maar zolang de algemene cijfers bleven dalen, dachten velen dat er niets aan de hand was. De ziekenhuizen bleven leeg, alles leek voorbij. Tot de deltavariant meer dan 50 procent van de besmettingen uitmaakte, en het hek weer van de dam was.»

Waarom zien mensen dat niet?

PAGEL «Geen idee. Omdat ze te snel hopen dat alles onder controle is. Maar die hoop is nergens op gebaseerd. Je ziet het in Portugal, in de Verenigde Staten, in Israël, bij ons en straks in de rest van Europa. Wij hebben grote uitbraken in het noordwesten en in Schotland. En in het VK is bijna de helft van de bevolking al volledig gevaccineerd: dat is veel meer dan in België. Van de volwassenen heeft 80 procent één prik gehad, en 60 procent twee.»

Wie raakt er dan vooral besmet? De ongevaccineerden?

PAGEL «Of mensen die nog maar één prik kregen. En uiteraard schoolgaande kinderen, die niet gevaccineerd zijn, en in school zelfs geen mondmasker dragen. Met de deltavariant verdubbelt je kans om in het ziekenhuis te belanden, maar gelukkig liepen kinderen al weinig risico op dat vlak, dus daar maak ik mij minder zorgen over. Wat vooral zorgen baart, is dat 5 tot 10 procent van kinderen onder de 16 jaar die symptomatisch besmet zijn geweest, na meer dan twee maanden nog altijd klachten heeft.»

Zijn dat kinderen met long covid? En klopt het dat er in het Verenigd Koninkrijk ongeveer 7.000 kinderen daaraan zouden lijden? Wat, omgerekend naar België, zou kunnen betekenen dat hier 1.000 kinderen long covid hebben?

PAGEL «Voor het VK klopt dat. Bij volwassenen ligt dat percentage hoger, maar ook bij kinderen is het erg. Zeker als je weet dat covid ook bij minder ernstige gevallen significant verlies van grijze massa veroorzaakt in hersenzones die verantwoordelijk zijn voor geheugen en concentratie. Kinderen worden nu misschien opgezadeld met consequenties voor de rest van hun leven. Doordat er geen maatregelen zijn, geen mondmaskers, geen ventilatieplan, vallen leerlingen constant uit. Nu zitten 250.000 Britse scholieren thuis.»

Bent u voor de vaccinatie van kinderen?

PAGEL «Hier is Pfizer goedgekeurd voor kinderen ouder dan 12, maar de overheid geeft het voorlopig alleen aan meerderjarigen. Misschien gebeurt die vaccinatie van scholieren alsnog in de loop van de zomer. Ik hoop het, want we weten dat echte groepsimmuniteit niet haalbaar is zonder kinderen in te enten. Zeker met de deltavariant is het percentage van de totale populatie dat je nodig hebt zo hoog dat je dat zonder kinderen niet haalt – ik schat tussen de 85 en 90 procent. Volgens mij moeten we stilaan over dit virus beginnen te denken zoals over de mazelen. Een zeer hoge vaccinatiegraad is essentieel.»

Had Israël die niet? Toch stijgen ook daar de besmettingen opnieuw. En de pas afgeschafte mondmaskerplicht werd opnieuw ingevoerd.

PAGEL «Israël heeft de pech, als ik dat zo mag zeggen, dat bijna een derde van de bevolking minderjarig is. De Europese bevolking is gemiddeld veel ouder. Het voordeel van Israël is dan weer dat ze iedereen hebben ingeënt met Pfizer, dat het beste lijkt te werken tegen de nieuwe varianten. AstraZeneca werkt ook, maar niet zo goed. Hier bij ons heeft ongeveer de helft AstraZeneca gekregen en de andere helft Pfizer en Moderna.»

Helpt één prik AstraZeneca tegen delta?

PAGEL «Ja, zo slecht is AstraZeneca niet. Na één dosis bieden zowel Pfizer als AstraZeneca 30 procent bescherming tegen symptomatische infectie met delta. Maar de kans op zware ziekte daalt met 80 procent, dus dat is goed nieuws – een week thuis ziek in bed is niet zo erg als een opname in het ziekenhuis. Na twee dosissen biedt Pfizer een bescherming van 85 procent tegen symptomatische infectie en meer dan 95 tegen hospitalisatie. Bij AstraZeneca ligt vooral dat eerste percentage lager, op ongeveer 65 procent.»

Gaan na de besmettingen en hospitalisaties ook de opnames op intensieve zorg bij u weer stijgen?

PAGEL «Onvermijdelijk. Het aantal mensen dat beademing nodig heeft, is de voorbije week al met 40 procent toegenomen. Ook het aantal patiënten op intensieve zorg zal stijgen. Wat de sterfgevallen betreft, gaat het gelukkig alsnog om kleine getallen.»

Is delta onze laatste kwelduivel?

PAGEL «Nee, waarom zou het? We hebben het nu over vaccinatie in het Westen, maar het grote drama is dat Afrika, Zuid-Amerika en grote delen van Azië helemaal nog niet aan vaccins toe zijn. Zo kan het virus evolueren naar besmettelijker varianten. Er is al een variant die delta plus heet. Er kunnen ook varianten opduiken die onze immuniteit omzeilen.»

Is reizen verstandig?

PAGEL «Nee. Dat hebben we vorige zomer gezien. Op reis mixen mensen uit alle landen met elkaar. Kinderen spelen met elkaar en geven het virus door. In hotels eten mensen drie keer per dag in dezelfde ruimtes. Vakanties zullen leiden tot massaal veel infecties. Daar hoeft niemand aan te twijfelen. De haarden waar delta in het Verenigd Koninkrijk het hardst toeslaat, zijn plekken waar veel reizigers uit India zijn teruggekeerd.»

Wij gaan eind augustus een festival met 75.000 mensen organiseren. Goed plan?

PAGEL «Nou, good luck! Nee, kan men echt niet nog een jaartje wachten? Als we toelaten dat het virus zich blijft verspreiden, dan zitten we aan het einde van de zomer weer met grote problemen. Een Europa met een paar miljoen besmettingen, of een Europa met een paar honderdduizend gevallen – dat maakt echt een groot verschil. We stoppen nu zoveel energie in de vaccins, dus laten we alstublieft voorzichtig zijn.»

(DM)