De 10 beste ruimtevaartfilms van het heelal en omstreken

Al sinds de begindagen van de cinema oefent het heelal een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op filmmakers. Zo scheert regisseur James Gray dezer dagen hoge toppen met ‘Ad Astra’, waarin Brad Pitt een astronaut vertolkt die in de verste uithoeken van het zonnestelsel speurt naar zijn vermiste vader. Voor diegenen onder u die niet genoeg kunnen krijgen van vlammende raketten en glanzende ruimtehelmen, stelden wij een ranglijst samen van tien ruimtevaartklassiekers die hun plekje tussen de sterren hebben verdiend.

Eerst even duidelijk maken dat u in deze countdown géén Jabba de Hutt, Peter Quill of facehuggers zult aantreffen. In het subgenre van de ruimtevaartfilm ligt de focus níét op knetterende laserpistolen of zwenkende X-Wing Starfighters, maar op de dappere mannelijke en vrouwelijke astronauten die zijn bezeten van de drang om de grenzen van de kosmos te verkennen – to infinity and beyond!

10. FORBIDDEN PLANET (1956)

undefined

In het fantastische ‘Forbidden Planet’ zien we hoe de crew van een vliegende schotel, onder wie de piepjonge Leslie Nielsen, op de planeet Altair IV een close encounter heeft met een gestrande geleerde, een deerne die niet weet wat een badpak is en een robot die Robby heet. In een periode dat het sciencefictiongenre niet al te serieus werd genomen, was ‘Forbidden Planet’ een mijlpaal: ’t was de eerste sf-film die bij pers en publiek echt respect afdwong en de eerste die op een ernstige manier het thema van de ruimte-exploratie aansneed. Goed gedaan, Robby!

9. FIRST MEN IN THE MOON (1964)

undefined

In deze schitterende verfilming van een roman van H.G. Wells zien we hoe twee geleerden en een dame anno 1899 in typische victoriaanse klederdracht afreizen naar de maan, alwaar ze in een ondergrondse stad in aanvaring komen met de Selenites, mierachtige insecten die verdacht goed lijken op kinderen in rubberen pakken. Klinkt lachwekkend, en dat ís het ook, maar de stop-motioneffecten van de legendarische Ray Harryhausen zien er wonderbaarlijk uit, en op de allerbeste momenten laat deze onverwoestbare cultclassic u aan den lijve ondervinden hoe het voor ruimtevaarders moet zijn om voet te zetten op een mysterieuze planeet.

8. CONQUEST OF SPACE (1955)

undefined

U dacht dat de decors in ‘2001: A Space Odyssey’ uniek en revolutionair waren? Ha, wacht tot u deze onwaarschijnlijk genietbare classic hebt gezien over een ruimtevaartmissie naar Mars die naar de maan gaat. In een scène die de fans van ‘2001’ een schok van herkenning zal geven, zweeft een klein ruimteveer in de richting van een ruimtestation in de vorm van een reusachtig spinnend wiel: zou het kunnen dat Kubrick híér de inspiratie is komen halen? In een andere scène zien we hoe astronauten zich met touwen vasthaken aan een minishuttle waarvan de vonkende straalpijp doet denken aan een gaskachel: nog goed dat Stanley dát niet heeft gekopieerd.

7. APOLLO 13 (1995)

undefined

We horen wat u denkt: hoort deze classic van regisseur Ron Howard wel thuis in deze lijst? Die drie astronauten, gespeeld door Tom Hanks, Kevin Bacon en Bill Paxton, raken niet eens tot op de maan, want hun raket gaat kapot! U hebt een punt, maar toch zou dit lijstje niet compleet zijn zonder deze – ook al heb je hem al honderd keer gezien – altijd weer meeslepende klassieker waarin hulde wordt gebracht aan de heldhaftige spirit van ruimtevaarders. De voorbije jaren zijn overigens nog twee andere geweldig entertainende films verschenen die met één poot in het ruimtevaartgenre, en met de andere poot in het genre van de survivalfilm staan: ‘The Martian’ en ‘Gravity’.

6. CONTACT (1997)

undefined

Op de finale na, speelt deze grandioze verfilming van de uit 1985 daterende roman van Carl Sagan zich helemaal af op aarde (en zelfs wanneer Jodie Foster op het eind in die intergalactische capsule stapt, is het nog maar de vraag of ze de aardkloot eigenlijk wel verlaat). Waarom we ‘Contact’ dan toch tot de allerbeste ruimtevaartfilms rekenen? Omdat ruimtemissies méér behelzen dan alleen maar raketten die met donderend geraas naar de sterren reiken. Wat ‘Contact’ zo mooi laat zien, is dat de ruimte-exploratie voor een groot stuk het werk is van astronomen die met hun ontzagwekkende radiotelescopen vanop de aarde geduldig het heelal afspeuren. Een opvallend detail is dat de bouw van de capsule wordt gefinancierd door een excentrieke miljardair: voorzag Sagan al in 1985 dat de toekomst van de ruimtevaart in de handen ligt van steenrijke figuren als Elon Musk en Richard Branson?

5. FIRST MAN (2018)

undefined

De allermooiste ruimtevaartfilms voeren je niet alleen mee naar het heelal, maar nog veel verder, naar de diepten van de menselijke ziel. Neem nu ‘First Man’. Met een indrukwekkende accuratesse verhaalt regisseur Damien Chazelle de geschiedenis van de maanlanding: de opleiding van de astronauten, de testvluchten, de eerste pasjes. Maar intussen zit je ook te kijken naar het ontroerende portret van een man, Neil Armstrong (Ryan Gosling), die aan het overlijden van zijn 3-jarige dochter een onpeilbare krater in zijn ziel heeft overgehouden. Op het moment dat Armstrong zijn eerste stappen op de maan zet, voel je niet alleen zijn triomf, maar bovenal zijn verdriet.

4. INTERSTELLAR (2014)

undefined

‘De aarde hebben we helemaal verkend,’ zo zei Christopher Nolan ooit. ‘Tussen de sterren wacht ons het laatste grote avontuur.’ ‘Interstellar’ is Nolans verbeelding van dat avontuur; een ambitieus, overrompelend én breinprikkelend epos waarin astronaut Matthew McConaughey op zoek gaat naar een nieuwe thuisplaneet voor de mensheid. Hoewel ‘Interstellar’ met die ellenlange wetenschappelijke uiteenzettingen over wormgaten en tijdparadoxen allesbehalve een makkelijke brok mag worden genoemd, is dit één van de zeldzame ruimtevaartfilms die echt iets weten te vatten van het onpeilbare mysterie van de ruimte.

3. THE BLACK HOLE (1979)

undefined

In deze zwaar onderschatte Disneyfilm stoot de bemanning van de Palomino aan de rand van een zwart gat op de USS Cygnus, een ruimteschip dat jaren geleden spoorloos van de radar verdween. Aan boord bevindt zich Dr. Hans Reinhardt (Maximilian Schell), een briljante geleerde die het vermetele plan heeft opgevat om de Cygnus doorheen het zwarte gat te sturen: ‘Erin, erdoor, en er voorbij!’ Tijdens de verbazingwekkende climax voert dit door een briljante soundtrack van John Barry gedragen meesterwerkje u onhoudbaar mee naar het grensgebied tussen realiteit en droom – erin, erdoor, en er voorbij.

2. THE RIGHT STUFF (1983)

undefined

Concentreert ‘First Man’ zich op het hoogtepunt van de Amerikaanse ruimtevaart, de maanlanding in 1969, dan vertelt dit absolute meesterwerk van Philip Kaufman de fascinerende geschiedenis van de allereerste Amerikaanse astronauten; de onversaagde pioniers die zich in het begin van de jaren 60 lieten opsluiten in tinnen blikken en zich vanop Cape Canaveral omhoog lieten katapulteren. Meer nog dan ‘First Man’ en ‘Apollo 13’ vormt dit waarheidsgetrouwe epos dé ultieme ode aan de helden van de ruimtevaart.

1. 2001: A SPACE ODYSSEY (1968)

undefined

Een halve eeuw na de release van Kubricks onbetwistbare chef d’oeuvre, blijft ‘2001: A Space Odyssey’ dé maatstaf waaraan alle andere ruimtevaartfilms worden afgewogen. Om te vermijden dat zijn film zou worden afgedaan als een sf-fantasietje, dokterde Kubrick een zo realistisch mogelijk beeld van de ruimtevaart uit: van de doodse stilte in de ruimte (perfect realistisch) tot het ‘zero gravity toilet’ aan boord van het ruimteveer (iets minder realistisch). Daarnaast had Kubrick ook het lef om het publiek enkele existentiële vragen voor te schotelen: waar komen we vandaan? Wat ligt er voorbij de grenzen van tijd en ruimte? Zijn we alleen in het universum? En alsof ‘2001’ nog niet genoeg metafysische kwesties op tafel legt, waarschuwt de visionaire Kubrick onderweg ook nog even voor de gevaren van artificiële intelligentie: ‘Just what do you think you’re doing, Dave?’ Zelfs captain Kirk geeft het ruiterlijk toe: geen enkele andere ruimtevaartfilm kan tippen aan ‘2001’.